Theo báo cáo của Oxfarm, một tổ chức phi Chính phủ quốc tế trong lĩnh vực nông nghiệp nông thôn tại Việt Nam, hiện nay các hộ nông dân quy mô nhỏ đang phải đối mặt với nhiều khó khăn như thiếu đất đai, thu nhập thấp, thiên tai, giá cả leo thang... Đặc biệt, phần lớn các hộ gia đình phải phụ thuộc vào thương lái trong việc tìm mua vật tư đầu vào và bán sản phẩm đầu ra.
TS Vũ Quốc Huy, Chủ nhiệm Khoa Kinh tế phát triển, Đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) nhìn nhận, nông nghiệp là ngành tạo ra nhiều việc làm bền vững và đảm bảo an sinh xã hội. Mặc dù Chính phủ đã đặt ra mục tiêu giảm tỷ lệ lao động trong nông nghiệp xuống còn 30 - 35% nhưng thực tế số lao động sống phụ thuộc vào nông nghiệp vẫn rất lớn.
Hướng dẫn kỹ thuật trồng cỏ cho nông dân nuôi bò sữa huyện Ba Vì.
Trong những năm qua, sản xuất nông nghiệp vẫn tồn tại điệp khúc "được mùa mất giá" và Chính phủ phải có chính sách thu mua tạm trữ với lúa gạo, cà phê... Tuy nhiên, trong chương trình hỗ trợ đó, phần lợi mà người nông dân được nhận còn hạn chế.Một trở ngại lớn hiện nay là nông dân sản xuất quy mô nhỏ gặp nhiều khó khăn về tiếp cận vốn.
Ngoài nguốn vốn tín dụng từ Ngân hàng Chính sách xã hội phục vụ đối tượng người nghèo, việc vay vốn của nông dân qua kênh ngân hàng thương mại rất hạn chế. Trong khi đó, đầu tư công cho nông nghiệp của nước ta còn thấp và liên tục giảm trong vòng 25 năm qua, cộng với ruộng đất manh mún đã khiến nhiều nông dân, nhất là ở khu vực đồng bằng sông Hồng không còn thiết tha với ruộng đồng.TS Đặng Kim Sơn, Viện trưởng Viện Chính sách, chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn (Bộ NN&PTNT) nhận định, 70 - 80% tổng đầu tư của Nhà nước vào nông nghiệp được phân bổ cho thủy lợi, trong đó chủ yếu đầu tư vào kênh tưới tiêu.
Tuy nhiên, theo nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới, đầu tư hiệu quả nhất vào nông nghiệp là đường giao thông nông thôn nội đồng, tiếp đến là khoa học công nghệ, sau đó mới đến thủy lợi nhỏ. Trong bối cảnh hiện nay, việc ưu tiên đầu tư vào khoa học công nghệ, kỹ thuật sản xuất bền vững là yếu tố then chốt giúp các nông hộ nhỏ vươn lên.
Đơn cử, việc áp dụng hệ thống thâm canh lúa cải tiến SRI mà Oxfarm phối hợp với Bộ NN&PTNT triển khai tại nhiều địa phương, trong đó có Hà Nội là một phương pháp sản xuất giúp cây lúa chắc khỏe, đất đai thêm màu mỡ và giảm sử dụng nước và phân bón...Nhiều chuyên gia cho rằng, cùng với quan tâm đầu tư cho nông hộ nhỏ, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ kết nối xúc tiến thị trường cho người nông dân. Đồng thời, khuyến khích hình thành các tổ, nhóm hợp tác cùng sản xuất, tiêu thụ...
