PGS.TS Trần Diên Hiển: Tôi rất tâm đắc với triết lý của bộ sách “Vì sự bình đẳng và dân chủ trong giáo dục”

- Về vấn đề này, rất tiếc, thời gian vừa qua, có hội đồng biên soạn chương trình các bộ môn đã không xây dựng chuẩn đầu ra cho từng học kỳ của năm học. Chương trình các môn học và hoạt động giáo dục chỉ đề cập đến chuẩn đầu ra cuối năm học đối với mỗi môn học và hoạt động giáo dục. Do đó, có thể sẽ dẫn đến tình trạng kết thúc học kỳ 1, đối với những bộ SGK khác nhau sẽ có những điểm dừng khác nhau. Nhưng rất may ở chỗ, khi tôi được tiếp cận với 5 bộ SGK Toán 1 của các nhóm biên soạn khác, tôi nhận thấy về cơ bản các bộ sách Toán 1 đều gặp gỡ nhau ở điểm dừng cuối mỗi học kỳ.

Đối với các môn khác, có thể có điểm dừng khác nhau khi đến giữa học kỳ 1 hoặc giữa học kỳ 2. Nếu điều đó xảy ra, HS chuyển trường cuối học kỳ sẽ không đáng lo. Trường hợp, các em chuyển trường giữa học kỳ sẽ có điểm dừng khác nhau, tuy nhiên chỉ ở vài chi tiết nhỏ. Về việc này, phụ huynh có thể yên tâm vì nhà trường sẽ hoàn toàn có thể hỗ trợ con em mình khắc phục điều đó.

- Triết lý giáo dục bộ SGK lớp 1 của Công ty CP Phát hành sách Giáo dục trực thuộc Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam là “Vì sự bình đẳng và dân chủ trong giáo dục”. Vì thế, một yếu tố rất quan trọng của SGK Toán 1 này là đảm bảo tính vừa sức đối với HS các vùng miền trên cả nước. HS miền núi, miền xuôi, đồng bằng, TP đều có thể sử dụng bộ sách này ở mức độ phù hợp, vừa sức.

Ngoài ra, khi hướng dẫn GV, chúng tôi không áp đặt các hình thức tổ chức dạy học mà gợi ý để họ tham khảo. Đối với HS, chúng tôi sử dụng hệ thống bài toán mở để tạo điều kiện cho những em học khá thể hiện năng lực của mình, các em trung bình có cơ hội đạt chuẩn kiến thức, kĩ năng.

Một yếu tố không thể thiếu là đại diện các vùng miền (Bắc, Trung, Nam, Tây Nguyên, Đông và Tây Nam Bộ), đại diện các dân tộc, vùng miền trong cả nước đều tìm thấy hình ảnh của mình trong SGK Toán 1 của chúng tôi. Tính dân chủ trong bộ SGK còn được thể hiện ở dân chủ trong học tập, tạo không gian mở, sáng tạo cho GV và HS chủ động trong giải quyết vấn đề.

- Ngay từ ngày đầu biên soạn, tôi và đội ngũ tác giả cùng quán triệt: Cố gắng biên soạn một bộ SGK Toán đảm bảo các quy định và tiêu chí về biên soạn SGK của Bộ GD&ĐT, khai thác và phát huy những ưu điểm, thành công của các bộ SGK Toán đã và đang triển khai ở Việt Nam và khắc phục những tồn tại, bất cập của những bộ sách đó. Chính điều này tạo nên những điểm mới trong bộ SGK của chúng tôi.

Chẳng hạn, chúng tôi tạo điều kiện cho HS có cơ hội tối đa tham gia các hoạt động và thông qua những hoạt động trải nghiệm để lĩnh hội, khám phá kiến thức mới. Đồng thời, hình thành và phát triển kĩ năng môn học, đặc biệt là kĩ năng Toán, tạo hứng thú cho HS trong học tập cũng như cập nhật được yêu cầu về đổi mới phương pháp dạy học ở tiểu học. Những hoạt động này có ở tất cả các bài học và diễn ra ngay trong lớp học.

Sau mỗi tiết học, có sử dụng logo “Em học xong bài này” để giúp GV khi xây dựng kế hoạch bài học, nhìn vào đó biết được những yêu cầu HS cần đạt được (mục tiêu bài học); học trò tự đánh giá đã đạt yêu cầu bài học chưa; phụ huynh biết được con đang ở mức độ nào và cần hỗ trợ gì. Ở phần hình ảnh cũng có những tiến bộ vượt bậc, sách in 4 màu, đẹp, giấy tốt, cỡ chữ chuẩn quy định.

Một điều rất vui khi Hội đồng thẩm định SGK Quốc gia đánh giá bộ SGK Toán 1 của chúng tôi là bộ duy nhất đã thiết kế được 4 chủ đề về trải nghiệm Toán học (Em khám phá các nhóm vật, Tìm hiểu lớp em, Em đo độ dài, Khám phá ngôi trường em học). Mặc dù đây là vấn đề rất mới nhưng chúng tôi đã cố gắng và thành công bước đầu trong lĩnh vực này.

- Cuốn SGK Toán 1 mà chúng tôi biên soạn đã đạt được các mục tiêu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Như các bạn biết, Chương trình giáo dục 2018 hướng đến hình thành năng lực và phẩm chất cho HS. Nói một cách dễ hiểu thì mục tiêu dạy học cần thể hiện ra là “Học xong bài này, môn này, HS làm được gì?” chứ không nặng về kiến thức giáo khoa. Chính vì thế chúng tôi đã thiết kế sách theo hướng mở, xây dựng nhiều tình huống vận dụng kiến thức vào cuộc sống đáp ứng yêu cầu phát triển năng lực cho tất cả HS.

Đồng thời bên cạnh đó, chúng tôi đã biên soạn tài liệu hỗ trợ dạy học có tên “Em tự học và đánh giá năng lực Toán 1” bám sát mục tiêu dạy học của từng tiết, với 6 bài tập theo thang đánh giá năng lực của HS. Trong đó có 2 bài mức 1 (Nhận biết), 2 bài mức 2 (Thông hiểu), 1 bài mức 3 (Vận dụng) và 1 bài mức 4 (Phản hồi và phát triển). Với những HS có khả năng vượt trội về Toán hoặc sau khi học xong bài trong SGK có thể sử dụng tài liệu này để đáp ứng yêu cầu phát triển năng lực và tư duy sáng tạo của bản thân.

- Đúng vậy. Bộ SGK Toán lớp 1 của chúng tôi gồm các sản phẩm: SGK, sách GV (tài liệu hướng dẫn GV dạy bộ sách này), Bộ đồ dùng học môn Toán, là các sản phẩm chính. Ngoài ra, Công ty CP Phát hành Sách Giáo dục - nơi chúng tôi biên soạn bộ SGK Toán lớp 1, còn xây dựng trang web “sachthietbigiaoduc.vn” dùng chung cho tất cả các môn học.

Trong đó bao gồm cả môn Toán với các nội dung như: Giới thiệu tổng quan về bộ SGK Toán; hướng dẫn dạy học theo bộ SGK Toán; các phiếu thực hành, tư liệu hỗ trợ dạy và học cho GV, HS; trang trao đổi giữa tác giả SGK và GV; diễn đàn trao đổi giữa tác giả SGK với GV, với phụ huynh và các em HS. Ngoài ra còn một số sản phẩm hỗ trợ giảng dạy cho GV Toán. Có thể xem đây là đặc sản của bộ SGK Toán lớp 1 Vì sự bình đẳng và dân chủ trong giáo dục.