Thanh tra Chính phủ mới đây đã công bố kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản, cổ phần hóa, thoái vốn và tái cơ cấu ACV trong giai đoạn 2012 - 2015.
Một trong những điểm đáng chú ý trong kết luận thanh tra được công bố chính là việc cơ quan thanh tra đã phát hiện khá nhiều tồn tại, vi phạm của ACV trong hầu hết các hoạt động quản lý, sử dụng vốn, tài sản; sử dụng đất và cổ phần hóa, thoái vốn…
Theo Thanh tra Chính phủ, trong giai đoạn từ năm 2012 - 2015, ACV đã sử dụng nguồn vốn trích trước sửa chữa lớn để đầu tư xây mới dự án đường lăn E6 Cảng hàng không quốc tế Đà Nẵng với giá trị là 297.253 triệu đồng, do ACV sử dụng sai nguồn vốn để đầu tư nên phần chi phí sửa chữa lớn trích trước nêu trên không được tính là chi phí hợp lý để tính thuế thu nhập DN. Vì vậy, ACV phải nộp bổ sung thuế thu nhập DN với số tiền 62.674 triệu đồng.Đến 31/3/2016, ACV mới ghi tăng tài sản dự án đường lăn E6 Cảng hàng không quốc tế Đà Nẵng với giá trị là 297.253 triệu đồng. Vì vậy, giá trị các tài sản của Nhà nước được loại ra khi xác định giá trị DN để cổ phần hóa không đúng.Trong công tác quản lý, sử dụng đất, Thanh tra Chính phủ cho biết, đến thời điểm ACV chuyển sang hoạt động theo hình thức công ty cổ phần, Cảng vụ hàng không chưa hoàn thành thủ tục giao đất với diện tích 2.888,27ha/2.888,27ha đất (100%).ACV cũng chưa ký hợp đồng thuê đất trả tiền hàng năm với diện tích 197,30ha/197,30ha đất (100%), dẫn đến ACV thiếu cơ sở để nộp tiền thuê đất vào ngân sách nhà nước với số tiền 330.806 triệu đồng.Nguyên nhân chính, theo Thanh tra Chính phủ, là do Cảng vụ hàng không thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý, chưa chủ động phối hợp với chính quyền địa phương để xác định ranh giới, tổ chức cắm và bảo vệ mốc giới; còn 11 Cảng hàng không chưa được chính quyền địa phương cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất với 7.225,1ha.Cơ quan thanh tra cũng phát hiện ACV và một số chi nhánh cảng hàng không cho thuê lại đất, góp vốn bằng quyền sử dụng đất sai mục đích, không đúng quy định của Nhà nước cho thuê đất với tổng diện tích 2,931ha đất.Bên cạnh đó, ACV chưa làm thủ tục thuê 1,924ha đất đối với Nhà nước theo quy định khi chuyển sang hoạt động theo hình thức công ty cổ phần, dẫn đến chưa có cơ sở để nộp tiền thuê đất, chưa hoàn thành quyết toán cổ phần hóa.Từ năm 2007 - 2015, ACV chưa thực hiện nộp tiền thuê đất theo quyết định vào ngân sách nhà nước 326 tỷ đồng. Cảng hàng không quốc tế Nội Bài kê khai không đúng 64.224m2 từ đất phải thu tiền sử dụng sang loại đất giao không thu tiền sử dụng làm giảm thu ngân sách nhà nước 17,9 tỷ đồng.Như vậy, tính đến 31/12/2015, tổng số tiền thuê đất ACV chưa thực hiện nghĩa vụ với ngân sách nhà nước là 334 tỷ đồng.Đối với các lô đất tại số 1A Hồng Hà và Khu nhà điều hành tại 58 đường Trường Sơn, phường 2, quận Tân Bình, TP.HCM, Thanh tra Chính phủ kết luận Sở Xây dựng, Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Tài chính, Cục thuế TP.HCM và ACV thực hiện chưa đúng quy định trong việc cấp giấy phép xây dựng, ký hợp đồng thuê đất, chưa xác định đơn giá thuê đất theo quy định, dẫn đến ACV chưa nộp đúng, nộp đủ tiền thuê đất trong nhiều năm, chưa hoàn thành quyết toán cổ phần hóa.Khi thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng 7,63ha đất quốc phòng để mở rộng Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất, Bộ Giao thông vận tải và Bộ Quốc phòng thực hiện việc thu hồi và giao đất không đúng chức năng, thẩm quyền theo quy định. Thực hiện tính tiền đền bù công trình trên đất với mức 100% suất đầu tư của Bộ Xây dựng làm tăng sai quy định giá trị thực tế công trình số tiền là 61,6 tỷ đồng.Đối với Công ty Sasco, Thanh tra Chính phủ cho biết từ năm 2005 - 2015 kết quả kinh doanh của đơn vi này không có hiệu quả, lỗ lũy kế đến thời điểm 31/12/2015 là 13,4 triệu euro; các mục tiêu của dự án chưa đạt được, khó có khả năng thu hồi vốn đầu tư và các khoản nợ với số tiền lên tới 9,6 triệu euro (tương đương 61,9 tỷ đồng).Về việc quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh, theo Thanh tra Chính phủ, ACV đã ghi tăng giá trị tài sản khi chưa đủ điều kiện và thực hiện trích khấu hao tài sản cố định không đúng quy định hơn 70 tỷ đồng. Do đó, ACV phải nộp bổ sung hơn 15,5 tỷ đồng thuế TNDN.Bên cạnh đó, ACV đã không thực hiện đấu thầu mà thay vào đó là chỉ định thầu cho thuê hầu hết mặt bằng để kinh doanh dịch vụ tại các cảng hàng không từ năm 2010. Chỉ tính riêng giai đoạn 2014 - 2015, công ty đã ký 803 hợp đồng với số tiền lên tới 701 tỷ đồng qua hoạt động này.Kết luận cũng chỉ ra từ 1/7/2014 đến 31/12/2015, ACV đã vi phạm một số quy định với giá trị lên tới 903 tỷ đồng. Do đó, Thanh tra Chính phủ đề nghị truy thu 692 tỷ đồng thuế thu nhập doanh nghiệp tại đây.Trong quá trình lập phương án giá thuê tài sản khu bay trình Bộ GTVT, ACV còn đưa thiếu giá trị tài sản cố định đã đầu tư mới từ 30/6/2014 đến 31/3/2016, trong đó có Dự án đường lăn E6 trị giá 297 tỷ đồng. Điều này dẫn đến chi phí thuê hàng năm được đề xuất là 31 tỷ đồng chỉ bằng 1/10 chi phí khấu hao tài sản. Đến nay, ACV mới khắc phục một phần bằng việc ghi tăng tài sản cố định thêm 297 tỷ đồng.Thanh tra Chính phủ cũng chỉ ra công tác quyết toán cổ phần hóa tại ACV vẫn còn chậm, chưa xử lý kịp thời những tồn tại về tài chính, lựa chọn nhà đầu tư chiến lược…Trong một số dự án, ACV và các đơn vị liên quan còn một số vi phạm làm tăng chi phí dự án, tổng mức đầu tư dự án vượt nguồn vốn theo kế hoạch được phê duyệt hơn 73,6 tỷ đồng.Đặc biệt, tại gói thầu số 10A và 10B thuộc Dự án xây dựng nhà ga hành khách T2 - Cảng hàng không quốc tế Nội Bài (sử dụng vốn ODA của Chính phủ Nhật Bản). Chủ đầu tư là ACV miền Bắc đã đấu thầu nhưng không có tính cạnh tranh về kỹ thuật, năng lực và giá gói thầu làm tăng giá gói thầu cao hơn giá dự toán 2 gói thầu là 5,7 tỷ JPY, tương đương hơn 1.450 tỷ đồng.Trên cơ sở phát hiện các sai phạm, Thanh tra Chính phủ kiến nghị xử lý số tiền là 3.652 tỷ đồng và 7.225,1ha đất. Đến nay, ACV đã thực hiện xử lý vi phạm về tài chính tổng cộng 1.158 tỷ đồng. Ngoài ra, hàng loạt vi phạm tại công ty SASCO cũng được chỉ ra với số tiền hàng chục tỷ đồng.
