Dân số TP Hồ Chí Minh hiện có trên 8,9 triệu người, bao gồm cả những người lưu trú thường xuyên. So với năm 2009, dân số TP này đã tăng thêm 1,8 triệu người, trung bình tăng 183.000 người/năm trong 10 năm gần đây. Ngoài ra, hàng năm, TP có thêm khoảng khoảng 50.000 cặp kết hôn mới. Tổng số sinh viên, cao đẳng có hơn 500.000 người và hàng trăm nghìn người nước ngoài làm việc và cư trú thường xuyên trên địa bàn TP.
Như vậy, sức ép về gia tăng dân số tại TP Hồ Chí Minh tương đối lớn, trong khi đó theo số liệu thống kê năm 2016 của Sở Xây dựng, trên địa bàn TP có 1.675.810 căn nhà, với tổng diện tích sàn xây dựng 150,55 triệu m2.
Diện tích nhà ở bình quân đầu người của TP năm 2009 là 13,6 m2/người; năm 2015 là 17,32 m2/người; năm 2018 đạt 19,75 m2/người, nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với mức bình quân cả nước là 25 m2/người.
Hiện nay, tại TP Hồ Chí Minh xu thế phát triển nhà ở xanh, nhà ở thông minh và mô hình đô thị nén đang trở nên phổ biến; cùng với đó là xu hướng phát triển những căn hộ vừa - nhỏ và nhà ở cao cấp, hạng sang. Các mô hình phát triển đáp ứng nhu cầu về nhà ở cho các đối tượng có thu nhập khác nhau trong xã hội.
Tuy nhiên, việc gia tăng dân số nhanh trong khi quỹ đất của TP ngày càng bị thu hẹp, HoREA đã đề xuất các mô hình phát triển nhà ở để đáp ứng với tình trạng này, gồm: Mô hình phát triển các dự án nhà ở nằm trong các khu đô thị vệ tinh, như Khu đô thị mới Nam Sài Gòn (khoảng 2.600ha với hạt nhân là Khu đô thị kiểu mẫu Phú Mỹ Hưng gần 500ha; Khu đô thị mới Him Lam 58ha; Khu đô thị mới Dragon City 65ha; Khu dân cư Nam Long 31ha); Khu đô thị - Cảng biển Hiệp Phước (khoảng 3.600ha); Khu đô thị Tây Bắc (khoảng 6.000ha)...
Mô hình phát triển các dự án khu dân cư quy mô lớn (mỗi dự án nên có diện tích khoảng trên dưới 50ha) tại các quận ven và huyện ngoại thành, tạo điều kiện để các tầng lớp dân cư sống cùng nhau, có đầy đủ tiện ích, dịch vụ và tạo được một số công ăn việc làm tại chỗ. Đồng thời, hình thành các khu nhà ở thương mại có giá vừa túi tiền, nhà ở xã hội dành cho người có thu nhập trung bình, người có thu nhập thấp đô thị.
Ngoài ra, có thể tập trung vào các mô hình, như: Mô hình chỉnh trang, tái phát triển các khu vực đô thị cũ; mô hình phát triển các dự án, khu nhà ở quy mô vừa và nhỏ; mô hình nhà ở xã hội để đảm bảo an sinh xã hội; mô hình hộ gia đình, cá nhân tự xây dựng nhà ở; mô hình cho thuê nhà của hộ gia đình, cá nhân; mô hình phát triển các điểm dân cư nông thôn; mô hình văn phòng - lưu trú (Officetel), căn hộ dịch vụ (Serviced Apartment), căn hộ du lịch (Condotel), cửa hàng - lưu trú (Shophouse); mô hình phát triển các dự án Khu dân cư quy mô lớn tại các huyện thuộc các tỉnh giáp ranh TP Hồ Chí Minh...
Về phương thức thực hiện, HoREA kiến nghị cần đẩy mạnh xã hội hóa đầu tư, huy động nguồn lực của các thành phần kinh tế, nhất là khu vực tư nhân là phương thức hiệu quả nhất để phát triển nhà ở, giải quyết bài toán nhà ở đáp ứng tình trạng gia tăng dân số. Cùng với đó, tái phát triển đô thị các khu vực đô thị cũ, xây dựng lại các chung cư cũ, di dời tái định cư nhà trên và ven kênh rạch.
Tiếp tục thực hiện phổ biến phương thức đấu giá đất công khai hoặc đấu thầu dự án có sử dụng đất để lựa chọn nhà đầu tư các dự án khu đô thị, khu dân cư, khu nhà ở. Trong quá trình phát triển xây dựng nhà ở, Nhà nước phải vừa là cơ quan ban hành "luật chơi", tạo "sân chơi", vừa đóng vai trò điều phối để thực hiện các mục tiêu phát triển nhà ở, đảm bảo các lợi ích của người dân, doanh nghiệp và an sinh xã hội.
