Doanh nghiệp FDI lợi nhuận cao nhưng đóng góp ít nhất

Theo báo cáo các chỉ tiêu chủ yếu đánh giá mức độ phát triển DN của các TP trực thuộc trung ương năm 2017 và giai đoạn 2010 - 2016 của Bộ Kế hoạch và đầu tư, khối DN FDI có sự tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận cao nhất tại Việt Nam nhưng lại có đóng góp vào ngân sách nhà nước thấp nhất.

Cụ thể, theo thống kê doanh thu năm 2016 của DN khối FDI đạt 4,8 triệu tỷ đồng và mức tăng doanh thu trung bình của giai đoạn 2010 - 2016 đạt tới 23%.

Dù có số lượng DN lao động, vốn chiếm tỷ lệ không cao nhưng DN FDI tạo ra lợi nhuận lớn nhất so với các thành phần kinh tế còn lại. Năm 2016, các DN FDI tạo ra 327,4 nghìn tỷ đồng lợi nhuận (chiếm 45,9% lợi nhuận của toàn bộ DN).

Với lợi nhuận tạo ra lớn nhất nhưng DN FDI lại có tỷ lệ đóng góp vào ngân sách nhà nước (NSNN) thấp nhất trong các thành phần kinh tế, với 250,9 nghìn tỷ đồng năm 2016.

Cụ thể, đóng góp vào ngân sách nhà nước của khu vực DN năm 2016 đạt 962,2 nghìn tỷ đồng. Bình quân giai đoạn 2010 - 2016 mỗi năm khu vực DN đóng góp vào ngân sách nhà nước tăng 14,8%.

Năm 2016 mặc dù tạo ra lợi nhuận thấp nhất trong các thành phần kinh tế nhưng các DN ngoài nhà nước lại đóng góp vào ngân sách nhà nước cao nhất với 434,7 nghìn tỷ đồng, bình quân tăng 17%/năm giai đoạn 2010 - 2016.

Theo lý giải của Tổng cục thống kê, nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng trên là do các DN FDI sản xuất trong các ngành công nghệ cao, nghiên cứu phát triển… nên được miễn thuế thu nhập DN trong 1 số năm kể từ năm đầu tiên có ghi nhận doanh thu, điển hình như: Samsung Bắc Ninh, Thái Nguyên…

Ví dụ thuế thu nhập DN bình quân 30 năm đầu tiên của các DN công nghệ cao chỉ phải nộp 10%; 4 năm đầu miễn thuế hoàn toàn; 9 năm tiếp theo đóng 50%.

Bình quân thuế thu nhập DN thì DN trong nước nộp tối đa 20 - 22% trong khi DN FDI hoạt động trong các lĩnh vực công nghệ cao được hưởng ưu đãi rất lớn, đóng cao nhất trong 30 năm chỉ bằng 1/2 các DN trong nước phải đóng.

Ngoài ưu đãi thuế thu nhập DN, các DN FDI hoạt động công nghệ cao cũng được miễn thuế nhập khẩu nguyên liệu, linh kiện, phụ tùng. Đây là điều kiện khá thuận lợi cho các DN FDI.

Tổng cục thống kê cũng kiến nghị nhà nước cần rà soát và kiểm soát chặt chẽ hơn, khống chế các địa phương ưu đãi vượt khung, nhằm tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, công bằng với DN trong nước để cùng phát triển.

Trên thực tế, có hiện tượng một bộ phận DN FDI lách luật chuyển giá, mà cơ quan nhà nước chưa phát hiện ra hoặc chưa có chế tài nghiêm cấm việc này, gây thất thoát nguồn thu của Nhà nước.