Đàm phán thương mại Mỹ - Trung sắp cán đích?

Theo Cố vấn Nhà Trắng Kellyanne Conway, các quan chức đàm phán Mỹ và Trung Quốc đang tiến gần đến việc hoàn thành các điều khoản của thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 và xúc tiến thảo luận để thống nhất quan điểm đối với các vấn đề cốt lõi khác.

“Điểm sáng” tích cực nhất là các nhà đàm phán hàng đầu của Trung Quốc và Mỹ vừa tiến hành cuộc điện đàm trong bối cảnh hai bên đang cố gắng hướng tới một thỏa thuận sơ bộ để chấm dứt thương chiến kéo dài hơn 16 tháng qua. Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết, quan chức hai nước đã thảo luận "những vấn đề quan ngại cốt lõi" và đã đi đến thống nhất về việc giải quyết các vướng mắc trong đàm phán, hướng tới một thỏa thuận thương mại.

Trước đó, Trung Quốc đã bất ngờ có động thái thiện chí trong vấn đề quyền sở hữu trí tuệ. Hôm 24/11, chính quyền Bắc Kinh đã công bố tài liệu kêu gọi bảo vệ tốt hơn quyền sở hữu trí tuệ - động thái được cho là nhượng bộ nhằm hướng tới đạt một thỏa thuận sơ bộ với Washington. Theo đó, Chính phủ Trung Quốc cho biết sẽ tăng mức phạt đối với những trường hợp vi phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Giới phân tích cho rằng đây được xem là tín hiệu tích cực thúc đẩy tiến trình đàm phán bất chấp hàng loạt thông tin không tốt vào tuần trước, khi hãng Reuters dẫn nguồn tin thân cận với Nhà Trắng nói rằng việc hoàn tất thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 giữa Mỹ và Trung Quốc có thể bị trì hoãn sang năm 2020 thay vì diễn ra trong tháng 11 này như dự kiến ban đầu.

Trước những tiến triển lạc quan này, ông Matthew Goodman - cựu quan chức Chính phủ Mỹ, chuyên gia thương mại tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế nhận định: "Tôi cho rằng thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 sẽ sớm được ký kết trong năm nay vì cả lãnh đạo hai nước đều muốn".

Đặc biệt hơn, trong một tuyên bố đưa ra ngày 26/11, Tổng thống Mỹ Donald Trump khẳng định, các cuộc đàm phán với Trung Quốc về giai đoạn 1 của thỏa thuận thương mại đã gần hoàn tất. Phát biểu trước các phóng viên, người đứng đầu Nhà Trắng thông báo: “Chúng ta đang ở giai đoạn cuối cùng của một thỏa thuận rất quan trọng. Thỏa thuận này sẽ rất tốt”. Mới đây, nhà lãnh đạo Mỹ cho biết, ông đã nhất trí về mặt nguyên tắc đối với thỏa thuận thương mại “giai đoạn 1” với Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc sau các cuộc đàm phán cấp cao giữa hai bên tại Washington. Thỏa thuận này bao gồm việc Trung Quốc đồng ý mua khoảng 50 tỷ USD nông sản của Mỹ và thực hiện những cải cách liên quan đến sở hữu trí tuệ và các dịch vụ tài chính.

Nhưng dù Mỹ và Trung Quốc có sớm ký thỏa thuận giai đoạn 1 hay không, một số chuyên gia nghi ngờ về tính thực chất của thỏa thuận. "Một thỏa thuận như vậy chủ yếu nhằm mục đích chính trị, nhất là đối với Tổng thống Mỹ đang chịu nhiều sức ép về các vấn đề khác trong nước" - GS Stephen Roach thuộc Đại học Yale, cựu Chủ tịch Morgan Stanley tại châu Á nhận xét. Theo GS Roach, thỏa thuận sơ bộ sẽ chỉ mang lại thắng lợi chính trị, giúp giải quyết vấn đề thương mại bề nổi, chứ không phải là một bước tiến quan trọng nhằm giải quyết những vấn đề sâu xa dẫn tới thương chiến Mỹ - Trung.