Theo truyền thuyết, Thần Tài là vị Thần cai quản tiền bạc, tài lộc trên thiên đình bị rơi xuống trần gian và đem lại may mắn cho người dân. Đến ngày 10 tháng Giêng, lại bay về trời, vì thế dân gian lấy ngày này là ngày vía Thần Tài và tin rằng mua vàng ngày vía Thần Tài sẽ nhận được may mắn cho cả năm.
Ngày nay, việc mua vàng ngày vía Thần Tài còn mang ý nghĩa tâm linh đối với những người làm ăn buôn bán. Thậm chí, có nhiều người coi đây là dịp mua vàng quan trọng nhất năm, không thể bỏ qua để cầu may mắn, cầu cho tiền tài của cải sẽ được thần tài phù hộ cho sinh sôi nảy nở trong suốt một năm mới kéo dài. Cũng bởi vì thế mới có trường hợp nhiều người tích tiền cả năm chỉ để mua vàng vào ngày này.
Những năm trở lại đây, mỗi khi đến này vía Thần Tài (mùng 10 tháng Giêng), những hình ảnh khách hàng xếp hàng "rồng rắn" chờ đợi mua nhẫn, vàng miếng, vàng trang sức... diễn ra khá phổ biến. Số lượng vàng bán ra trong ngày Thần Tài của các cửa hàng vàng bạc đều tăng vọt.
Theo các chuyên gia, tục xưa vào ngày vía Thần Tài, người dân thường mua một thỏi bạc hoặc lấy một đồng tiền mới cho vào lọ cất trữ với mong muốn cả năm nhận được tài lộc. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của xã hội, thay vì việc cất trữ bạc hay tiền mới, người dân lại mua vàng về cất trữ như việc giữ may mắn.
Hình thức mua vàng để lấy may trong ngày vía Thần Tài xuất hiện trong những năm gần đây, không hoàn toàn xuất phát từ tục lệ xưa. Do thiếu thông tin cũng như việc đồn thổi lan truyền mà nhiều người cho rằng, mua vàng là cách để lấy may, cầu tài lộc nên bất chấp tất cả để kiếm một chỉ vàng.
Do vậy, theo các chuyên gia, không nhất thiết ngày lễ Thần Tài phải mua vàng để lấy may. Hoặc nếu vẫn muốn mua một món đồ vào ngày này, các gia chủ có thể mua một nén bạc, hoặc mua trang sức bằng kim loại đeo bên người để lấy may mắn cả năm.
Nói về ngày vía thần tài, theo các nhà nghiên cứu văn hóa dân gian, trong sách của Đạo Giáo có nguyên một trang viết về ngày Thần tài và cũng không nói nhất thiết cứ phải đi mua vàng trong ngày này mới mang lại được sự may mắn.
Tùy theo quan điểm của từng người, nếu coi món đồ nào là giá trị thì mua món đồ đó, để đổi lại sự an tâm, coi như mang sự may mắn vào nhà trong dịp năm mới.
