Cần cân nhắc các điều kiện đối với dự thảo Luật Đặc xá

Trần Long
Chia sẻ Zalo

Kinhtedothi - Chiều 21/5, Quốc hội đã nghe Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm trình bày Tờ trình dự án Luật đặc xá (sửa đổi).

Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm trình bày Tờ trình dự án Luật Đặc xá (sửa đổi). Ảnh: Quochoi.vn
Tại Tờ trình về dự án Luật Đặc xá (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho biết, trong 10 năm thi hành Luật Đặc xá, Chủ tịch nước đã 7 lần ban hành quyết định về đặc xá nhân các ngày lễ lớn, sự kiện trọng đại của đất nước. Việc Chủ tịch nước quyết định đặc xá có tác động xã hội to lớn, là động lực để người bị kết án phạt tù nỗ lực học tập, rèn luyện, lao động, phấn đấu cải tạo tốt hơn; đồng thời, tạo sự đồng thuận, ủng hộ từ gia đình người bị kết án cũng như mọi tầng lớp nhân dân.
Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Bộ Công an, tổng kết thực tiễn trên 10 năm thi hành Luật Đặc xá năm 2007 cho thấy, số lượng người được đặc xá trong mỗi đợt là khá lớn (bình quân hơn 10.000 người/đợt); Luật hiện hành chưa quy định cụ thể thủ tục tiến hành bảo hộ công dân đối với phạm nhân là người nước ngoài được Việt Nam đặc xá... nên cần bổ sung, sửa đổi.

Báo cáo thẩm tra Dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga đánh giá: Dự thảo Luật đang quy định nhiều điều kiện cụ thể của đặc xá cơ bản giống điều kiện tha tù trước thời hạn có điều kiện được quy định tại BLHS. Bởi vậy, nếu giữ quy định về điều kiện đặc xá theo hướng chặt chẽ hơn thì sẽ dẫn tới trùng lặp về chính sách do các đối tượng đủ điều kiện được xét đặc xá thì cơ bản đã được tòa án tha tù trước thời hạn có điều kiện. Ngược lại, nếu sửa đổi theo hướng quy định nới lỏng hơn điều kiện đặc xá so với tha tù trước thời hạn thì sẽ không khắc phục được tình trạng đặc xá với số lượng lớn như thời gian qua. Cần phân biệt đặc trưng của chính sách đặc trưng với các chính sách khoan hồng khác.

Vì vậy, Ủy ban Tư pháp (UBTP) đề nghị chỉ áp dụng đặc xá đối với một số đối tượng nhất định, đặc biệt như: Người đã lập công lớn trong thời gian chấp hành án phạt tù, người đang mắc bệnh hiểm nghèo, người bị kết án phạt tù là phụ nữ đang có thai hoặc đang nuôi con nhỏ dưới 36 tháng tuổi… Về điều kiện đặc xá đáp ứng các điều kiện: Có ý thức cải tạo tốt, đã chấp hành xong hình phạt bổ sung là hình phạt tiền, bồi thường thiệt hại, án phí hoặc nghĩa vụ dân sự khác. Riêng điều kiện về thời gian đã chấp hành án thì nên quy định theo hướng ngắn hơn so với điều kiện quy định tại Điều 66 của Bộ luật Hình sự.

Bên cạnh đó, một số ý kiến UBTP đề nghị không quy định cụ thể trong luật các điều kiện được đề nghị đặc xá mà dành cho Chủ tịch nước quyền quyết định trong từng lần xét đặc xá sau khi đã cân nhắc đầy đủ các yếu tố về chính trị - xã hội, đối nội, đối ngoại, tình hình tội phạm. Ngoài ra, có ý kiến đề nghị cơ bản giữ các điều kiện được đề nghị đặc xá như Luật hiện hành. Tức là quy định bớt chặt chẽ hơn so với chế định tha tù trước thời hạn trong Bộ luật Hình sự, song cũng có ý kiến tán thành với nội dung của Dự thảo Luật.

Về điều kiện đã chấp hành xong hình phạt bổ sung là hình phạt tiền, án phí, bồi thường thiệt hại hoặc nghĩa vụ dân sự khác, nhiều ý kiến UBTP cho rằng, Luật Đặc xá hiện hành quy định chỉ áp dụng điều kiện này với đối tượng phạm tội tham nhũng và một số tội phạm khác do Chủ tịch nước quyết định. Dự thảo Luật sửa đổi theo hướng đây là điều kiện bắt buộc đối với mọi tội phạm. Quy định như vậy dẫn đến có những người mặc dù quá trình cải tạo rất tốt, lập công lớn nhưng do hoàn cảnh kinh tế khó khăn không có khả năng thi hành nghĩa vụ dân sự trong bản án hình sự thì sẽ không bao giờ được đặc xá, ảnh hưởng đến công bằng xã hội.

Mặt khác, về bản chất, đặc xá là một trong những chính sách khoan hồng của Nhà nước đối với người chấp hành án phạt tù, bên cạnh ý nghĩa là đặc ân của người đứng đầu Nhà nước thì chế định đặc xá còn có mục tiêu khuyến khích người chấp hành án phạt tù cải tạo tốt để sớm được tái hòa nhập cộng đồng. Việc đặc xá cũng tạo cơ hội cho họ sau khi được trả tự do có điều kiện lao động để thi hành nghĩa vụ dân sự.
“Việc ràng buộc trách nhiệm thi hành án dân sự đối với người bị kết án, coi đó là một điều kiện xét đặc xá sẽ làm giảm ý nghĩa của chính sách đặc xá, đồng thời làm mất đi động lực của những người bị kết án là người nghèo phấn đấu cải tạo tốt. Do vậy, đề nghị cân nhắc hết sức thận trọng quy định này” - báo cáo thẩm tra nêu rõ.

Tin đọc nhiều

Kinh tế đô thị cuối tuần