Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đánh giá cao những công việc đã được Bộ LĐTB&XH triển khai ngay sau khi được giao quản lý Nhà nước về giáo dục nghề nghiệp (GDNN) với quyết tâm thay đổi căn bản công tác đào tạo nghề. Phó Thủ tướng nhấn mạnh, việc chuyển chức năng quản lý GDNN về Bộ LĐTB&XH phải theo hướng ổn định và thuận lợi hơn cho các trường cao đẳng (CĐ), trung cấp.
Đặt câu hỏi làm thế nào để đổi mới GDNN, đổi mới các trường CĐ và trung cấp, Phó Thủ tướng cho rằng, không có cách nào khác là phải tự chủ. Thực tế cho thấy, quá trình thực hiện tự chủ đại học (ĐH) có rất nhiều khó khăn, sự lưỡng lự, lo lắng và cả lực cản, nhưng với chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, các bộ chủ quản và các trường, đến nay chúng ta đã có hơn 16 trường ĐH và 3 trường CĐ tự chủ, bước đầu đạt được nhiều kết quả tích cực.Phó Thủ tướng khẳng định, tự chủ là chủ trương chung của giáo dục ĐH, GDNN và hiểu theo đúng nghĩa là tự quản, đây là thuộc tính của giáo dục, nhất là giáo dục bậc cao. Ngân sách Nhà nước không cắt ngay, nhưng sẽ đổi mới cơ chế phân bổ, không thể duy trì tình trạng bao cấp, cào bằng từ ngân sách Nhà nước. Quan trọng hơn nữa là quyền tự quyết định, tự chịu trách nhiệm về chuyên môn, mở ngành đào tạo, bộ máy tổ chức của các trường.“Chúng ta không thể để tình trạng có những trường được đầu tư hàng chục tỷ đồng, xây cơ sở hoành tráng, hằng năm vẫn nhận trợ cấp từ ngân sách Nhà nước mà không có người học, chỉ tuyển được vài chục sinh viên”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.Phó Thủ tướng đề nghị các trường, các bộ, các địa phương quán triệt tinh thần “hãy để cho các trường tự chủ, tự tìm thấy cách sắp xếp tự nhiên, hợp lý nhất. Các trường làm tốt có quyền đàm phán, liên kết, sáp nhập với những trường không tốt để sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất đã đầu tư".Như ý kiến của rất nhiều hiệu trưởng trong hội nghị, Phó Thủ tướng cho rằng nếu “chìa khóa” đối với ĐH là đẩy mạnh nghiên cứu, thì GDNN là phải gắn chặt với DN. Nhận thức này phải thực hiện triệt để, thấm sâu vào tất cả các khâu trong GDNN, từ tìm hiểu nhu cầu việc làm, định hướng nghề nghiệp, đến đào tạo, sử dụng lao động.“Chúng ta cần ủng hộ, tạo điều kiện cho các trường nghề liên kết với DN, thậm chí có xưởng sản xuất hoạt động ngay ở trong trường nhưng tuân thủ đầy đủ các quy định của chính quyền địa phương về môi trường, công nghệ… Trong xếp hạng ĐH cũng có tiêu chí là sự hài lòng của DN, người sử dụng lao động”, Phó Thủ tướng nói.Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh xu hướng quốc tế hoá trong đào tạo nghề. Dẫn chứng lại một thực tế đã được nhận rõ trong giáo dục ĐH là việc thành lập nhiều ĐH ở các địa phương có thể dẫn đến xu thế địa phương hóa thay vì quốc tế hóa ĐH, Phó Thủ tướng cho rằng, cần thống nhất quan điểm chỉ cần trường ở gần nhà khi học ngắn hạn hay vừa học vừa làm, còn học tập trung mấy năm ở bậc CĐ, ĐH không nhất thiết cứ phải tại địa phương. Hiện nay, hệ thống GDNN bước đầu đã theo xu hướng quốc tế. Phó Thủ tướng đề nghị Bộ LĐTB&XH cần triển khai rộng các chương trình, giáo trình quốc tế, đào tạo giáo viên, đầu tư trang thiết bị…, tạo đà cho các trường tư thục, trường trọng điểm tiếp tục triển khai công việc này. Cùng với đó hỗ trợ, đẩy nhanh thành lập các trung tâm kiểm định chất lượng GDNN của các hiệp hội.“Quan trọng nhất là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, huy động nguồn lực từ các trường, các chuyên gia, và cộng đồng thiết lập nên các kho học liệu mở cho tất cả các trường tham khảo. Tôi ví dụ nghề điện tử, nhiều nước có giáo trình rất tốt, sẵn sàng chuyển giao, và ngay trong nước cũng có những trường như vậy. Bộ nên dựa vào một số trường nòng cốt xây dựng cơ sở học liệu mở cho các trường tham khảo”, Phó Thủ tướng lưu ý.Trao đổi thêm với đại diện các trường nghề về vấn đề nguồn tuyển, Phó Thủ tướng cho rằng, để thay đổi tâm lý bằng cấp cũng như tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ” đòi hỏi cần phải có sự đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo cả nước, phải sửa cả luật và những văn bản liên quan. Tuy nhiên, kinh nghiệm từ nhiều nước cho thấy, đào tạo liên thông có vai trò quan trọng để khắc phục tình trạng học sinh lựa chọn học phổ thông rồi lên ĐH thay vì trung cấp, CĐ nghề.“Các quyết định 1981, 1982 của Thủ tướng Chính phủ đã quy định học sinh khi học hết THCS có thể vào trung cấp rồi học liên thông lên cao, học tập suốt đời, nhưng chúng ta không thể ấn định chỉ có 30% học sinh phổ thông học ĐH, còn lại phải học CĐ. Vì vậy, để giải quyết vấn đề này thì ĐH phải liên kết chặt chẽ với CĐ, CĐ phải gắn chặt với trung cấp”, Phó Thủ tướng nói và mong muốn các trường nghề, các địa phương, các bộ, ngành bằng trách nhiệm của mình sẽ tạo ra những đổi mới thực sự, nâng cao chất lượng GDNN trong thời gian tới.
