Đây là quan điểm của nhiều chuyên gia quy hoạch đô thị tại buổi Tọa đàm “Một số vấn đề cần đổi mới trong công tác quy hoạch đô thị theo hướng tích hợp đa ngành” do Hội Kiến trúc sư Hà Nội tổ chức sáng 2/12.
Nhiều hệ lụy do quy hoạch chưa đồng bộ
Tại buổi Tọa đàm, các hội viên Hội Kiến trúc sư Hà Nội và chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực quy hoạch, kiến trúc, quản lý đô thị đã đưa ra cái nhìn tổng thể về công tác quy hoạch hiện nay của Hà Nội. Bên cạnh nhìn nhận những kết quả đạt được, nhiều điểm hạn chế trong công tác quy hoạch được các chuyên gia phân tích và đưa ra những đề xuất nhằm hướng đến mục tiêu sẽ có những sản phẩm quy hoạch mang tính khoa học và thực tiễn cao, đáp úng nhu cầu phát triển của xã hội.
Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Hà Nội, TS. KTS Nguyễn Văn Hải nêu, gần 20 năm trở lại đây, Hà Nội là TP có tốc độ đô thị hóa rất, rất nhiều khu đô thị mới, đường được mở đã làm thay đổi diện mạo đô thị. Nhiều công trình nhà ở và dịch vụ đô thị chất lượng cao xuất hiện làm cho đời sống người dân được nâng cao, tiệm cận với nhiều khu vực trên thế giới. Trong thành quả đó, công tác quy hoạch, kiến trúc và quản lý đô thị đã góp phần quan trọng. Tuy nhiên bên cạnh những mặt đạt được, công tác lập, thẩm định phê duyệt, quản lý và tổ chức thực hiện quy hoạch đô thị hiện nay vẫn tồn tại những hạn chế, bất cập, chưa đồng bộ; nhiều dự án vẫn trong trình trạng bỏ hoang, đầu tư xây dựng dở dang; ùn tắc giao thông; ngập úng; ô nhiễm môi trường vẫn diễn ra…
Cùng quan điểm, KTS Lê Anh Tuấn - Giám đốc Công ty CP tư vấn Đầu tư xây dựng CDCC cho rằng, bên cạnh những bức tranh đẹp trong quá trình phát triển, quy hoạch nói chung và kiến trúc Hà Nội nói riêng còn xuất hiện mảng tối. Cụ thể, quy hoạch dự báo chậm và thiếu chính xác không bắt kịp nhu cầu và phát triển của xã hội, các chỉ số về dân số, quy hoạch đất cây xanh, công trình công cộng, giao thông đô thị chỉ ở tầm nhìn ngắn hạn 5 - 10 năm là lạc hậu. Việc qui hoạch xây dựng chiến lược phát triển Hà Nội theo đô thị tăng trưởng xanh, ứng phó với biến đổi dân số, khí hậu, giảm thiểu thảm họa chưa được đề cập thỏa đáng trong các chính sách vĩ mô cũng như các đồ án qui hoạch chi tiết để triển khai áp dụng...
Bên cạnh đó là thiếu tính chủ đạo về tổ chức kiến trúc đô thị, gần như các nhà quản lý, các nhà qui hoạch, kiến trúc sư đang thỏa hiệp và chiều lòng các chủ đầu tư và không bảo vệ được tính khoa học đúng đắn, thẩm mỹ trong kiến trúc, dẫn đến nhiều tuyến phố mới mở nhưng bộ mặt đô thị vẫn lộn xộn, nhếch nhác, "trăm hoa đua nở" bởi các nhà xiên méo, nhà xây vượt tầng... Công trình xây dựng rất nhiều, nhưng không nhiều công trình qui mô tạo dấu ấn, biểu tượng đặc trưng cho TP, lại càng ít các công trình được cấp chứng chỉ “xanh” quốc tế.
Từ thực trạng này, các chuyên gia cho rằng để Hà Nội có thể phát triển bền vững hơn, là một TP “Xanh và Hòa bình”, yêu cầu việc đổi mới toàn diện trong công tác quy hoạch đô thị theo hướng tích hợp đa ngành theo Luật Quy hoạch 2017 là đòi hỏi cấp thiết.
Đổi mới nhưng phải giữ được bản sắc
Nguyên phó Giám đốc Sở QH - KT Hà Nội, KTS Bùi Xuân Tùng cho biết, hiện nay, các đồ án quy hoạch đều đã lồng ghép các quy hoạch chuyên ngành nhưng chưa rõ nét và ở một số đồ án việc lồng ghép này chưa đầy đủ toàn diện. Vì lẽ đó, việc có một cái nhìn tổng thể để đồ án quy hoạch phải bao hàm đầy đủ các lĩnh vực mà nó chi phối là rất cần thiết.
Đối với Hà Nội, KTS Bùi Xuân Tùng đề xuất nhiều vấn đề cần quan tâm đổi mới trong công tác quy hoạch thời gian tới, cụ thể như: Việc xin ý kiến cộng đồng không chỉ dừng ở mức độ đồng ý hay không đồng ý mà phải có tính gợi mở để tìm được tiếng nói chung của cộng đồng với quy hoạch dự kiến được lập. Nội dung nhiệm vụ quy hoạch cần sáng tạo, linh hoạt để đáp ứng các nhu cầu mới của đầu tư phát triển, không nên bó cứng trong các quy định của quy hoạch cấp trên. Áp dụng công nghệ GIS trong công tác quy hoạch, lập cơ sở dữ liệu. Quy hoạch nông thôn và vùng ven đô lồng ghép thống nhất với các tiêu chí đạt tiêu chuẩn nông thôn mới. Đặc biệt, cần giữ gìn bản sắc kiến trúc trong quy hoạch, thiết kế đô thị theo vùng kiểm soát,…
Theo KTS Vũ Hoài Đức (Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội), việc đổi mới công tác quy hoạch đô thị theo hướng hợp nhất là cần thiết và tất yếu, dù có hay không có luật quy hoạch. Bởi tính ưu việt đã được khẳng định từ thành công trên thế giới.
Ở Việt Nam và Hà Nội, công tác quy hoạch chưa thực sự được lập theo cách hợp nhất, cho dù đã và đang dần có sự đề cập đến nhiều chủ đề thuộc các lĩnh vực ngoài kiến trúc – xây dựng. Tuy nhiên, vẫn là nội dung mang tính chuyên sâu của các kiến trúc sư, kỹ sư. Việc đổi mới theo hướng có sự tham gia của các chuyên gia thuộc nhiều lĩnh vực, sẽ khiến quy hoạch đô thị có tính liên ngành. Đó là tương lai của ngành quy hoạch đô thị. “Tuy nhiên, phương pháp này cần một nhạc trưởng và các chuyên gia làm việc nhóm với tâm thế khoa học và hơn hết là sự dấn thân” - KTS Vũ Hoài Đức chia sẻ.
Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Hà Nội, KTS Lê Văn Lân cho rằng, công tác quy hoạch trong giai đoạn mới hiện nay đòi hỏi phải đổi mới để đáp ứng yêu cầu phát triển là cần thiết. Tuy nhiên, dù có đổi mới như thế nào thì yếu tố cần có chính là nét đặc trưng tính văn hiến trong đô thị Hà Nội, sự khác biệt của Hà Nội với những thành phố khác. Người làm quy hoạch hay kiến trúc đều phải tâm đắc với điều này, phải bồi đắp được vốn quý đó. Phải làm thế nào bạn bè thế giới khi đến với Hà Nội không phải trầm trồ khen ngợi những công trình cao tầng, khu đô thị hiện đại mà bị thu hút bởi hệ thống di sản. Các nhà quy hoạch phải tạo được không gian cho di sản Hà Nội mãi mãi tồn tại.
