Tuy nhiên, ngay lập tức, các DN đã vấp phải những rào cản vì khó tiếp cận với những loại hình vận tải này, hoặc do năng lực của các DN vận tải đường thủy, đường sắt không đáp ứng kịp. Thậm chí, muốn chuyển hàng nhanh, DN phải mất tiền cho "cò".
Tâm lý độc quyền
Bà Vũ Thị Huyền Đức - Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Mía đường 1 cho biết, từ khi Chính phủ siết KSTTX trên đường bộ, việc vận chuyển nguyên liệu của DN từ Thanh Hóa đi Lào Cai để xuất khẩu qua biên giới gặp khó khăn. Nguyên nhân là do các đơn vị vận tải né trạm cân hoặc điều chỉnh giá cước tăng, khiến hàng hóa ùn ứ. Để khắc phục tình trạng này, DN đã chủ động làm việc với ngành đường sắt và ký xong hợp đồng vận chuyển. Nhưng mất cả tuần, phía đường sắt vẫn chưa xếp được lịch để chuyển hàng đi…
Cùng cảnh ngộ, ông Đỗ Doãn Hùng - Tổng Giám đốc Tổng Công ty Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc cho biết, trước đây, hơn 80% hàng hóa của đơn vị được vận chuyển bằng đường bộ, còn vận chuyển bằng đường sắt chỉ chiếm hơn 10%. Tuy nhiên, khi công tác KSTTX được làm mạnh, Tổng Công ty đã chủ động làm việc với ngành đường sắt, nhưng khi làm việc mới thấy có nhiều thủ tục xin - cho không khác gì thời bao cấp, nếu không muốn nói là độc quyền gây khó dễ cho DN.
Lý giải về tình trạng này, ông Nguyễn Văn Trung - Tổng Giám đốc Tổng Công ty Vận tải Đường sắt Hà Nội cho rằng, hiện, ngành đường sắt chỉ có 13 đôi tàu chạy tuyến Hà Nội - Lào Cai, nên chưa thể đáp ứng ngay nhu cầu vận tải của các DN. Bên cạnh đó, một số DN, chủ hàng khi hàng hóa được vận chuyển đến ga lại không chịu bốc hàng ngay, đặc biệt là vào ban đêm, khiến hàng hóa bị tồn đọng, gây ùn tắc các toa tàu tại ga. Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Hồng Trường, vấn đề ở đây không phải là thiếu toa xe, thiếu tàu mà là năng lực bốc xếp của các ga, của ngành đường sắt còn yếu kém. Bên cạnh đó, tâm lý độc quyền, thủ tục hành chính, xuất hiện những tiêu cực trong việc xếp lượt tàu chạy, bốc xếp hàng hóa… là những nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên.
Nâng cao năng lực bốc xếp hàng hóa
Có thể thấy, từ khi Chính phủ, Bộ GTVT yêu cầu các địa phương làm mạnh công tác KSTTX trên các tuyến quốc lộ, tỉnh lộ, tình trạng xe chở quá tải đã giảm mạnh. Theo ông Khuất Việt Hùng - Vụ trưởng Vụ Vận tải (Bộ GTVT), ngoài việc đảm bảo tuổi thọ của các công trình giao thông, an toàn giao thông, việc KSTTX trên đường bộ sẽ là cú hích cho các loại hình vận tải khác như đường sắt, đường thủy nội địa, đường biển, hàng không phát triển. Thế nhưng, những bất cập trong công tác tổ chức vận tải, tâm lý độc quyền, bao cấp của một số đơn vị vận tải khiến việc tiếp cận, "chia lửa" cho vận tải đường bộ của các DN gặp nhiều khó khăn.
Để đa dạng hóa các loại hình vận tải, giảm áp lực cho vận tải đường bộ, Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng ngay lập tức yêu cầu các ga giảm cước bốc hàng ban đêm, phạt tiền cho mỗi giờ chủ hàng chậm giải phóng hàng. Đồng thời, yêu cầu các Thứ trưởng được phân công phụ trách ngành phải làm việc với các ga, cảng, DN vận tải, để chấn chỉnh, giải quyết ngay những vấn đề còn bất cập, tháo gỡ những nút thắt. Bên cạnh đó, nghiên cứu để kết nối các phương thức vận tải trên những tuyến hành lang lớn, cho những mặt hàng vận tải lớn, và phải xác định được DN lớn chủ trì chuỗi cung ứng đa phương thức này. Đặc biệt, Bộ trưởng Bộ GTVT yêu cầu các đơn vị bốc xếp hàng hóa ưu tiên vận chuyển, bốc xếp các mặt hàng nông sản, nguyên liệu phục vụ sản xuất nông nghiệp để đảm bảo sản xuất của nông dân.
Vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt. Ảnh: Trần Tuấn
|
| "Giá cước vận tải hàng hóa bằng đường sắt hiện nay chỉ bằng khoảng 50% so với đường bộ đối với hàng container, bằng 33% so với vận chuyển hàng rời bằng đường bộ. Cước vận chuyển hàng hóa bằng đường thủy nội địa còn thấp hơn, khi chỉ bằng 25 - 40% chi phí vận tải đường bộ." - Ông Khuất Việt Hùng-Vụ trưởng Vụ Vận tải |
| Theo Chiến lược Phát triển dịch vụ vận tải đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đầu tháng 3/2014, đến năm 2020, thị phần vận tải hàng hóa liên tỉnh bằng đường bộ sẽ chiếm khoảng 54,4%, đường sắt: 4,3%, đường thủy nội địa: 32,4%. Đến năm 2030, thị phần vận tải hàng hóa liên tỉnh bằng đường bộ chiếm khoảng 51,2%, đường sắt khoảng 7,9%, đường thủy nội địa khoảng 30,9%. |
