Khám phá bảo tàng độc nhất về hát Xoan Phú Thọ

Chủ thể nắm giữ di sản văn hóa phi vật thể hát Xoan là 4 phường Xoan ở TP Việt Trì, tỉnh Phú Thọ, gồm: Phường An Thái, xã Phượng Lâu; phường Phù Đức, phường Kim Đái (hay Kim Đới) và phường Thét - xã Kim Đức. Có 4 đình, miếu thuộc 4 phường Xoan, trong đó miếu Lãi Lèn là nơi phát tích của hát Xoan Phú Thọ.

Miếu Lãi Lèn được các bậc tiền nhân tạo dựng tại làng Phù Đức, trên mảnh đất tương truyền là nơi xưa kia vua Hùng dạy cho cư dân Việt cổ nghệ thuật hát múa. Tương truyền, vào một mùa Xuân, ba anh em vua Hùng đi tìm đất dựng thành, nhân lúc nghỉ chân ven cánh rừng. Từ trong rừng, các vị nhìn ra bãi cỏ trước mặt, thấy lũ trẻ chăn trâu đùa nghịch, hát đồng dao và chơi trò chơi.

Đức Thánh Cả cho gọi chúng đến trò chuyện và bảo chúng ca hát cho ông nghe. Nghe rồi, ông truyền dạy cho chúng những điệu hát múa của người Lạc Việt trên đất Văn Lang. Để tưởng nhớ công ơn đức vua, Nhân dân quanh vùng đã dựng ngôi miếu trên đất khi vua nghỉ chân để thờ vua, gọi là miếu Lãi Lèn. Miếu thờ tam vị thánh vương: Viễn Sơn đại vương, Ất Sơn đại vương và Áp Đạo quan đại vương, gắn liền với tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ. Miếu cổ không còn, công trình ngày nay được phục hồi trên vị trí miếu xưa kia.

Từ năm 2014, miếu Lãi Lèn được đầu tư quy hoạch, phục hồi, xây dựng mang đậm nét kiến trúc truyền thống với các hạng mục: Miếu Lãi Lèn, Tả vu, Hữu vu, Bình phong, Nghi môn. Trong khuôn viên khang trang của di tích có sự hiện diện Nhà trưng bày nghệ thuật hát Xoan khá hiện đại, với đầy đủ tiện nghi và trưng bày khoa học, được coi là bảo tàng độc nhất về hát Xoan Phú Thọ, là nơi vừa giới thiệu, vừa có thể trình diễn về hát Xoan phục vụ du khách.

Cùng với đó là hệ thống hạ tầng kỹ thuật đồng bộ đáp ứng đầy đủ hoạt động thực hành, truyền dạy, trình diễn giới thiệu, quảng bá di sản văn hóa hát Xoan gắn với Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương. Việc tổ chức lễ hội hàng năm cũng như các hoạt động văn hóa dân gian thường xuyên, giúp nơi đây trở thành điểm đến hấp dẫn, linh thiêng đối với du khách và là một điểm nhấn về văn hóa cội nguồn của tỉnh Phú Thọ.