Việt Nam vươn mình trong kỷ nguyên mới
Logo
Đăng ký ấn phẩm|Đăng nhập

Bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể: Vẫn sa đà vì danh hiệu

Kinhtedothi - Thời gian qua, một số di sản văn hóa phi vật thể (DSVHPVT) như nghệ thuật múa Xòe Thái, tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ được thực hành, biểu diễn với quy mô lớn, hình thức ngày càng đa dạng. Ý tưởng này góp phần bảo tồn, phát huy giá trị DSVHPVT nhưng gây ra nhiều phản ứng trái chiều vì chỉ tập trung vào tính thẩm mỹ, giá trị giải trí của di sản.
Trình diễn trang phục hầu đồng của nghệ nhân Nguyễn Đức Hiển tại Tuần lễ Thời trang và làm đẹp quốc tế Việt Nam 2019. Ảnh: Hoàng Nguyên
Thận trọng thực hành di sản
Ngày 15/12, nằm trong khuôn khổ của Tuần lễ thời trang và Làm đẹp quốc tế Việt Nam 2019 (Vietnam International Beauty and Fashion Week 2019), những bộ trang phục hầu đồng của nghệ nhân văn hóa Nguyễn Đức Hiển được trình diễn trên trên sàn diễn thời trang. Sự việc đã nhận được sự quan tâm lớn của cộng đồng chủ thể của di sản. Bởi trang phục hầu đồng vốn chỉ xuất hiện trong không gian lễ hội hay địa điểm linh thiêng.
Việc hiểu và chuyển tải sai về DSVHPVT theo tinh thần của Công ước 2003 đã tồn tại từ lâu. Sai lêch bắt nguồn từ việc chuyển ngữ từ tiếng Anh, tiếng Pháp sang tiếng Việt. Điều kiện hoạt động truyền thông của UNESCO còn hạn chế nên ngay cả thông tin về các phiên họp của UNESCO cũng chưa cập nhật kịp thời, liên tục.
Phụ trách chương trình Văn hóa, Văn phòng UNESCO tại Hà Nội Phạm Thị Thanh Hường
Bày tỏ quan điểm về vấn đề này với phóng viên Kinh tế & Đô thị, nhà nghiên cứu văn hóa Trần Hữu Sơn - Phó Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam cho rằng: “DSVHPVT phải gắn với môi trường, không gian. Trang phục biểu diễn chỉ là một bộ phận của di sản, không thể tách rời. Tất cả nghệ thuật tạo hình, âm nhạc, múa cần hòa quyện làm một trong thực hành tín ngưỡng”.
Liên quan đến DSVHPVT khác, tháng 9/2019, UBND tỉnh Yên Bái có xin ý kiến Bộ VHTT&DL về việc xin xác lập kỷ lục Guinness màn đại xòe Việt Nam lớn nhất thế giới. Những diễn biến trên cho thấy, DSVHPVT đang có nhiều hình thức thực hành, biểu diễn khiến cơ quan quản lý, nhà nghiên cứu văn hóa yêu cầu đơn vị thực hiện phải thận trọng. Nhà nghiên cứu văn hóa Trần Hữu Sơn nhấn mạnh: “Chúng ta có quyền sáng tạo di sản nhưng điều đó tất cả chủ thể di sản (cộng đồng) phải thống nhất, không phải do một áp lực hay tác nhân bên ngoài. Nếu sáng tạo ra cái mới mà cộng động chấp nhận thì có nghĩa di sản đang được phát huy, thực hành như thế”.
Lầm tưởng vinh danh
Ngày 18/12, tại hội thảo "Huy động truyền thông trong bảo tồn và phát huy DSVHPVT”, TS Frank Proschan, cố vấn của UNESCO về Công ước Bảo vệ DSVHPVT năm 2003 khẳng định, DSVHPVT chỉ được sở hữu, công nhận bởi cộng đồng, nhóm cá nhân và một số trường hợp là các cá nhân. Như thế có nghĩa là không có DSVHPVT của quốc gia hay của nhân loại mà chỉ có DSVHPVT của cộng đồng tại một quốc gia nào đó. Công ước 2003 không có khái niệm xếp hạng di sản theo cấp tỉnh, cấp quốc gia hay cấp thế giới.
Tuy nhiên, trên các phương tiện thông tin đại chúng, nhiều văn bản của cơ quan quản lý Nhà nước thường chuyển tải sai là UNESCO vinh danh, công nhận DSVHPVT nào đó là của thế giới, của nhân loại. Đây là cách hiểu lầm tai hại khiến các quốc gia có quyền can thiệp quá sâu, làm ảnh hưởng đến quyền của cộng đồng sở hữu di sản, làm di sản trở nên méo mó.
Hiểu theo cách này, nếu một cá nhân, tập thể can thiệp quá sâu, tự ý thực hành DSVHPVT không được sự thống nhất, đồng ý của cả cộng đồng. Điều này có thể đang vi phạm các quy định của UNESCO, vi phạm quyền sở hữu DSVHPVT chung của cả cộng đồng, - chủ thể của di sản. Vì vậy, việc trình diễn, tổ chức các hoạt động có sự tham gia của các DSVHPVT cần sự cân nhắc kỹ lưỡng. Đồng thời, cơ quan quản lý cần có các biện pháp, thiết chế cụ thể về việc thực hành DSVHPVT trong đời sống đương đại.
Đọc nhiều
HỎI ĐÁP THÔNG MINH

CẢM NHẬN CỦA BẠN VỀ BÀI VIẾT NÀY

  • Rất hay
  • Thích
  • Giải trí
  • Cần cải thiện

BÌNH LUẬN (0)

Đừng bỏ lỡ
Công an phường Hải Châu: Phát huy vai trò nòng cốt, giữ vững an ninh tại trung tâm thành phố

Công an phường Hải Châu: Phát huy vai trò nòng cốt, giữ vững an ninh tại trung tâm thành phố

12 Jul, 10:01 PM

Kinhtedothi - Ngày 12/7, Đảng bộ Công an phường Hải Châu (Đà Nẵng) tổ chức Đại hội lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030. Đây là Đại hội đầu tiên kể từ khi Đảng bộ được thành lập trên cơ sở sáp nhập 5 Chi bộ Công an các phường: Hải Châu 1, Phước Ninh, Thạch Thang, Thuận Phước và Thanh Bình, theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Hoàn thành công trình cải tạo, nâng cấp mộ liệt sĩ tại Nghĩa trang liệt sĩ Vị Xuyên

Hoàn thành công trình cải tạo, nâng cấp mộ liệt sĩ tại Nghĩa trang liệt sĩ Vị Xuyên

12 Jul, 04:31 PM

Kinhtedothi - Ngày 12/7, nhân dịp Kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh Liệt sĩ (27/7/1947-27/7/2025), tại Nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Vị Xuyên, UBND tỉnh Tuyên Quang tổ chức Lễ hoàn thành công trình cải tạo, nâng cấp mộ liệt sĩ Nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Vị Xuyên và tặng quà người có công với cách mạng.

An ninh nhân dân - Lá chắn thép giữ vững bình yên Tổ quốc

An ninh nhân dân - Lá chắn thép giữ vững bình yên Tổ quốc

12 Jul, 09:53 AM

Kinhtedothi - Trải qua 79 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, lực lượng An ninh nhân dân luôn là thanh kiếm sắc bén, lá chắn vững chắc của Đảng, Nhà nước và Nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia, giữ vững ổn định chính trị và trật tự an toàn xã hội.

Tỉnh Hưng Yên: bước chuyển mạnh mẽ từ hợp nhất hành chính

Tỉnh Hưng Yên: bước chuyển mạnh mẽ từ hợp nhất hành chính

12 Jul, 09:51 AM

Kinhtedothi - Ngày 1/7/2025, hai tỉnh Hưng Yên và Thái Bình chính thức hợp nhất, mở ra một chương phát triển mới cho vùng đất giàu truyền thống lịch sử và cách mạng. Với tên gọi chung là tỉnh Hưng Yên, địa phương này đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu trở thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2035, hướng tới một không gian phát triển bền vững, hiện đại và thông minh.

Sôi nổi Ngày hội Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc tại Ninh Bình

Sôi nổi Ngày hội Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc tại Ninh Bình

11 Jul, 11:10 PM

Kinhtedothi - Chiều 11/7, tại xã Phát Diệm, Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Ninh Bình tổ chức Ngày hội Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, chào mừng 80 năm Ngày truyền thống Công an Nhân dân và 20 năm Ngày hội Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc.

Tin mới
VIDEO
Tin Tài Trợ