Trình Quốc hội cho thí điểm không tổ chức HĐND phường tại Hà Nội

D. Tùng
Chia sẻ Zalo

KInhtedothi - Sáng 29/10, tại Kỳ họp thứ 8 Quốc hội Khóa XIV, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về dự thảo Nghị quyết về thí điểm không tổ chức HĐND tại các phường thuộc quận, thị xã của TP Hà Nội.

Việc tiếp tục duy trì HĐND phường không còn phù hợp
Trình bày Tờ trình, Bộ Trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân cho biết, Thủ đô Hà Nội là đô thị loại đặc biệt, trung tâm chính trị - hành chính Quốc gia, trung tâm kinh tế, khoa học công nghệ, văn hóa - xã hội của cả nước. Mô hình tổ chức chính quyền địa phương hiện hành của thành phố Hà Nội chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra, chưa tạo được sự khác biệt giữa khu vực đô thị và nông thôn. Những thách thức về đô thị hóa, hội nhập quốc tế, sự gia tăng dân số, áp lực về hạ tầng cơ sở, môi trường, an ninh trật tự... đòi hỏi một mô hình quản lý phù hợp với đặc thù đô thị của Thủ đô, các vấn đề quy hoạch phát triển, kết cấu hạ tầng và kinh tế - xã hội cần phải được quyết định ở cấp thành phố và cấp quận, thị xã; chính quyền phường chỉ thừa hành thực hiện, do đó việc tiếp tục duy trì HĐND phường đã không còn phù hợp đối với Thủ đô Hà Nội, ở phường chỉ nên tổ chức cơ quan hành chính để thực hiện một số công việc cụ thể của quản lý hành chính nhà nước và cung ứng một số dịch vụ công theo phân cấp, ủy quyền của chính quyền cấp trên.
 Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân trình bày tờ trình

Mặt khác, Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2018 của Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương khóa XII đã xác định: “những việc mới, chưa được quy định, hoặc những việc đã có quy định nhưng không còn phù hợp thì mạnh dạn chỉ đạo thực hiện thí điểm, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, từng bước hoàn thiện, mở rộng dần, không cầu toàn, không nóng vội”; tại nhóm nhiệm vụ, giải pháp đã đặt ra việc “tiếp tục sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện thể chế xây dựng chính quyền địa phương theo hướng phân định rõ hơn tổ chức bộ máy chính quyền đô thị, nông thôn, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt; chủ động thí điểm những nơi có đủ điều kiện”. Để thực hiện các nghị quyết, kết luận của Trung ương và Bộ Chính trị, Thành ủy Hà Nội đã xây dựng Đề án thí điểm quản lý theo mô hình chính quyền đô thị tại thành phố Hà Nội. Trên cơ sở đó, Bộ Chính trị có Kết luận số 46-KL/TW ngày 19/4/2019, trong đó đã đề ra việc “thực hiện thí điểm mô hình không tổ chức HĐND phường ở các quận và thị xã Sơn Tây của thành phố Hà Nội” và chỉ đạo “Đảng đoàn Quốc hội lãnh đạo Quốc hội trong năm 2019 ban hành Nghị quyết về thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND phường tại thành phố Hà Nội để thực hiện từ năm 2021 đến năm 2026”, “Ban Cán sự đảng Chính phủ lãnh đạo Chính phủ xây dựng, trình Quốc hội ban hành Nghị quyết nêu trên”.

Về cơ sở pháp lý, Hiến pháp năm 2013 đã có quy định mở về các mô hình tổ chức chính quyền địa phương khác nhau phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt. Nghị quyết số 56/2017/QH14 ngày 24/11/2017 của Quốc hội cũng đã xác định “Đối với những việc mới, chưa có quy định hoặc quy định không còn phù hợp thì báo cáo cơ quan có thẩm quyền cho phép thực hiện thí điểm, vừa làm vừa rút kinh nghiệm”.

Do vậy, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân cho rằng, việc trình Quốc hội xem xét, ban hành Nghị quyết về thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND phường tại thành phố Hà Nội nhiệm kỳ 2021 - 2026 là cần thiết để từng bước đổi mới mô hình tổ chức chính quyền đô thị, đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Dự thảo Nghị quyết gồm 10 điều, trong đó quy định việc thực hiện thí điểm việc không tổ chức HĐND phường tại Hà Nội bắt đầu từ nhiệm kỳ 2021 - 2026. Theo đó, tại những phường thực hiện thí điểm, HĐND phường chấm dứt hoạt động khi nhiệm kỳ 2016 - 2021 kết thúc, Ủy ban nhân dân (UBND) phường nhiệm kỳ 2016 - 2021 tiếp tục hoạt động cho đến khi UBND phường nhiệm kỳ 2021 - 2026 được thành lập. Khi thực hiện thí điểm thì một số nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND phường hiện nay sẽ được chuyển giao cho chính quyền địa phương các cấp của thành phố Hà Nội để bảo đảm các hoạt động quản lý nhà nước trên địa bàn phường được thực hiện thông suốt, không bị bỏ sót.

Để tránh việc xung đột pháp luật khi triển khai thực hiện thí điểm, đồng thời bảo đảm tính liên tục trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước trên địa bàn phường, dự thảo Nghị quyết quy định trường hợp có quy định khác nhau về cùng một vấn đề giữa Nghị quyết này với luật được ban hành trước thời điểm Nghị quyết này có hiệu lực thì áp dụng theo quy định của Nghị quyết này.

Nhằm tạo thuận lợi cho cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp trên địa bàn các phường thực hiện thí điểm trong các hoạt động giao dịch, dự thảo Nghị quyết xác định các quy định, quyết định của HĐND phường, UBND phường, Chủ tịch UBND phường tại thành phố Hà Nội được ban hành trước khi thực hiện thí điểm, nếu không trái với các quy định tại Nghị quyết này, các quy định khác của pháp luật và chưa được cơ quan có thẩm quyền thay thế hoặc bãi bỏ thì vẫn được áp dụng tại địa bàn phường nơi thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND.

Về trách nhiệm tổ chức thực hiện Nghị quyết, dự thảo Nghị quyết quy định Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét ban hành các quy định để kịp thời giải quyết những vấn đề chưa phù hợp hoặc phát sinh trong quá trình thực hiện thí điểm, kể cả các vấn đề thuộc thẩm quyền của Quốc hội được quy định tại các luật, nghị quyết của Quốc hội; Chính phủ ban hành các quy định để hướng dẫn thực hiện thí điểm; HĐND và UBND thành phố Hà Nội trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm tổ chức thực hiện thí điểm; thực hiện việc sắp xếp, bố trí, giải quyết các chính sách dôi dư đối với cán bộ, công chức và người hoạt động không chuyên trách ở phường; sơ kết, tổng kết việc thực hiện thí điểm.

Đề nghị xác định UBND phường làm việc theo chế độ thủ trưởng, không phải theo chế độ tập thể

Báo cáo thẩm tra Tờ trình của Chính phủ do Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Khắc Định trình bày cho biết, đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật tán thành với việc trình Quốc hội ban hành Nghị quyết về việc thí điểm không tổ chức HĐND phường tại thành phố Hà Nội nhiệm kỳ 2021- 2026. Việc Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết để quy định việc thí điểm là bảo đảm cơ sở pháp lý theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 15 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Nội dung của dự thảo Nghị quyết cơ bản phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng; bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất của dự thảo Nghị quyết với hệ thống pháp luật; tương thích với điều ước quốc tế có liên quan mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.
Hồ sơ, tài liệu về dự thảo Nghị quyết được chuẩn bị nghiêm túc, bảo đảm theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, thông qua theo trình tự tại một kỳ họp.
Ông Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh, theo Tờ trình thì Chính phủ chỉ trình Quốc hội ban hành dự thảo Nghị quyết để thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND tại tất cả các phường (177 phường) thuộc 12 quận và thị xã Sơn Tây của thành phố Hà Nội mà chưa trình Quốc hội xem xét, quyết định các nội dung khác đã được nêu tại Kết luận số 46-KL/TW của Bộ Chính trị, Ủy ban Pháp luật thấy rằng, theo Kết luận số 46-KL/TW thì Bộ Chính trị giao Đảng đoàn Quốc hội lãnh đạo Quốc hội triển khai thực hiện 3 nội dung, nhưng không nhất thiết tất cả các nội dung này phải trình đồng thời trong cùng một thời điểm.
Việc Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết thí điểm không tổ chức HĐND phường trong năm 2019 không chỉ thực hiện đúng ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị mà còn tạo sự chủ động cho Chính phủ và chính quyền thành phố Hà Nội trong việc chuẩn bị nhân sự và tổ chức Đại hội đảng bộ cấp phường nhiệm kỳ 2020 - 2025, tiến tới bầu cử HĐND các cấp và kiện toàn UBND phường nhiệm kỳ 2021 - 2026 trên địa bàn thành phố Hà Nội. Do đó, Ủy ban Pháp luật cơ bản tán thành với nội dung, phạm vi, mục tiêu và quan điểm thực hiện thí điểm như đã nêu trong Tờ trình của Chính phủ.
 Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định trình bày báo cáo thẩm tra
Về việc điều chỉnh nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND, UBND và Chủ tịch UBND quận, thị xã, Ủy ban Pháp luật thấy rằng, việc thí điểm không tổ chức HĐND phường tại thành phố Hà Nội không chỉ liên quan và tác động trực tiếp đến các phường thực hiện thí điểm mà còn liên quan và ảnh hưởng đến chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và phương thức hoạt động của các thiết chế thuộc chính quyền địa phương ở quận, thị xã và cấp thành phố. Để phù hợp, thích nghi với mô hình tổ chức chính quyền mới ở phường thì các thiết chế HĐND và UBND ở quận, thị xã và thành phố cũng phải cơ cấu lại nhiệm vụ, quyền hạn, xác định rõ việc nào thành phố đảm nhiệm, việc nào giao cho quận, thị xã và việc nào có thể giao cho cơ quan hành chính ở phường quyết định; cùng với đó là phải đổi mới phương thức hoạt động của các cơ quan, đặc biệt là UBND phường.
Bên cạnh việc làm rõ các nội dung phân quyền, cần đẩy mạnh việc phân cấp, ủy quyền và tăng cường sự kiểm tra, giám sát, kiểm soát đối với chính quyền ở phường để nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong quản lý nhà nước, phục vụ doanh nghiệp và người dân. Hơn nữa, việc thay đổi mô hình tổ chức chính quyền địa phương (không tổ chức HĐND) sẽ kéo theo nhiều thay đổi trong mối quan hệ với các cơ quan, tổ chức khác ở địa phương (các cơ quan thuộc hệ thống chính trị đồng cấp và các cơ quan ngành dọc đóng tại địa phương).
Những nội dung này sẽ liên quan đến tính thống nhất của hệ thống pháp luật hiện hành. Vì vậy, đề nghị Chính phủ cần rà soát thật kỹ để bảo đảm tính thống nhất giữa dự thảo văn bản với quy định trong các văn bản khác của hệ thống pháp luật, tránh bỏ sót, bỏ trống nhiệm vụ hoặc xử lý không thỏa đáng trong mối quan hệ với các cơ quan, tổ chức khác ở địa phương.
Về UBND phường, đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật cho rằng, tuy UBND phường nơi thực hiện thí điểm có sự khác biệt cơ bản về địa vị pháp lý, tính chất và cơ cấu tổ chức, nhưng nhất trí vẫn giữ tên gọi là UBND với những lý do nêu trong Tờ trình của Chính phủ.
 Phiên làm việc sáng 29/10, tại Kỳ họp thứ 8 Quốc hội Khóa XIV
Về cơ cấu tổ chức của UBND phường, Ủy ban Pháp luật cho rằng, để có cơ sở xác định cơ cấu tổ chức của UBND phường ở nơi thực hiện thí điểm thì cần làm rõ tính chất và địa vị pháp lý của cơ quan này. Đây là cơ quan hành chính thuộc UBND quận, thị xã đặt tại phường (do UBND quận, thị xã quản lý biên chế, bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức) để thực hiện vai trò của chính quyền địa phương ở phường.
Với cách tiếp cận này thì việc dự thảo Nghị quyết vẫn duy trì cơ cấu UBND ở nơi thực hiện thí điểm như cơ cấu của UBND nơi không thực hiện thí điểm là không phù hợp. Ủy ban Pháp luật đề nghị xác định cơ cấu tổ chức của UBND phường gồm Chủ tịch, các Phó Chủ tịch và các công chức của UBND (không có chức danh Ủy viên UBND như hiện nay).
Với cơ cấu tổ chức nêu trên, Ủy ban Pháp luật đề nghị xác định UBND phường làm việc theo chế độ thủ trưởng, không phải theo chế độ tập thể như UBND phường ở những nơi không thí điểm.
Về cán bộ, công chức của phường, Ủy ban Pháp luật đề nghị Chính phủ làm rõ địa vị pháp lý của cán bộ, công chức của phường khi thực hiện thí điểm. Đồng thời đề nghị làm rõ địa vị pháp lý của các chức danh cán bộ phường tại cơ quan Đảng, Mặt trận, đoàn thể đặt tại phường.
Sau khi nghe báo cáo, Quốc hội tiến hành thảo luận tại Tổ về dự thảo Nghị quyết này.

Tin đọc nhiều

Kinh tế đô thị cuối tuần