Chủ tịch nước đề nghị Quốc hội xem xét, quyết định phê chuẩn Hiệp định EVIPA

Khang Nhi
Chia sẻ Zalo

Kinhtedothi - Sáng ngày 20/5, tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng, Quốc hội nghe trình bày Tờ trình về việc đề nghị Quốc hội phê chuẩn Hiệp định Bảo hộ đầu tư giữa một bên là CHXHCN Việt Nam và một bên là Liên minh Châu Âu và các nước thành viên Liên minh Châu Âu (EVIPA).

Trình bày Tờ trình của Chủ tịch nước về việc đề nghị Quốc hội phê chuẩn Hiệp định Bảo hộ đầu tư giữa một bên là CHXHCN Việt Nam và một bên là Liên minh Châu Âu và các nước thành viên Liên minh Châu Âu (EVIPA), Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh cho biết, những nội dung về bảo hộ, tự do hóa đầu tư và giải quyết tranh chấp đầu tư đã được đàm phán như một phần của Hiệp định thương mại tự do (FTA) giữa Việt Nam và Liên minh Châu ÂU (EU) từ năm 2012.
 Các đại biểu Quốc hội tại hội trường Diên Hồng
Tuy nhiên, sau đó nội bộ EU phát sinh một số vấn đề mới liên quan đến phân định thẩm quyền phê chuản các FTA giữa EU và từng nước thành viên nên EU đề xuất tác Hiệp định tự do thương mại tự do giữa Việt Nam –EU thành 02 Hiệp định riêng biệt gồm: Hiệp định Thương mại tự do EVFTA quy định các vấn đề thương mại và toàn bộ nội dung về tự do hóa đầu tư trực tiếp đã được hai bên thống nhất trước đây và Hiệp định Bảo hộ đầu tư EVIPA gồm các quy định bảo hộ đầu tư và giải quyết tranh chấp đầu tư.
Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh cho biết Hiệp định EVIPA sẽ thay thế 21 hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư song phương hiện hành giữa Việt Nam và các nước thành viên EU. Hiệp định có 04 chương, 92 điều và 13 phụ lục.
Hiệp định EVIPA vừa tạo cơ hội vừa đặt ra thách đòi hỏi Việt Nam tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật
Về các tác động của Hiệp định, Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh cho biết, Hiệp định đã quy định một số nguyên tắc nhằm bảo đảm để Việt Nam phát triển quan hệ với EU trên tinh thần tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và đoàn kết dân tộc phù hợp với những mục tiêu đã được các Bên thỏa thuận theo Hiệp định hợp tác và đối tác toàn diện Việt Nam – EU (PCA). Việc thực thi Hiệp định này sẽ góp phần tăng cường sự gắn kết về kinh tế, thương mại, đầu tư giữa Việt Nam và EU, đồng thời củng cố và làm sâu sắc hơn mối quan hệ giữa hai Bên. Cùng với Hiệp định EVFTA, Hiệp định này sẽ tiếp tục khẳng định vai trò và vị thế địa - chính trị quan trọng của Việt Nam trong Khu vực Đông Nam Á cũng như Châu Á - Thái Bình Dương, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trong khối ASEAN, khu vực cũng như trên trường quốc tế.
Việc thực hiện cam kết theo Hiệp định EVIPA sẽ là động lực thúc đẩy Việt Nam tiếp tục hoàn thiện hệ thống thể chế, chính sách nhằm cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh theo hướng ngày càng thuận lợi, bình đẳng, an toàn, minh bạch và thân thiện hơn đối với nhà đầu tư thuộc mọi thành phần kinh tế.
Cùng với những cam kết về mở cửa thị trường hàng hóa, dịch vụ, đầu tư theo Hiệp định EVFTA, việc thực thi Hiệp định EVIPA sẽ tạo môi trường thuận lợi để Việt Nam đẩy mạnh thu hút đầu tư trong một số lĩnh vực mà EU có tiềm năng và thế mạnh như: công nghiệp chế biến, chế tạo sử dụng công nghệ cao, năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, các dịch vụ chất lượng cao, dịch vụ ngân hàng, tài chính.
Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh trình bày Tờ trình của Chủ tịch nước về việc đề nghị Quốc hội phê chuẩn Hiệp định Bảo hộ đầu tư giữa một bên là CHXHCN Việt Nam và một bên là Liên minh Châu Âu và các nước thành viên Liên minh Châu Âu (EVIPA)
Các quy định của Hiệp định EVIPA được xây dựng chi tiết, có tiêu chí rõ ràng, ghi nhận quyền ban hành và thực hiện chính sách của mỗi Bên. Điều đó sẽ góp phần bảo đảm để các quy định của Hiệp định EVIPA được hiểu và áp dụng một cách nhất quán, giúp hạn chế tối đa khả năng tranh chấp xảy ra. Mặt khác, việc thiết lập cơ chế giải quyết tranh chấp thường trực theo Hiệp định EVIPA để giải quyết tranh chấp giữa nhà nước và nhà đầu tư của một Bên được đánh giá là bước tiến mới so với cơ chế trọng tài giải quyết tranh chấp theo từng vụ việc (ad hoc) mà Việt Nam đã áp dụng theo 66 Hiệp định song phương về khuyến khích và bảo hộ đầu tư đã ký kết trong gần 30 năm qua.
Cơ chế thường trực sẽ loại bỏ sự can thiệp của nhà đầu tư vào việc lựa chọn thành viên cơ quan giải quyết tranh chấp, hạn chế xung đột lợi ích, nâng cao yêu cầu về chuyên môn và tính độc lập của các thành viên này. Mặt khác, quy trình giải quyết tranh chấp theo hai cấp (sơ thẩm và phúc thẩm) của cơ chế này sẽ góp phần giảm rủi ro, nâng cao tính nhất quán của quá trình giải quyết tranh chấp.
Với những điểm tiến bộ nêu trên so với các Hiệp định đầu tư song phương cũng như FTA hiện hành, Hiệp định EVIPA tạo cơ sở pháp lý bảo đảm để Việt Nam thực thi các cam kết theo Hiệp định này và pháp luật của mình một cách công bằng, minh bạch, nhất quán và có hiệu quả.
 
Tuy nhiên bên cạnh những tác động tích cực, việc thực hiện cơ chế giải quyết tranh chấp theo Hiệp định EVIPA cũng đặt ra những thách thức lớn hơn, đòi hỏi Việt Nam tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật để bảo đảm tính nhất quán, đồng bộ, công bằng, minh bạch, không phân biệt đối xử, đúng trình tự thủ tục nhằm hạn chế tranh chấp phát sinh với nhà đầu tư nước ngoài và giải quyết có hiệu quả những tranh chấp này, đồng thời cần tiếp tục xây dựng và hoàn thiện cơ chế cảnh báo sớm để phòng ngừa tranh chấp.
Kiến nghị có Nghị quyết riêng của Quốc hội về công nhận và thi hành phán quyết EVIPA
Kiến nghị về việc phê chuẩn Hiệp định, Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh nêu rõ, Hiệp định có một số nội dung chưa được quy định trong pháp luật Việt Nam nên theo quy định của Hiến pháp và Luật Điều ước quốc tế, Quốc hội là cơ quan có thẩm quyền quyết định phê chuẩn Hiệp định.
Chính phủ đề xuất Hiệp định được phê chuẩn tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV nhằm khẳng định Việt Nam là đối tác có thiện chí và trách nhiệm cao trong việc thực hiện các cam kết, nghĩa vụ của mình theo đúng lộ trình, đồng thời thúc đẩy các nước thành viên EU hoàn tất thủ tục phê chuẩn của nước mình. Chính phủ cũng kiến nghị áp dụng trực tiếp các quy định của Hiệp định đủ rõ, đủ chi tiếp, phù hợp với Hiến pháp và pháp luật của Việt Nam trừ các quy định tại khoản 2,3,4 và 5 Điều 3.57 Chương 3.
Các quy định tại khoản 2,3,4 và 5 Điều 3.57 Chương 3 quy định về cơ chế thi hành phán quyết của cơ quan giải quyết tranh chấp theo Hiệp định (phán quyết EVIPA) chưa được quy định trong pháp luật Việt Nam. Do đó Chính phủ kiến nghị Quốc hội cho phép công nhận và thi hành phán quyết EVIPA tại một Nghị quyết riêng của Quốc hội.
Trên cơ sở đề nghị của Chính phủ với các nội dung nêu trên, căn cứ quy định tại khoản 14 điều 70 Hiến pháp, Luật Điều ước quốc tế năm 2016, Chủ tịch nước đề nghị Quốc hội xem xét, quyết định phê chuẩn Hiệp định Bảo hộ đầu tư giữa một bên là CHXHCN Việt Nam và một bên là Liên minh Châu Âu và các nước thành viên Liên minh Châu Âu trong Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV.
EVIPA sẽ là động lực thúc đẩy cải cách
Trước đó, thừa Ủy quyền của Chính phủ trình bày báo cáo thuyết minh, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, những nội dung về bảo hộ, tự do hóa đầu tư và giải quyết tranh chấp đầu tư đã được đàm phán như một phần của Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh Châu Âu (Hiệp định EVFTA) từ năm 2012.
 Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng thuyết minh, làm rõ một số nội dung
Tuy nhiên, trong tháng 05 năm 2017, Tòa án Công lý Châu Âu đã ra phán quyết về việc phân định thẩm quyền giữa EU và từng nước Thành viên trong việc phê chuẩn Hiệp định thương mại tự do EU - Singapore. Theo đó, các nội dung về đầu tư gián tiếp của nước ngoài và bảo hộ đầu tư tại hiệp định này phải được Nghị viện Châu Âu và Nghị viện của từng nước thành viên phê chuẩn.
Sau phán quyết trên, để bảo đảm áp dụng thống nhất thẩm quyền phê chuẩn Hiệp định về đầu tư giữa EU và các đối tác ngoài khối, EU đề xuất tách Hiệp định EVFTA thành hai Hiệp định riêng, gồm: Hiệp định EVFTA (thuộc thẩm quyền phê chuẩn của Nghị viện EU) quy định các vấn đề thương mại và toàn bộ nội dung về tự do hóa đầu tư trực tiếp đã được hai Bên thống nhất trước đây. Hiệp định EVIPA (thuộc thẩm quyền phê chuẩn của Nghị viện Châu Âu và Nghị viện các nước Thành viên) quy định về bảo hộ đầu tư (bao gồm đầu tư trực tiếp và đầu tư gián tiếp) và giải quyết tranh chấp giữa nhà nước và nhà đầu tư.
Bộ trưởng nêu rõ, ngày 30 tháng 06 năm 2019 tại Hà Nội, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng Bộ trưởng Bộ Môi trường kinh doanh, thương mại và doanh nghiệp của Rumani (đại diện Chủ tịch EU) và Cao ủy thương mại EU đã ký Hiệp định EVIPA.
Về những nội dung chính của Hiệp định, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, Hiệp định EVIPA sẽ thay thế 21 hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư song phương hiện hành giữa Việt Nam và các nước thành viên EU. Hiệp định có 4 Chương, 92 Điều và 13 Phụ lục, gồm những nội dung chủ yếu sau: Chương 1 quy định về mục tiêu và các khái niệm sử dụng trong Hiệp định. Theo đó, mục tiêu của Hiệp định là nhằm tăng cường quan hệ kinh tế, thương mại, đầu tư giữa các Bên phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững, thu hút đầu tư một cách có ý thức để bảo vệ môi trường, người lao động theo các tiêu chuẩn và thỏa thuận quốc tế mà các Bên đã tham gia, đồng thời nâng cao mức sống, thúc đẩy tăng trưởng, ổn định kinh tế, tạo cơ hội việc làm mới và cải thiện phúc lợi chung. Chương 2 quy định về phạm vi điều chỉnh của Hiệp định và cam kết của mỗi Bên về bảo hộ đầu tư đối với nhà đầu tư đã có hoạt động đầu tư hợp pháp trên lãnh thổ của Bên kia. Chương này không quy định quyền tiếp cận thị trường của nhà đầu tư trong giai đoạn chấp thuận đầu tư vì đã được điều chỉnh tại Hiệp định EVFTA. Chương 3 quy định về cơ chế giải quyết tranh chấp trong quá trình thực thi Hiệp định. Chương 4 quy định về cơ chế tổ chức thực thi Hiệp định; theo đó, các Bên sẽ thành lập Ủy ban thực thi Hiệp định nhằm bảo đảm thực hiện và áp dụng Hiệp định này phù hợp với mục tiêu đã đặt ra.
Về đánh giá tác động của Hiệp định EVIPA, theo Bộ trưởng, Chính phủ đã giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức nghiên cứu đánh giá tác động của Hiệp định EVFTA và Hiệp định EVIPA đối với Việt Nam.
Về kiến nghị về việc phê chuẩn, thời điểm phê chuẩn, theo quy định tại Điều 4.13, Hiệp định này sẽ có hiệu lực vào ngày đầu tiên của tháng thứ hai sau ngày các Bên thông báo cho nhau về việc hoàn tất các thủ tục pháp lý được áp dụng của mình để Hiệp định này có hiệu lực. Như vậy, Hiệp định chỉ có hiệu lực khi Việt Nam, EU và tất cả các nước thành viên EU hoàn tất thủ tục phê chuẩn theo pháp luật của nước mình.
Về kiến nghị áp dụng trực tiếp toàn bộ hoặc một phần Hiệp định, để bảo đảm thi hành Hiệp định EVIPA, Chính phủ đã giao Bộ Tư pháp phối hợp với các Bộ, ngành rà soát các văn bản quy phạm pháp luật được ban hành ở cấp Trung ương để kiến nghị sửa đổi, bổ sung văn bản cần thiết.

Về kiến nghị về việc sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ hoặc ban hành văn bản quy phạm pháp luật để thực hiện Hiệp định, những nội dung phân tích, đánh giá về mức độ tương thích của Hiệp định với quy định của pháp luật Việt Nam, trừ những quy định về cơ chế công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tài có liên quan đến EU và các thành viên EU thì việc thực thi cam kết của Việt Nam theo Hiệp định này không đòi hỏi phải ban hành hay sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật.

Bộ trưởng cho biết, việc thực hiện cam kết theo Hiệp định EVIPA sẽ là động lực thúc đẩy Việt Nam tiếp tục hoàn thiện hệ thống thể chế, chính sách nhằm cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh theo hướng ngày càng thuận lợi, bình đẳng, an toàn, minh bạch và thân thiện hơn đối với nhà đầu tư thuộc mọi thành phần kinh tế. Để thi hành Hiệp định EVIPA, đồng thời phát huy tối đa những lợi ích mang lại từ Hiệp định này, Việt Nam đang đứng trước một số khó khăn, thách thức.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu rõ, để vượt qua được những thách thức, đòi hỏi Nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp phải thực hiện những nhóm giải pháp đồng bộ, toàn diện để có thể phát huy tối đa những lợi ích từ Hiệp định EVIPA và EVFTA sau: Nhóm giải pháp về tăng cường công tác xây dựng pháp luật, thể chế để thực thi Hiệp định; Nhóm giải pháp về nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam và tính sẵn sàng đối với việc tận dụng các cơ hội từ Hiệp định; Nhóm giải pháp kiểm soát, phòng ngừa tranh chấp giữa Nhà nước và nhà đầu tư. Bên cạnh những biện pháp từ phía Nhà nước, các doanh nghiệp cũng cần phải chủ động đổi mới, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, năng suất lao động nhằm nâng cao sức cạnh tranh, tận dụng đối xử ưu đãi mà Việt Nam đạt được thông qua Hiệp định EVIPA và Hiệp định EVFTA.

Tin đọc nhiều

Kinh tế đô thị cuối tuần