Thứ trưởng Bộ Công an: tăng mức phạt tù nhóm tội về môi trường, ma túy, an toàn thực phẩm
Kinhtedothi - Theo Thượng tướng Lê Quốc Hùng - Thứ trưởng Bộ Công an, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự nâng gấp 2 lần hình phạt tiền đối với 24 tội danh, tập trung vào nhóm tội về hàng giả, môi trường, an toàn thực phẩm, tham nhũng.
Ngày 3/7, Văn phòng Chủ tịch nước đã tổ chức họp báo công bố Lệnh của Chủ tịch nước công bố các luật, pháp lệnh đã được Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XV thông qua. Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước Phạm Thanh Hà chủ trì họp báo.
Tại họp báo, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước Phạm Thanh Hà đã công bố Lệnh của Chủ tịch nước đối với các luật, pháp lệnh đã được Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XV thông qua, trong đó có Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự (có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025).
Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước Phạm Thanh Hà chủ trì họp báo. Ảnh: Hồng Thái
Bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh
Giới thiệu những điểm mới của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự, Thượng tướng Lê Quốc Hùng - Thứ trưởng Bộ Công an cho biết, Luật đã sửa đổi, bổ sung 39 điều của Bộ luật Hình sự, trong đó bổ sung 1 điều về Tội sử dụng trái phép chất ma túy; quy định bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh; một số điều luật khác sửa đổi, bổ sung theo hướng tăng mức hình phạt tù và hình phạt tiền.
Đối với việc bỏ khung hình phạt tử hình đối với 8 tội danh, Thượng tướng Lê Quốc Hùng cho biết, riêng đối với Tội tham ô tài sản và Tội nhận hối lộ, sau khi bỏ hình phạt tử hình, nhằm bảo đảm thu hồi tài sản do phạm tội mà có và khuyến khích người phạm tội tích cực khai báo trong quá trình giải quyết vụ án, Luật đã sửa đổi, bổ sung quy định theo hướng: “Người bị kết án tù chung thân về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ chỉ có thể được xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt khi đã chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ và đã hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn".
"Việc giảm số lượng tội danh có hình phạt tử hình nhằm tiếp tục thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng về tiếp tục thu hẹp hình phạt tử hình. Cùng với đó, trên cơ sở kế thừa tinh thần thu hẹp dần hình phạt tử hình trong Bộ luật Hình sự qua các lần sửa đổi, bổ sung" - Thượng tướng Lê Quốc Hùng nêu rõ.
Thượng tướng Lê Quốc Hùng - Thứ trưởng Bộ Công an thông tin tại cuộc họp báo. Ảnh: Hồng Thái
Tại Bộ luật Hình sự năm 1985 có 44 tội có hình phạt tử hình đến 2025 còn 10 tội có hình phạt tử hình. Việc này dựa trên tham khảo kinh nghiệm quốc tế cho thấy hiện nay, xu hướng về việc giảm hình phạt tử hình trong quy định của pháp luật cũng như thực tế thi hành trên thế giới là phổ biến. Trong 193 nước là thành viên của Liên Hợp Quốc chỉ còn hơn 50 nước quy định về hình phạt tử hình.
Đáng chú ý, trong điều khoản chuyển tiếp của luật đã hướng dẫn xử lý tình huống phát sinh với người đã bị tuyên án tử hình về các tội đã bỏ hình phạt tử hình trong luật trước ngày 1/7 nhưng chưa thi hành.
Các quy định của luật này nếu không có lợi cho người phạm tội thì không áp dụng đối với hành vi phạm tội xảy ra trước 0h00 phút ngày 1/7 mà sau thời điểm đó mới bị phát hiện hoặc đang bị điều tra, truy tố, xét xử, trừ trường hợp người phạm tội tham ô tài sản và tội nhận hối lộ của Bộ luật Hình sự mà theo quy định của Luật này (bỏ hình phạt tử hình đối với các tội này) được chuyển thành tù chung thân.
Tuy nhiên vẫn áp dụng quy định về việc chỉ được xem xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt khi đáp ứng được các tiêu chí đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và đã hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn.
Hình phạt tử hình đã tuyên trước ngày 1/7 với người phạm tội về các tội đã bỏ hình phạt tử hình hoặc thuộc trường hợp không thi hành án tử hình vì bị ung thư giai đoạn cuối mà chưa thi hành án thì không thi hành và Chánh án TAND Tối cao quyết định chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân.
Hình phạt tử hình đã tuyên trước ngày 1/7 với người phạm tội sản xuất trái phép chất ma túy và tội mua bán trái phép chất ma túy mà khối lượng, thể tích chất ma túy được xác định trong bản án để quyết định hình phạt tử hình đối với họ lớn hơn khối lượng, thể tích chất ma túy thấp nhất quy định tại điều sửa đổi, bổ sung của luật nhưng người phạm tội không phải là người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy hoặc không có 2 tình tiết tăng nặng trở lên mà chưa thi hành án thì không thi hành và Chánh án TAND Tối cao quyết định chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân.
Nâng gấp 2 lần hình phạt tiền với 24 tội danh
Theo Thượng tướng Lê Quốc Hùng, Luật cũng nâng gấp 2 lần hình phạt tiền đối với 24 tội danh. Việc nâng mức hình phạt tập trung vào nhóm tội về hàng giả, môi trường, an toàn thực phẩm, tham nhũng. Thực tiễn phòng ngừa và đấu tranh với các loại tội phạm hàng giả, môi trường, an toàn thực phẩm, tham nhũng cho thấy đây là những loại tội phạm thu lợi nhuận bất chính rất lớn từ hành vi phạm tội.
Trong khi đó, hiện nay, mức phạt tiền đối với tội này là tương đối thấp, chưa thực sự tương xứng với tính chất của tội phạm, chưa bảo đảm tính răn đe cần thiết, nhiều đối tượng sẵn sàng thực hiện hành vi phạm tội để thu được lợi nhuận, dẫn đến tình trạng “nhờn luật”.
Ngoài ra, việc nâng mức phạt tiền này cũng phù hợp tình hình phát triển kinh tế, xã hội, có tính đến các yếu tố biến động của giá cả, thu nhập bình quân đầu người (có tham chiếu mức lương cơ sở tăng 2,04 lần, thu nhập bình quân đầu người tăng 2,02 lần) tại thời điểm năm 2015 với thời điểm hiện tại.
