Sáng 27/5, Quốc hội Thảo luận ở hội trường về việc thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai tại đô thị từ khi Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực đến hết năm 2018.
Theo báo cáo chưa đầy đủ, cả nước có 11.390 dự án điều chỉnh quy hoạch từ 1-6 lần, quy hoạch điều chỉnh luôn luôn có xu hướng tăng tối đa lợi ích cho nhà đầu tư, giảm tối đa các tiện ích công cộng và lợi ích của người sử dụng, như tăng số tầng, diện tích sàn, chia nhỏ diện tích, căn hộ, tăng mật độ xây dựng, giảm tiện tích cây xanh.
ĐB Đinh Duy Vượt (đoàn Gia Lai) cho rằng, chất lượng quy hoạch đô thị còn thấp, hiển hiện kiểu tư duy nhiệm kỳ, áp đặt ý chí cá nhân, thậm chí có dấu hiệu lợi ích nhóm, chạy theo vì nhà đầu tư chi phối, dẫn dắt làm thay đổi quy hoạch, thậm chí làm nát quy hoạch ban đầu. Đồng thời các khu tái định cư cho dân lại có cả chỉ tiêu hạ tầng, các tiện ích chất lượng công trình là thấp nhất, gây hệ lụy, tổn thất về kinh tế, gây bức xúc cho người dân, thậm chí không thể khắc phục được trước tình trạng ngày càng kẹt xe, ô nhiễm môi trường, mưa là ngập, trước mắt là thành phố lớn và sẽ là tất cả các thành phố trong tương lai.
ĐB đoàn Gia Lai cho rằng, cử tri kỳ vọng mong muốn các trụ sở cũ của các cơ quan di dời sẽ trở thành vườn hoa, công viên, các công trình tiện ích chứ không phải là nhìn thấy những tòa nhà, chung cư cao trọc trời của dại gia A, đại gia B. ĐB đề nghị Chính phủ chỉ đạo thắt chặt kỷ cương trong quy hoạch, quản lý quy hoạch đồng thời phải thường xuyên kiểm tra giám sát, xử lý nghiêm trách nhiệm nhằm chặn đứng tình trạng trên.
Cũng theo ĐB đoàn Gia Lai, điều đáng suy ngẫm là thực trạng hiện nay, các tỷ phú nhà đất ôm nhiều khu đất vàng, đất kim cương tại các đô thị chờ thời. Đồng thời lợi dụng cơ chế vừa đá bóng, vừa thổi còi trong định giá đất, quyết định giá đất có nơi rẻ như bèo làm thiệt hại lớn đến lợi ích của nhà nước, tác động tiêu cực không nhỏ đến các doanh nghiệp có tâm, có tầm, có tín. Cử tri băn khoăn liệu có lợi ích nhóm, sân trước sân sau.
Do đó, ĐB Đinh Duy Vượt đề nghị Chính phủ kịp thời bịt lỗ hổng này như kiến nghị của đoàn giám sát là thu hẹp ổn định giá đất, thực hiện giao đất, cho thuê đất chủ yếu thông qua đấu giá, có chế tài, xử lý nghiêm dứt điểm các trường hợp sử dụng đất lãng phí, không đúng mục đích, sai phạm. Điều quan trọng hơn là phải thu hồi những tài nguyên đặc biệt này để "chọn mặt gửi vàng" chứ không phải "giao trứng cho ác", không loại trừ chuyển nhượng cho người nước ngoài luồn lách mà doanh nghiệp chỉ đứng tên.
Vấn đề lợi ích nhóm trong việc cho thuê đất không qua đấu giá công khai cũng được ĐB Mai Sỹ Diến (đoàn Thanh Hoá) đề cập. Theo ông, một phần lớn địa tô đang nằm ngoài ngân sách. Việc bàn giao đất trên thực địa tại địa phương khi chưa có quyết định giao đất, cho thuê đất... là vi phạm nghiêm trọng.
ĐB bày tỏ sự tiếc nuối khi các báo cáo kiểm toán, thanh tra và giám sát chưa nêu "địa chỉ" cụ thể các dự án điều chỉnh quy hoạch vì nhóm lợi ích. Thực tế 5 năm qua, hàng nghìn tỷ đồng, hàng nghìn hecta đất bị thu hồi và nhiều cán bộ bị xử lý.
ĐB đoàn Thanh Hóa nêu hiện tượng, cùng địa phương, cùng thời điểm nhưng lại chọn cách xác định giá đất khác nhau với mỗi chủ đầu tư. Ngoài ra, ông nhấn mạnh việc có biểu hiện ưu ái sân sau của người có thẩm quyền và thiếu trách nhiệm của các cơ quan quản lý.
Trước bất cập trong giao, cho thuê đất và xác định giá đất "vì nhóm lợi ích", ĐB Mai Sỹ Diến đề nghị dừng việc dùng quỹ đất để thanh toán cho các dự án BT.
Cũng liên quan việc này, ông Vũ Hồng Thanh - Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế cho biết, đoàn giám sát kiến nghị Chính phủ nghiên cứu chính sách để quản lý chặt chẽ, nghiêm cấm người Việt Nam đứng tên mua nhà, đất cho người nước ngoài.
Báo cáo trước Quốc hội, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng cho biết, đoàn giám sát của Quốc hội kiến nghị Quốc hội sớm xem xét, sửa đổi Luật Đất đai 2013 và các luật liên quan tới quy hoạch. Cùng đó, hàng năm Kiểm toán Nhà nước kiểm toán các nội dung liên quan tới quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai ở đô thị.
Đoàn giám sát đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương khắc phục các vi phạm trong lĩnh vực đất đai, quy hoạch đô thị, để làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan. Giải pháp xử lý khắc phục cần được báo cáo Quốc hội tại kỳ họp tháng 10/2019.
