Bảo tồn, phát huy giá trị bản sắc văn hóa Thủ đô

Thúc đẩy giá trị bản sắc văn hóa truyền thống

Chia sẻ về vai trò của Luật Thủ đô 2024 trong việc phát huy giá trị bản sắc văn hóa Thủ đô, TS Phạm Văn Minh (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) cho biết, Luật Thủ đô 2024 với nhiều quy định mới về cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội cũng như phân cấp, phân quyền mạnh mẽ sẽ góp phần quan trọng khắc phục những khó khăn, vướng mắc, bất cập về thể chế phát sinh trong thực tiễn, tạo cơ sở pháp lý xây dựng và phát triển Thủ đô. Đây được xem là động lực, không gian mới để Hà Nội tập trung nguồn lực, bứt phá phát triển mạnh mẽ. Đặc biệt, Luật Thủ đô 2024 có những quy định mới, cụ thể trong xây dựng và phát triển văn hóa Thủ đô. Đây là điều kiện thuận lợi, một xung lực mới, góp phần to lớn trong việc xây dựng và phát huy giá trị bản sắc văn hóa Thủ đô xứng tầm với truyền thống nghìn năm văn hiến.

Thủ đô Hà Nội là trung tâm văn hóa lớn của cả nước, có hệ thống di sản văn hóa vật thể và phi vật thể hết sức đa dạng, phong phú và đặc sắc. Hiện nay, Hà Nội là địa phương dẫn đầu cả nước về số lượng di sản văn hóa với gần 6.000 di tích văn hóa, lịch sử, trong đó có 16 di tích, cụm di tích quốc gia đặc biệt, gần 1.200 di tích được xếp hạng quốc gia. Trong đó, Khu Di tích trung tâm Hoàng thành Thăng Long được Tổ chức giáo dục, khoa học và văn hóa Liên Hợp quốc (UNESCO) công nhận là di sản văn hóa thế giới. “Với luồng sinh khi mới từ Luật Thủ đô 2024, đây được coi là bệ phóng, là cơ hội vàng để Thủ đô Hà Nội vươn mình lên tầm cao mới, trở thành một đô thị thông minh, hiện đại, xanh, sạch, đẹp, an ninh, an toàn; phát triển nhanh, bền vững, có sức lan tỏa để thúc đẩy vùng đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ; trở thành đô thị kiểu mẫu của cả nước và khu vực. Những quy định về phát triển văn hóa Thủ đô trong Luật Thủ đô 2024 được xem là động lực mới thúc đẩy việc xây dựng và phát huy các giá trị bản sắc văn hóa truyền thống nghìn năm văn hiến của Hà Nội trở thành những giá trị đặc sắc” - TS Phạm Văn Minh nêu quan điểm.

Theo TS Phạm Văn Minh, trước sự phát triển mạnh của Thủ đô, nhất là tốc độ đô thị hóa nhanh chóng sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới việc quy hoạch tổng thể của Thủ đô. Luật Thủ đô 2024 quy định cụ thể tại Chương III: Xây dựng, phát triển, bảo vệ và quản lý Thủ đô. Đây là hành lang pháp lý thuận lợi trong việc xây dựng quy hoạch, kiến trúc; khắc phục những bất cập của thực tiễn trong xây dựng và phát triển Thủ đô, trong đó có phát triển, phát huy các giá trị văn hóa. Cùng với đó, tại Chương III cũng quy định về khu vực nội đô lịch sử, quản lý sử dụng không gian ngầm, bảo vệ các di sản văn hóa, lịch sử... “Với những quy định cụ thể tại Chương III của Luật Thủ đô 2024 không chỉ tạo điều kiện thuận lợi để phát triển văn hóa mà còn góp phần quan trọng trong việc bảo vệ, giữ gìn và phát huy các giá trị di sản lịch sử, văn hóa của Thủ đô. Quy định cụ thể này cũng tạo điều kiện để phát triển không gian văn hóa của các di tích, tránh sự quy hoạch chồng chéo, xâm lấn, tổn hại đến các di tích lịch sử, văn hóa” - TS Phạm Văn Minh nhấn mạnh.

Phát huy giá trị di tích lịch sử văn hóa

Chia sẻ về tập trung nguồn lực bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử văn hóa tại Thủ đô Hà Nội theo tinh thần Luật Thủ đô 2024, TS Nguyễn Thị Mỹ Linh ( Học viện Báo chí và Tuyên truyền) cho biết, văn hóa Hà Nội được kết tinh từ nhiều yếu tố, trong đó có các di tích lịch sử văn hóa "lắng hồn núi sông" hội tụ và lan tỏa, tạo nên bản sắc riêng của Hà Nội. Tập trung nguồn lực bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử văn hóa Hà Nội theo tinh thần Luật Thủ đô 2024 góp phần tạo hành lang pháp lý, đưa Luật đi vào đời sống, đồng thời khẳng định giá trị, bản sắc của vùng đất in dấu lớp trầm tích văn hóa nghìn năm.

Đồng quan điểm với TS Phạm Văn Minh, TS Nguyễn Thị Mỹ Linh cho hay, Hà Nội là nơi có số lượng di tích nhiều nhất cả nước với gần 6.000 di tích trải dài từ trung tâm nội đô đến ngoại đô với đầy đủ các loại hình như: di tích lịch sử, di tích khảo cổ; di tích kiến trúc nghệ thuật; di tích tín ngưỡng, tôn giáo... Các di tích lịch sử văn hóa là một trong những yếu tố chính tạo nên diện mạo và bản sắc văn hóa Hà Nội. Với các giá trị tích cực về cảnh quan, lịch sử, tâm linh, nghệ thuật, hệ thống di tích lịch sử văn hóa Thủ đô Hà Nội có vai trò quan trọng trong việc mở mang hiểu biết, giáo dục truyền thống lịch sử địa phương, dân tộc, xây dựng lòng yêu nước, có thái độ trận trọng và tự hào về các di sản văn hóa của dân tộc. Bảo vệ và phát huy giá trị của di tích chính là gìn giữ những nét văn hóa hồn cốt của Thủ đô, góp phần phát triển kinh tế du lịch, đồng thời lan tỏa ý nghĩa, giá trị của di tích lịch sử văn hóa Hà Nội không chỉ đối với người dân Thủ đô mà còn đối với cư dân trên khắp mọi miền ở trong và ngoài nước.

Trong suốt quá trình lãnh đạo sự nghiệp xây dựng và đổi mới đất nước, Đảng và Nhà nước luôn coi trọng nhiệm vụ xây dựng văn hóa, con người Việt Nam, xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm, cốt lõi nhằm phát huy nguồn lực nội sinh để xây dựng và phát triển bền vững đất nước, trong đó có nhiệm vụ bảo tồn và gìn giữ các di tích lịch sử văn hóa của dân tộc.

Luật Thủ đô 2024 được coi là văn bản pháp lý có vai trò quan trọng trong việc quy định vị trí, vai trò, trách nhiệm, chính sách xây dựng, phát triển và bảo vệ Thủ đô. Điều 21 Luật Thủ đô 2024 quy định việc bảo vệ và phát triển Thủ đô phải xứng tầm với truyền thống nghìn năm Thăng Long - Hà Nội; xây dựng Hà Nội là trung tâm hội tụ, kết tinh văn hóa của cả nước; xây dựng văn hóa người Hà Nội hào hoa, thanh lịch, nghĩa tình, văn minh, tiêu biểu cho văn hóa, lương tri và phẩm giá con người Việt Nam. Trong số gần 6.000 di tích danh thắng Hà Nội, Khuê Văn Các nằm trong tổng thể khu Văn Miếu - Quốc Tử Giám được lựa chọn là biểu tượng cho Thủ đô (Điều 6)…

“Điều 5 Luật Thủ đô 2024 quy định trách nhiệm xây dựng, phát triển, quản lý và bảo vệ Thủ đô (trong đó có nhiệm vụ bảo vệ và phát huy giá trị các di tích lịch sử văn hóa) là nhiệm vụ thường xuyên, trực tiếp, liên tục của các cấp chính quyền và người dân TP; là trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, lực lượng vũ trang và Nhân dân cả nước” - TS Nguyễn Thị Mỹ Linh nêu quan điểm.