Đừng làm xấu đi tiếng Việt!

Chữ hiển thị khắp nơi trong các biển quảng cáo dán treo chi chít, dày đặc trên biển cửa hàng dọc các con phố lớn nhỏ. Trên biển chữ ấy có đủ cả các thứ tiếng Việt, Hàn, Anh, Trung…

Còn nhớ 10 năm trước, con phố nhỏ nơi thị trấn ngoại ô Hà Nội còn lác đác vài tấm biển hiệu chữ viết theo lối chân phương, còn sai chính tả như: “Cá lục đông lạnh”, một số biển viết ngô nghê “Bán sim thẻ Việt theo, Mô bai”. Bây giờ, đứng từ xa nhìn về con phố nhà mình, chợt sững sờ, vì suốt dọc 2 bên đường phố ngập tràn biển quảng cáo. Đủ các loại chữ to, nhỏ, biển lớn, bé với 4 màu chính: Xanh, đỏ, vàng, trắng và các ngôn ngữ đan xen: Việt – Anh. Hàn – Việt, Nhật – Việt…

Một ví dụ điển hình là phố Phạm Ngọc Thạch (quận Đống Đa). Đây là con phố ngắn, có hai làn đường, nhưng hai bên đường, có tới 60% biển hiệu cửa hàng được viết bằng chữ nước ngoài. Tất nhiên, những nhãn hàng từ nước ngoài không thể Việt hóa, nhưng những từ ngữ thông thường mà tiếng Việt có thể diễn đạt được vẫn cố tình hóa thân thành tiếng Anh: “Hanh’s design”, “Beauty Salon Hair”, “Shoes”, “Men’s Style”, “You and Me”, “Mini Food Shop”, “Wear”…

Hay nhiều năm nay, người ta gọi phố Kim Mã, Linh Lang, Đào Tấn là con phố Nhật. Tiếp đến, khu phố Nguyễn Thị Định, Nguyễn Thị Thập, Hoàng Ngân được gọi là phố Hàn. Các cửa hàng kinh doanh dịch vụ ăn uống, siêu thị, thể dục thể thao có biển chữ Hàn, Nhật mọc lên dọc khắp các con phố này. Đi cùng với đó là hàng loạt các biển hiệu mang tên Hana Yuki, Yoshino, Sukura Hottel, Pokkiri... cũng vì thế mà hình thành.

Có thể Hà Nội là mảnh đất giao lưu hội tụ, nên những cửa hàng phục vụ cho nhu cầu cuộc sống cũng bắt kịp xu thế. Nhưng điều này không liên quan gì đến… ngoại ngữ của biển quảng cáo. Được biết các đô thị lớn nhỏ ở các quốc gia trên thế giới, ngoài những nước đương nhiên sử dụng tiếng Anh, thì những nước không nói tiếng Anh, không sử dụng hệ thống chữ Latin như một số nước châu Á: Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc… họ đều sử dụng ngôn ngữ mẹ đẻ trong việc viết các biển hiệu quảng cáo. Rất ít khi thấy một biển hiệu bằng tiếng Anh. Những quốc gia ấy, số lượng khách quốc tế đến thăm và lưu trú không ít hơn Thủ đô của Việt Nam. Vậy thì làm cách nào họ không dùng tiếng nước ngoài viết biển quảng cáo, mà người nước ngoài vẫn có thể biết chính xác những cửa hàng phục vụ thứ họ cần?

Một câu hỏi đặt ra, tại sao người Việt ra nước ngoài du lịch lại phải học tiếng nước ngoài, trong khi khách nước ngoài đến Việt Nam lại đương nhiên không phải lo lắng về tiếng Việt. Vì có những hướng dẫn viên bản địa sẵn sàng nói tiếng nước họ cho họ hiểu? Và tại sao ở khắp Hà Nội và rộng ra là trên cả nước, những biển hiệu quảng cáo lại nhất thiết phải dùng tiếng nước ngoài, hoặc nửa Việt nửa Tây, mặc dù rất đơn giản là họ phục vụ chủ yếu là người Việt? Người Việt đang sính ngoại, đến mức coi nhẹ tiếng mẹ đẻ, hay họ chưa có ý thức làm đẹp, làm giàu tiếng mẹ đẻ - vốn là một đặc thù cũng là một thứ tài sản của người Việt? Sẽ là không đúng nếu nói người Việt sử dụng ngôn ngữ nước ngoài để làm quảng cáo là “mất gốc”, nhưng giá như họ sử dụng tiếng Việt như một sự khẳng định thương hiệu, một niềm tự hào quốc gia thì hay biết bao.

Đây chỉ là một câu chuyện nhỏ xoay quanh những tấm biển cửa hàng, cửa hiệu. Tiếng Việt là của người Việt, nhưng sẽ thật khó để nuôi dưỡng sự yêu mến, trân trọng tiếng mẹ đẻ trong các thế hệ sau, khi hàng ngày chúng đối diện với sự pha tạp ngôn ngữ nước ngoài như vậy. Phải nói thật lòng, nghe một câu hội thoại pha tạp ngôn ngữ, chẳng khác gì nhai cơm phải sạn. Không phải ngẫu nhiên mà nhạc sĩ Phạm Duy viết “Tình ca” cứ đau đáu nỗi niềm: “Tôi yêu tiếng nước tôi từ khi mới ra đời…”