Nhà ở xã hội còn nặng tư duy…“chờ” Nhà nước

TS. Phạm Sỹ Liêm - Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam

Theo vị chuyên gia này, sở dĩ nước ta phải chuyển đổi nền kinh tế bao cấp sang kinh tế thị trường là để sử dụng và phát huy hiệu quả của cơ chế thị trường. Nếu Nhà nước chỉ đạo, quyết định tất cả, không còn chỗ cho cơ chế thị trường hoạt động, hiển nhiên quay trở lại cơ chế bao cấp thông qua đất và thuế. Chính sách NƠXH hiện hành là chủ trương tốt, song khi thực hiện lại chịu ảnh hưởng nặng nề của tư duy cũ và cách làm dựa vào Nhà nước.

Thực tế, các tổ chức phát triển quốc tế đều khuyên chỉ nên xây dựng chính sách nhà ở quốc gia như một “chính sách tạo điều kiện”. Không nên nghĩ, hễ là chính sách, Nhà nước phải sử dụng “bàn tay hữu hình” để làm phần lớn hoặc tất cả mọi việc, mà không chịu hoặc cho rằng không thể huy động “bàn tay vô hình” của thị trường.

“Tôi tự hỏi cần gì phải quy định rõ số m2 tối thiểu và tối đa của nhà ở. Vì cầu thế nào, thị trường sẽ tìm cách cung thế ấy, cả về địa điểm, diện tích, giá cả cũng như chất lượng và số lượng. Còn nếu đã đưa ra giới hạn cho giá bán, hiển nhiên thủ tiêu cơ chế thị trường vì giá thị trường chịu tác động của cơ chế giá cả (thuận mua vừa bán), cơ chế cung cầu và cơ chế cạnh tranh” - TS Phạm Sỹ Liêm phân tích.

Từ lập luận trên, Phó Chủ tịch Tổng hội xây dựng Việt Nam khuyến nghị, Nhà nước cần sử dụng bộ công cụ của chính sách để tạo điều kiện cho đối tượng thụ hưởng đủ năng lực đạt tới và tự chủ trong việc thụ hưởng. Đồng thời, tạo điều kiện cho thị trường đáp ứng nhu cầu của họ thông qua cơ chế thị trường. Ngoài mảng NƠXH, có thể kích cầu nhà ở cho thuê giá rẻ theo lối win - win.

“Mục tiêu của chính sách cần có sự riêng biệt cho mỗi nhóm người ưu tiên, chứ không thể gộp chung vào cùng một chính sách. Mấu chốt, chính sách NƠXH còn không nên chỉ quan tâm đến mái che trên đầu. Chỗ ở thích hợp cần được thiết lập lại với còn hàm nghĩa sự riêng tư; không gian; chiếu sáng, sưởi ấm và thông gió; hạ tầng cơ bản thích hợp. Như, cấp nước, vệ sinh, quản lý rác; chất lượng môi trường và các yếu tố sinh thái; địa điểm và khả năng tiếp cận thích hợp với việc làm và các cơ sở dịch vụ cơ bản: tất cả được cung ứng với chi phí chấp nhận được” - TS Liêm nhấn mạnh.