Trái tim, lá phổi ấy và sự hy sinh của những chiến binh áo trắng

Với họ, đối diện và khống chế thành công con virus gây kinh hoàng cho cả thế giới này là hồi ức khó quên. Những ngày này, virus Covid-19 được coi có “mối quan hệ” với chủng virus SARS 17 năm trước đang hoành hành tại Trung Quốc và nhiều quốc gia khác, trong đó có Việt Nam.

Dù 17 năm đã trôi qua kể từ ngày chiến đấu với dịch SARS nhưng bác sĩ Nguyễn Hồng Hà - nguyên Phó Giám đốc BV Bệnh Nhiệt đới T.Ư (thời điểm năm 2003 ông là Trưởng khoa Cấp cứu) vẫn nhớ như in từng dấu mốc thời gian, từng bệnh nhân được điều trị SARS tại đây.

Ngày 23/2/2003, ông Johny Chen - người Mỹ gốc Hồng Kông đến Việt Nam để làm việc thì bị ốm, được lễ tân khách sạn đưa vào BV Việt Pháp ngày 26/2 với các biểu hiện nhiễm trùng suy hô hấp như ho, sốt, khó thở và các triệu chứng nặng như long cơ khớp, suy hô hấp nặng. Sau đó, ông được xác định nhiễm SARS. Đây là bệnh nhân đầu tiên tại Việt Nam.

Bác sĩ người Ý Carlo Urbani - chuyên gia về bệnh truyền nhiễm của WHO tại Việt Nam, lúc ấy đang sống cùng vợ và ba con ở Hà Nội. Ông đã đề nghị Bộ Y tế Việt Nam cần phải cảnh báo quốc tế, đây là một việc rất quan trọng trong khâu chống dịch. Ngày 12/3, Bộ Y tế đã ngay lập tức đáp ứng và thành lập Ban chỉ đạo chống dịch. Ngày 13/3, Ban chỉ đạo ra thông báo cho người dân đã từng tiếp xúc với bệnh nhân hoặc từng đến BV Việt Pháp thì đến khám sàng lọc.

Ngày 14/3, Viện Y học Lâm sàng các bệnh nhiệt đới tiếp nhận bệnh nhân đầu tiên là nữ nhân viên lễ tân khách sạn tên Phương nơi ông Chen cư trú. Một tuần sau, Viện đã tiếp nhận trên 10 ca vào điều trị.

Bác sĩ Hà nhớ lại, Viện Y học lâm sàng các bệnh nhiệt đới thời điểm đó được căng dây vàng xung quanh để cách ly. “Đặc biệt, ngày 15/3 bệnh nhân Chen tử vong (tại Hồng Kông). Ngày 18/3, y tá Nguyễn Thị Lượng, một trong những y tá trực tiếp chăm sóc ông Chen tử vong, ngày 20/3 bác sĩ người Pháp Jean Paul Derosier (người thực hiện phẫu thuật đặt ống thở cho ông Chen) tử vong khiến anh em trong Viện mang tâm lý hoang mang, lo sợ”- ông Hà nhớ lại.

Là một trong 25 nước hứng chịu dịch bệnh, Việt Nam có 65 người bị nhiễm (trong đó có 44 y tá, bác sĩ của BV Việt Pháp), 6 người trong và ngoài nước tử vong. Bác sĩ Carlo – một chiến binh của WHO đối mặt với dịch SARS đã không qua khỏi, trước khi qua đời, người đàn ông có 3 đứa con nhỏ này đã đề nghị các bác sĩ cắt lá phổi của mình để lại làm tiêu bản nghiên cứu. Sau khi ông mất 2 tuần, virus corona gây bệnh SARS đã được chỉ mặt vạch tên.

Đến, ngày 28/4/2003, Việt Nam được WHO công nhận là nước đầu tiên khống chế được đại dịch, kết thúc 45 ngày kinh hoàng chống SARS.

Trong câu chuyện chia sẻ, bác sĩ Nguyễn Hồng Hà liên tục “nhắc nhở”, việc khống chế thành công đại dịch SARS tại thời điểm ấy là tinh thần của cả một tập thể, từ sự vào cuộc nhanh và đầy trách nhiệm của Ban chỉ đạo chống dịch, Bộ Y tế đến BV Việt Pháp, Viện Lâm sàng các bệnh nhiệt đới đến các y, bác sĩ trực tiếp tham gia điều trị cho bệnh nhân, rồi những “người thầm lặng” đi điều tra yếu tố dịch tễ của bệnh nhân để khoanh vùng, khoanh đối tượng. “Họ vất vả lắm, những người thầm lặng ở tuyến sau nhưng lại trực tiếp tiếp xúc với nguồn bệnh để có yếu tố dịch tễ đầy đủ. Họ là những chiến sĩ thầm lặng nhưng góp phần quan trọng trong công cuộc chống dịch. Chúng tôi chỉ là một phần nhỏ trong những tập thể, cá nhân ấy, đừng nhắc tới tôi như một người hùng..." - bác sĩ Hà nói.