Hạn chế số đợt xét đặc xá để đảm bảo ý nghĩa của chính sách

Các ĐB bày tỏ quan điểm đồng tình về sự cần thiết sửa đổi Luật đặc xá bởi Luật đã trải qua 10 năm, Chủ tịch nước 7 lần ban hành Quyết định về đặc xá tha tù nhân các ngày lễ lớn, đã có những tác động to lớn đối với xã hội. Tuy nhiên từ những lý do qua tổng kết 10 năm thi hành luật, đã nổi lên những bất cập cần sửa đổi luật, đặc biệt là phải bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành có liên quan.

Tại tổ Hà Nội, ĐB Đào Thanh Hải (Phó Giám đốc Công an TP Hà Nội) cho rằng: Trong 10 năm qua chúng ta có 7 đợt đặc xá, trung bình 1,5 năm có 1 đợt. Nhằm đảm bảo tính cụ thể của Dự Luật, tạo tính chủ động cho các cơ quan khi triển khai thực hiện, cần quy định rõ trong Luật theo hướng chỉ xét đặc xá nhân dịp Quốc khánh 2/9, không dưới 3 năm hoặc 5 năm một đợt. Đặc xá là ân huệ đặc biệt của Chủ tịch nước đối với người bị kết án phạt tù. Bởi nếu quy định hàng năm xét đặc xá sẽ trùng với việc tha tù trước thời hạn, khiến việc đặc xá không còn ý nghĩa. Về thời điểm đặc xá, việc quy định như trong Dự Luật là phù hợp với thực tiễn, đó là nhân sự kiện trọng đại của đất nước, nhân các ngày lễ lớn và những thời điểm đặc biệt.

Về điều kiện được đặc xá, ĐB Đào Thanh Hải phân tích, mỗi khi Chủ tịch nước quyết định đặc xá đều mang lại tác động xã hội rất lớn, tạo động lực cho người phạm tội phấn đấu, rèn luyện cải tạo, sớm trở về hòa nhập với xã hội phù hợp với mong muốn của họ và gia đình. Do đó, trong mỗi đợt có thể đặc xá 10.000 người hoặc nhiều hơn nữa. Luật không cần thiết quy định số lượng cụ thể miễn sao đúng trình tự, thủ tục, đối tượng và đảm bảo minh bạch sẽ có tác động to lớn, tích cực đối với việc thực hiện chính sách nhân đạo của Đảng và Nhà nước.

Các ý kiến cho rằng, cần mở rộng đối tượng có thể được đề nghị đặc xá nhằm thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Nhà nước song cũng cần cân nhắc các vấn đề đối nội, đối ngoại, chính trị, xã hội, tình hình tội phạm… Vấn đề này nên để Chủ tịch nước quyết định cụ thể đối với từng đợt về đối tượng, điều kiện được hưởng đặc xá, tránh quy định cứng trong luật để sau đó lại phải sửa đổi khi tình hình kinh tế chính trị thay đổi.

ĐB Trần Thanh Mẫn (Chủ tịch UB T.Ư MTTQ Việt Nam)

ĐB Trần Thanh Mẫn (ĐB Cần Thơ), Chủ tịch UB T.Ư MTTQ Việt Nam cho rằng: Lần sửa này cần bảo đảm tư tưởng chủ đạo là nhằm hạn chế đặc xá, thu hẹp đối tượng, đề cao tiêu chuẩn đề nghị xét đặc xá; quy định cụ thể, minh bạch và chặt chẽ hơn về thủ tục, trình tự, bảo đảm thống nhất với quy định của pháp luật Hình sự, tố tụng hình sự, Luật thi hành án hình sự thể hiện đúng bản chất đặc xá là sự khoan hồng đặc biệt của Đảng, Nhà nước đối với người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân được giảm xuống tù có thời hạn đang chấp hành hình phạt tù.

ĐB Trần Thanh Mẫn đề nghị, cần xác định rõ nguyên tắc sửa đổi, bổ sung Luật là nhằm hạn chế cả về số lượng, số lần và đối tượng được đặc xá để bảo đảm công tác đặc xá đúng với ý nghĩa đặc biệt; thể hiện ý nghĩa nhân đạo đặc biệt trong những sự kiện trọng đại của đất nước do Chủ tịch nước quyết định. “Qua nghiên cứu, tôi thấy khoản 1 Điều 10 dự thảo quy định khá nhiều điều kiện được đề nghị đặc xá, tuy nhiên qua rà soát thấy khá nhiều điểm trùng với Điều 66 của Bộ luật Hình sự về điều kiện tha tù trước thời hạn. Đề nghị ban soạn thảo cần xem xét lại. Hiện nay, thực hiện chính sách khoan hồng được áp dụng thực hiện đồng thời ở nhiều luật; nhưng quan điểm đặc xá là sự khoan hồng đặc biệt, do đó nên nghiên cứu sửa đổi theo hướng về đối tượng, điều kiện cần bảo đảm sự chặt chẽ, đặc biệt hơn đối với các chính sách khoan hồng khác” – ĐB Trần Thanh Mẫn nêu quan điểm.

Một số ý kiến cũng cho rằng, nên dành những điều khoản mở để thể hiện quyền năng của Chủ tịch nước ở mỗi đợt đặc xá, trên cơ sở cân nhắc các yếu tố ở từng giai đoạn cho linh hoạt, uyển chuyển và đáp ứng yêu cầu chung đặt ra.