Mạnh tay với tài khoản ngân hàng “rác”

Gần 86 triệu tài khoản không chính chủ sẽ bị đóng

Thông tin từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN), cả nước có 200 triệu tài khoản ngân hàng. Tuy nhiên, sau khi ngành ngân hàng làm sạch kho dữ liệu và thực hiện sinh trắc học, số tài khoản "sống" còn lại là 113 triệu tài khoản cá nhân và trên 711.000 tài khoản của tổ chức. Đây là những tài khoản đã được đối chiếu thông tin sinh trắc học với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Như vậy, sau cuộc tổng rà soát của các ngân hàng đã "nhặt" ra gần 86 triệu tài khoản không được xác thực sinh trắc học.

Như vậy, những tài khoản này có thể được xem là tài khoản gian lận đã được mở trước đó, không thể hợp thức hóa được sau khi xác thực sinh trắc học. Ngành ngân hàng đã làm một cuộc cách mạng nhằm loại bỏ những tài khoản gian lận. Dự kiến trong tháng 9, ngân hàng cũng sẽ đóng những tài khoản chưa xác thực sinh trắc học để phòng tội phạm lợi dụng lừa đảo.

Bên cạnh đó, NHNN đã triển khai dự án kho dữ liệu tài khoản, thẻ, ví điện tử... nghi ngờ có dấu hiệu lừa đảo do các tổ chức tín dụng gửi về. Hiện, kho dữ liệu có 350.000 tài khoản nghi ngờ (tài khoản đen) và được chia sẻ cho các tổ chức tín dụng đóng góp tiếp.

BIDV là ngân hàng đầu tiên được chia sẻ. Cụ thể, từ ngày 1/4, BIDV là đơn vị đầu tiên triển khai tính năng cảnh báo khách hàng trước khi chuyển tiền vào tài khoản nằm trong danh sách nghi ngờ. Chẳng hạn: “Khi khách hàng thực hiện thao tác chuyển tiền, hệ thống của BIDV sẽ tự động kiểm tra thông tin tài khoản người nhận. Nếu tài khoản này nằm trong danh sách nghi ngờ lừa đảo, hệ thống sẽ ngay lập tức gửi cảnh báo đến khách hàng”.

BIDV cho hay, qua hơn một tháng triển khai, tính năng này giúp hơn 40.000 khách hàng của BIDV dừng chuyển tiền, ngăn chặn thiệt hại trên 160 tỷ đồng.

Trong tháng 6 và 7/2025, có thêm 4 ngân hàng sẽ triển khai tính năng này gồm: Vietcombank, MB, VietinBank và Agribank. “Sau đó, NHNN sẽ mở rộng triển khai toàn ngành, chia sẻ với các đơn vị có nhu cầu. Qua đó, con số giao dịch lừa đảo được ngăn chặn sẽ tăng lên đáng kể, nhờ vào tính năng cảnh báo kịp thời cho khách hàng trước khi ấn nút chuyển tiền vào tài khoản trong danh sách "đen"- Vụ trưởng Thanh toán (NHNN) Phạm Anh Tuấn cho biết.

Ngăn lừa đảo từ tài khoản “rác”

Tài khoản ngân hàng "rác" là nguồn cơn của vấn nạn lừa đảo tài chính qua mạng tại Việt Nam thời gian qua. Tội phạm công nghệ ngày càng gia tăng đòi hỏi ý thức của tổ chức trong việc đầu tư công nghệ nhằm nâng cao bảo mật và bảo vệ khách hàng. Tội phạm lừa đảo trên không gian mạng diễn biến phức tạp và ngày càng tinh vi hơn khi chúng sử dụng Deepfake – công nghệ ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) làm giả cuộc gọi video vào mục đích lấy dữ liệu khuôn mặt. Đáng chú ý khi gần đây, công an lần đầu tiên phát hiện đường dây sử dụng công nghệ AI làm giả sinh trắc học nhằm giao dịch rửa tiền hơn 1.000 tỷ đồng cho một trang web đánh bạc trực tuyến.

Ngoài ra, các chiêu thức lừa đảo chiếm đoạt quyền sử dụng số điện thoại rồi lấy tiền trong ứng dụng ngân hàng, ví điện tử cũng được các ngân hàng liên tục cảnh báo. Cụ thể, mới đây, nhiều khách hàng của Vietcombank đã nhận được tin nhắn với nội dung: “Ứng dụng VCB Digibank của bạn được phát hiện kích hoạt trên thiết bị lạ. Nếu không phải bạn kích hoạt vui lòng bấm vào http://vietcombank.vn-vm.top để đổi thiết bị hoặc hủy để tránh mất tài sản". Hay như khách hàng của Ngân hàng MSB cũng nhận được tin nhắn với nội dung "Tài khoản của bạn đã đăng ký chương trình quảng cáo trên TikTok, mỗi tháng thu phí 3,6 triệu đồng, vui lòng vào đường link https://shb.vn-ibs.xyz để kiểm tra hoặc để hủy".

Tinh vi là những tin nhắn trên đều được gửi đến trong cùng mục với tin nhắn thật của ngân hàng, tên website cũng gần giống với tên miền của các ngân hàng. Chính điều này khiến cho nhiều người dùng không nghi ngờ mà cho rằng đây là tin nhắn do ngân hàng gửi. Đặc biệt, các đối tượng giả mạo các đơn vị DN để mời gọi làm việc thêm tại nhà, khuyến mại…

Hiện nay, tài khoản tổ chức vẫn được mở tương đối dễ, thông qua người uỷ quyền, nên nhiều kẻ gian tận dụng cho việc nhận tiền lừa đảo. Từ ngày 1/7/2025, theo quy định tại Thông tư 17/2024/TT-NHNN của NHNN, các tổ chức, DN chưa hoàn tất việc xác thực thông tin định danh và sinh trắc học sẽ không được phép thực hiện giao dịch chuyển tiền, rút tiền qua các kênh ngân hàng điện tử. Việc giao dịch tại quầy vẫn sẽ được duy trì, với quá trình xác thực do giao dịch viên thực hiện dưới sự giám sát, xác minh danh tính người giao dịch là đúng người xuất trình.

Tuy nhiên, có một thực tế hiện nay, giao dịch viên chủ yếu dùng phương pháp quan sát bằng mắt thường để đối chiếu giấy tờ tùy thân từ người xuất trình. Để giải quyết vấn đề này, Vụ trưởng Vụ thanh toán cho biết, trong tương lai gần, việc xác minh sẽ dựa trên công nghệ - so sánh với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, thay vì chỉ dựa vào cảm quan.

Khách hàng vẫn có thể dùng thẻ căn cước công dân điện tử (VNeID) để thực hiện các giao dịch trực tiếp tại quầy một cách an toàn, chính xác hơn. Nhưng theo NHNN, quy định sắp tới sẽ siết chặt hơn: không tiếp nhận hồ sơ qua đường bưu điện, không chấp nhận ủy quyền, phải xác minh rõ tổ chức đó có đăng ký kinh doanh hợp pháp hay không… Nếu không có thông tin xác thực, tài khoản sẽ không được mở. Mục tiêu là tăng cường kiểm soát chặt chẽ đối với tài khoản tổ chức, đảm bảo người đến giao dịch phải xuất trình đúng giấy tờ tùy thân hợp lệ và xác thực, ngừa rủi ro, gian lận và lạm dụng tài khoản.

“Thời gian tới, NHNN sẽ tiếp tục hoàn thiện thể chế, rà soát, sửa đổi, ban hành các văn bản pháp luật nhằm tạo thuận lợi ứng dụng công nghệ phát triển các sản phẩm, dịch vụ thanh toán. Tiếp tục nâng cấp, hoàn thiện hạ tầng đảm bảo an ninh an toàn và tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an triển khai hiệu quả các nhiệm vụ tại Đề án 06”- Vụ trưởng Thanh toán (NHNN) Phạm Anh Tuấn nói.