Chính sách hỗ trợ cho hợp tác xã: Vẫn khó tiếp cận

Chính phủ, các bộ, ngành đã có nhiều cơ chế, chính sách nhằm vực dậy khu vực kinh tế tập thể. Dù vậy, để chính sách mang lại hiệu quả thiết thực thì vẫn còn nhiều việc cần làm.

Mức độ tiếp cận hỗ trợ hạn chế

Nhằm đánh giá tác động của dịch Covid-19 đến các HTX, Liên minh HTX Việt Nam và Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc (UNDP) đã tiến hành khảo sát 174 HTX và 34 liên minh HTX của các tỉnh, TP. Kết quả cho thấy, đại dịch đã tác động tiêu cực đến hoạt động của các HTX ở mức độ bình quân 3,84/5 (5 là mức tác động nghiêm trọng nhất). Trong đó, HTX thuộc lĩnh vực du lịch chịu ảnh hưởng nặng nề nhất với mức tác động 4,83/5. Doanh thu và lợi nhuận của nhiều HTX cũng bị giảm đáng kể trong đại dịch Covid-19. Thống kê có đến 82,2% số HTX bị giảm doanh thu, trong đó, 42,5% số HTX bị giảm hơn 1/2 doanh thu.

Trước ảnh hưởng của dịch Covid-19, Chính phủ, các bộ, ngành đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ về thuế, phí, lãi suất tiền vay, giảm giá tiền điện… Dù vậy, kết quả nghiên cứu của Liên minh HTX Việt Nam và UNDP cho thấy, khả năng nắm bắt và tiếp cận chính sách của các HTX còn rất hạn chế. Cụ thể, 41% tổng số HTX trong nhóm khảo sát không biết đến chính sách cho HTX vay lãi suất 0% để trả lương ngừng việc cho người lao động; 38% HTX không nắm được chính sách giảm giá điện bán lẻ đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh…

Tỷ lệ và số lượng HTX được thụ hưởng các chính sách hỗ trợ cũng còn rất hạn chế. Chính sách có nhiều HTX được thụ hưởng nhất là giãn thời gian nộp thuế giá trị gia tăng cũng chỉ đạt khoảng 14%. Tỷ lệ HTX được thụ hưởng các chính sách giảm giá điện và giảm thuế thu nhập DN đạt lần lượt 12% và 10%. Các chính sách còn lại, tỷ lệ HTX được thụ hưởng dao động từ 3 - 6%.

Đơn giản hóa khả năng tiếp cận

Do khó tiếp cận chính sách hỗ trợ của Chính phủ, các bộ, ngành, thời gian qua không ít HTX phải giảm quy mô hoặc tạm dừng sản xuất, kinh doanh. Để cải thiện vấn đề trên, Phó trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam Sitara Syed khuyến nghị, trong ngắn hạn, Chính phủ cần sửa đổi các quy định hiện hành về điều kiện thụ hưởng chính sách một cách linh hoạt, phù hợp với thực tiễn, điều kiện đối với các HTX. Đồng thời, chỉ đạo việc thực hiện một cách nhanh chóng, kịp thời, đúng thời điểm dành cho các HTX.

Trước bối cảnh dịch Covid-19 còn diễn biến phức tạp, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Nguyễn Ngọc Bảo đề nghị Chính phủ chú trọng các giải pháp và chính sách về hỗ trợ tài chính, phát triển chuyên môn, kỹ năng, tay nghề cho lao động tại các HTX. “Các chính sách hỗ trợ thời gian tới nên có mức độ ưu tiên và khác biệt hoá đối với những HTX thực hiện mô hình kinh doanh tạo tác động xã hội hoặc sử dụng lao động là người khuyết tật...” - ông Bảo bày tỏ quan điểm.

Cùng với việc đẩy mạnh thực thi các cơ chế, chính sách, nhiều chuyên gia, nhà quản lý cũng cho rằng, công tác tuyên truyền, tư vấn chính sách cho các HTX là giải pháp cần được đẩy mạnh trong thời gian tới. Điều này sẽ giúp không bỏ sót những đối tượng thực sự cần được hỗ trợ. Bên cạnh đó, cơ chế thực thi chính sách đối với các HTX cũng cần đơn giản, rõ ràng, dễ tiếp cận và dễ thực hiện hơn.