Nắng nóng đỉnh điểm, nhiều người nhập viện do say nắng, sốc nhiệt

Nguy kịch vì sốc nhiệt

Mới đây, một nam bệnh nhân 42 tuổi, quê Bắc Ninh được chuyển đến Khoa Cấp cứu, Bệnh viện (BV) Bệnh Nhiệt đới T.Ư trong tình trạng nguy kịch sau một ngày làm việc ngoài trời giữa thời tiết nắng nóng gay gắt.

Cụ thể, bệnh nhân T.V.T, làm nghề thợ xây, bắt đầu cảm thấy mệt lả vào khoảng 15 – 16 giờ ngày 2/6 sau nhiều giờ lao động liên tục dưới trời nắng gay gắt (nhiệt độ ngoài trời có lúc lên tới hơn 60 độ C).

Anh T trở nên thẫn thờ, không giao tiếp, sau đó xuất hiện các biểu hiện bất thường như co giật, rối loạn ý thức và mất kiểm soát hành vi. Bệnh nhân được đưa đến cơ sở y tế trong tình trạng co cứng toàn thân, cắn vào lưỡi gây chảy máu khoang miệng và sốt cao tới 42 độ C.

Người nhà bệnh nhân cho biết, anh T có thói quen uống rượu thường xuyên, dù sức khỏe đã suy giảm đáng kể trong thời gian gần đây.

Bác sĩ Trương Tư Thế Bảo - BV Bệnh Nhiệt đới T.Ư cho biết, bệnh nhân nhập viện với các dấu hiệu điển hình của tình trạng sốc nhiệt nghiêm trọng, bao gồm tăng thân nhiệt quá mức, rối loạn thần kinh T.Ư như co giật, lơ mơ, hôn mê; kèm theo rối loạn điện giải và tổn thương gan, thận cấp tính.

Đáng lưu ý, người bệnh có tiền sử lạm dụng rượu, xơ gan – yếu tố này thúc đẩy bệnh nhân dễ bị say nắng, say nóng và tình trạng khi mắc say nắng cũng diễn tiến nặng nề, phục hồi chậm hơn bình thường. “Men gan tăng cao – dấu hiệu rõ rệt của tổn thương gan, nhiều khả năng do tác động đồng thời của rượu và sốc nhiệt” - bác sĩ Trương Tư Thế Bảo cho hay.

Theo chuyên gia, việc lạm dụng rượu không chỉ khiến gan bị tổn thương sẵn mà còn làm giảm khả năng thích nghi của cơ thể với nắng nóng, khiến cơ thể dễ suy sụp.

Hiện tại, bệnh nhân T đã qua cơn nguy kịch, đang được theo dõi sát tại BV và điều trị tích cực bằng các biện pháp như truyền dịch, điều chỉnh điện giải, hỗ trợ chức năng gan, thận... 

Tương tự, BV Bãi Cháy (Quảng Ninh) cũng đã tiếp nhận, điều trị cho 2 bệnh nhân chạy bộ ngoài trời dẫn đến sốc nhiệt, mất sức, rối loạn điện giải. Thời điểm nhập viện, cả hai mệt mỏi, khó thở, nôn, chuột rút, co quắp chân tay. Kết quả xét nghiệm máu cô đặc, tăng men gan, suy thận cấp. Các bác sĩ điều trị tích cực bằng truyền dịch, dinh dưỡng. Sau 48 giờ, sức khỏe các bệnh nhân hồi phục tốt, chức năng thận đã ổn định.

Cũng thời gian này, Khoa Cấp cứu - Hồi sức tích cực - Thận nhân tạo, Trung tâm Y tế huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ đã tiếp nhận 7 bệnh nhân nhập viện cấp cứu vì say nắng, say nóng, trong đó có 1 bệnh nhân nguy kịch phải đặt ống nội khí quản.

Đặc điểm chung của các bệnh nhân là lao động ngoài trời trong thời gian dài, sau đó xuất hiện các triệu chứng mệt lả, co rút cơ toàn thân, tay chân co quắp... Sau khi nhập viện cấp cứu, bù nước, điện giải và làm mát cơ thể, đa số bệnh nhân đều ổn định, tiếp tục được theo dõi, điều trị.

Người bị nặng nhất là bệnh nhân N.T.H, 65 tuổi, trú tại xã Hương Lung (Cẩm Khê, Phú Thọ). Người nhà bệnh nhân cho biết, bệnh nhân ra đồng làm việc từ 9 giờ sáng, đến khoảng 11 giờ mọi người phát hiện bệnh nhân nằm bất tỉnh ngoài đồng nên nhanh chóng đưa đến viện cấp cứu. Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng hôn mê, phản xạ đồng tử yếu, thở khò khè, sốt nóng 39,50C, da nóng đỏ, vã mồ hôi, nhịp tim nhanh, huyết áp tụt 80/50mmHg.

Ngay lập tức, bệnh nhân được đặt ống nội khí quản, thở máy, làm mát cơ thể, bù nước, điện giải và hồi sức tích cực. Sau 5 giờ hồi sức liên tục, tình trạng rối loạn thân nhiệt đã được kiểm soát, chức năng các cơ quan được cải thiện, chỉ số sinh tồn ổn định, gia đình xin chuyển tuyến trên điều trị tiếp.

Bác sĩ Nguyễn Thanh Thủy - Phó Trưởng khoa Cấp cứu - Hồi sức tích cực - Thận nhân tạo, Trung tâm Y tế huyện Cẩm Khê cho biết, khi làm việc trong môi trường nắng nóng, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách tăng tiết mồ hôi để làm mát cơ thể, khiến cơ thể mất nước, mất điện giải, nếu không được bù kịp thời sẽ dẫn tới giảm khối lượng tuần hoàn gây trụy tim mạch, rối loạn điện giải nặng có thể gây tử vong. Một yếu tố nguy cơ nữa khi nhiệt độ cơ thể tăng cao sẽ gây rối loạn hoạt động chức năng của rất nhiều cơ quan như tim mạch, hô hấp, thần kinh...

Làm gì để xử trí kịp thời?

Theo bác sĩ Trương Tư Thế Bảo, sốc nhiệt là hậu quả của tình trạng cơ thể bị tích tụ nhiệt do môi trường nắng nóng kéo dài, khi các cơ chế điều nhiệt tự nhiên không còn hoạt động hiệu quả. Sốc nhiệt có 2 cơ chế hay gặp, một do nắng chiếu trực tiếp vào đầu và cổ gáy, có thể gây rối loạn thần kinh T.Ư, dẫn đến lơ mơ, ngất hoặc thậm chí tử vong. Hai là do tiếp xúc lâu với nhiệt độ môi trường cao khiến cơ thể không thể đào thải nhiệt kịp thời, dẫn đến rối loạn điện giải, suy tuần hoàn và tổn thương đa cơ quan như gan, thận, não.

Những triệu chứng ban đầu của sốc nhiệt bao gồm mệt mỏi, chóng mặt, buồn nôn, đau đầu, thở nhanh, thân nhiệt tăng cao, lơ mơ và co giật. Nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời, bệnh nhân có thể nhanh chóng rơi vào hôn mê sâu, suy gan cấp, hoại tử cơ, suy đa cơ quan và tử vong.

Tuy nhiên, bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng - Trung tâm Oxy cao áp Việt Nga cảnh báo, không phải ai cũng biết, nắng nóng cũng có thể là yếu tố thúc đẩy đột quỵ não thực sự. Khi mất nước kéo dài, máu cô đặc và dễ hình thành cục máu đông. Thêm vào đó, huyết áp có thể biến động bất thường do thay đổi nhiệt độ môi trường có thể dẫn đến nguy cơ xảy ra đột quỵ. Biểu hiện có thể bao gồm yếu liệt nửa người, nói khó, méo miệng, nhìn mờ, chóng mặt, mất thăng bằng hoặc hôn mê.

“Không giống sốc nhiệt, đột quỵ do nắng nóng không nhất thiết đi kèm thân nhiệt cao. Nhưng hậu quả nghiêm trọng không kém đó là nguy cơ tử vong cao hoặc để lại di chứng thần kinh suốt đời nếu không được xử trí trong thời gian vàng” – bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng lưu ý.

Để dự phòng say nắng, say nóng, các chuyên gia y tế khuyến cáo, người dân không làm việc quá lâu ngoài trời nắng hoặc trong môi trường nóng bức, tránh các hoạt động thể lực quá sức, đặc biệt khi thời tiết nắng nóng; uống đầy đủ nước khi trời nóng hoặc lao động nặng.

Người lao động ngoài trời cần được bố trí thời gian nghỉ ngơi hợp lý, đặc biệt tránh làm việc trong khung giờ nắng gắt từ 10 - 16 giờ. Khi làm việc, người lao động nên đội mũ rộng vành, mặc quần áo dài tay, sử dụng khăn bảo vệ cổ gáy, đồng thời uống đủ nước, bổ sung điện giải đều đặn để tránh mất nước và rối loạn thân nhiệt. Khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường như mệt lả, choáng váng hoặc đau đầu, cần lập tức dừng công việc, tìm nơi râm mát để nghỉ ngơi và theo dõi sát tình trạng sức khỏe.

Nếu nghi ngờ có người bị say nắng hoặc sốc nhiệt, cần nhanh chóng đưa nạn nhân vào nơi mát mẻ, hạ thân nhiệt bằng cách lau người bằng khăn ấm, quạt nhẹ, cho uống nước nếu còn tỉnh táo và nhanh chóng chuyển đến cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời.