9 vấn đề được chỉ ra qua giám sát thực hiện đổi mới chương trình, SGK

Kiên trì triển khai chương trình, SGK mới đến toàn bộ các cấp học

Báo cáo với Đoàn giám sát, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ cho biết, việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông đã đạt được kết quả bước đầu. Trong đó, hệ thống văn bản được ban hành đã tương đối bao quát toàn bộ các mặt, lĩnh vực để bảo đảm yêu cầu đổi mới. Công tác chỉ đạo của Bộ GD&ĐT đã cơ bản bao quát toàn diện các nội dung theo yêu cầu đổi mới; bảo đảm sự sâu sát và kịp thời trong chỉ đạo triển khai và giải quyết các khó khăn, vướng mắc.

Các nhà trường đã phát huy tính chủ động, linh hoạt trong việc triển khai thực hiện chương trình mới; đội ngũ giáo viên đã thực hiện hiệu quả các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, đổi mới kiểm tra, đánh giá nhằm phát triển năng lực, phẩm chất học sinh; việc tổ chức quản lý đã chuyển dần theo hướng quản trị nhà trường…

Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã được triển khai đối với lớp 1, lớp 2, lớp 3, lớp 6, lớp 7 và lớp 10 rộng khắp 63 tỉnh, thành phố trên cả nước, đồng bộ ở tất cả các địa phương, vùng, miền. Tuy việc triển khai thực hiện chương trình, SGK mới còn có sự khác nhau giữa các địa phương, cơ sở giáo dục, nhưng về cơ bản đã đáp ứng mục tiêu và yêu cầu đổi mới.

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ cũng nhận định, quá trình thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội cũng còn tồn tại, hạn chế, như việc ban hành chương trình các môn học tự chọn tiếng dân tộc thiểu số, Ngoại ngữ 2 (môn học tự chọn) và chương trình các môn Ngoại ngữ 1 ngoài Tiếng Anh chậm so với các môn học khác.

Đội ngũ giáo viên còn chưa đồng bộ về cơ cấu đối với cấp THPT và cấp THPT. Số lượng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lí giáo dục còn thừa thiếu cục bộ; đồng thời còn thiếu so với quy định, đặc biệt là cấp tiểu học và môn Âm nhạc, môn Mỹ thuật ở cấp THPT….

Cùng với đó là tình trạng thiếu trường, lớp còn tồn tại ở một số địa phương, đặc biệt là tại một số khu đô thị, khu công nghiệp, khu chế xuất, các vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Một số địa phương thực hiện dồn ghép các cơ sở giáo dục một cách cơ học; việc quy hoạch, dành quỹ đất, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất trường học chưa phù hợp với quy chuẩn, tiêu chuẩn trường học.

Lãnh đạo Bộ GD&ĐT cũng kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội chỉ đạo kiên trì chủ trương đổi mới; triển khai thực hiện chương trình, SGK mới đến toàn bộ các lớp học, cấp học trước khi tiếp tục tổ chức đánh giá một cách khoa học, toàn diện về những kết quả đạt được cũng như những khó khăn, hạn chế cần tiếp tục khắc phục, hoàn thiện. Thẩm định phương án phân bổ dự toán ngân sách hằng năm bảo đảm tiêu chí phân bổ ngân sách chi thường xuyên cho lĩnh vực giáo dục, đào tạo để đảm bảo tỷ lệ ngân sách dành cho giáo dục.

Bộ cũng đề nghị Quốc hội cho phép Chính phủ tiếp tục bố trí nguồn vốn để thực hiện chương trình kiên cố hóa trường, lớp học giai đoạn 2021-2025; Quốc hội giao thẩm quyền việc lựa chọn SGK cho các cơ sở giáo dục phổ thông theo như quy định tại Nghị quyết 88; giao thẩm quyền phê duyệt tài liệu giáo dục địa phương cho UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư để bảo đảm tính phân cấp, phân quyền trách nhiệm của các địa phương.

Bộ GD&ĐT cũng kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Nội vụ quan tâm tới tính đặc thù của công chức, viên chức ngành giáo dục trong quá trình xây dựng chính sách tiền lương; chỉ đạo các địa phương rà soát, xác định nhu cầu đầu tư, xây dựng kế hoạch và nguồn vốn đầu tư giai đoạn 2021-2025 của Đề án "Bảo đảm cơ sở vật chất cho chương trình giáo dục mầm non và chương trình giáo dục phổ thông"; Ban hành chính sách đặc thù cho giáo dục về kinh phí chi thường xuyên…

Tiến độ biên soạn, thẩm định, phê duyệt SGK còn chậm

Tại buổi làm việc, thay mặt Đoàn giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban VHGD của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh - Phó Trưởng Đoàn Thường trực đã trình bày Báo cáo một số vấn đề cần lưu ý qua giám sát việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông.

Đoàn giám sát đưa ra 9 vấn đề cần lưu ý như: Về công tác lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn triển khai thực hiện; Về Chương trình giáo dục phổ thông 2018; Về đổi mới phương pháp giáo dục; Về đổi mới đánh giá chất lượng giáo dục; Về sách giáo khoa giáo dục phổ thông; Về đội ngũ nhà giáo; Về chuẩn bị các điều kiện bảo đảm về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học; Về kinh phí thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018; Về việc thực hiện chủ trương xã hội hóa giáo dục.

Trong đó, các thành viên Đoàn giám sát lưu ý, nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn tổ chức thực hiện ban hành chậm tiến độ; một số văn bản chưa được ban hành; gây ra những khó khăn, vướng mắc, bất cập cho công tác triển khai thực hiện và sự chưa đồng thuận của một bộ phận dư luận xã hội. Đoàn giám sát đề nghị, Bộ cần báo cáo rõ hơn về nguyên nhân chủ quan, khách quan của những hạn chế nêu trên để xác định trách nhiệm và xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật.

Qua giám sát cho thấy, một số văn bản của Bộ GD&ĐT cần được ban hành dưới hình thức thông tư nhưng lại được ban hành bằng hình thức công văn. Chẳng hạn, Công văn số 5576/BGDĐT-GDTH ngày 2/12/2021 về hướng dẫn biên soạn, thẩm định nội dung giáo dục “Địa phương em” trong Chương trình môn Lịch sử và Địa lí lớp 4 cấp tiểu học; Công văn 3036/BGDĐT-GDTH ngày 20/7/.2021 về tăng cường chỉ đạo thực hiện nội dung giáo dục của địa phương cấp Tiểu học. Tương tự, ở một số địa phương, một số nội dung có tính quy phạm nhưng còn được ban hành dưới hình thức công văn, chưa bảo đảm tính pháp lý trong việc triển khai thực hiện.

Nêu thực tế này, đoàn giám sát đề nghị, Bộ Giáo dục và Đào tạo và một số địa phương cần rà soát các văn bản được ban hành dưới hình thức công văn nhưng có chứa quy phạm pháp luật để chỉnh lý, ban hành dưới hình thức phù hợp.

Đoàn giám sát cho rằng Bộ GD&ĐT đã có nhiều cố gắng trong việc tổ chức triển khai biên soạn SGK để cụ thể hoá và đáp ứng các yêu cầu đổi mới của Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Đồng thời đề nghị làm rõ việc huy động các tổ chức, cá nhân biên soạn SGK có bảo đảm thực hiện chủ trương khuyến khích xã hội hoá; những khó khăn, thuận lợi của việc không có một bộ sách do Bộ GD&ĐT biên soạn. Bên cạnh đó, Đoàn giám sát cũng nêu tiến độ biên soạn, thẩm định, phê duyệt SGK còn chậm; thời gian cho thử nghiệm chương trình, SGK mới rất hạn chế, không có điều kiện để tổ chức thực nghiệm theo cả chiều rộng và chiều sâu…