Đây là một trong những cơ sở để xem xét các tác động giữa phát triển kinh tế - xã hội với bảo vệ môi trường, kịp thời điều chỉnh kế hoạch phát triển nhằm bảo đảm mục tiêu phát triển bền vững đất nước.
Năm 2011, Bộ Tài nguyên và Môi trường tiến hành xây dựng Báo cáo môi trường quốc gia - Chất thải rắn. Thực tiễn cho thấy, vấn đề chất thải rắn như chất thải sinh hoạt, công nghiệp, nông nghiệp, y tế, xây dựng… đang rất đáng lo ngại. Việc thu gom, vận chuyển, xử lý và tiêu huỷ chất thải rắn đã và đang trở thành một bài toán khó đối với các nhà quản lý tại hầu hết các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam.
Vì vậy, việc đánh giá, phân tích nguyên nhân, hiện trạng, tác động và xu hướng các vấn đề có liên quan đến chất thải rắn và công tác quản lý sẽ trợ giúp cho việc điều chỉnh và bổ sung các chính sách, kế hoạch và giải pháp nhằm bảo vệ môi trường tự nhiên, môi trường sống của cộng đồng dân cư.
Báo cáo Chất thải rắn tập trung vào các vấn đề chính, tổng quan về chất thải rắn ở Việt Nam, sức ép gia tăng dân số và các hoạt động phát triển kinh tế xã hội làm cho lượng chất thải rắn thải ra môi trường ngày một lớn.
Báo cáo cũng tập trung phân tích hiện trạng chất thải rắn đô thị, nông nghiệp và nông thôn, y tế (đặc biệt là vấn đề chất thải nguy hại). Các vấn đề liên quan đến công tác thu gom, phân loại, vận chuyển và xử lý đối với từng loại chất thải rắn.
Bên cạnh đó, báo cáo cũng đánh giá tổng quan tác động tiêu cực của ô nhiễm môi trường do chất thải rắn gây ra. Hậu quả cua việc quản lý chất thải rắn không tốt, không đúng cách, xử lý không hợp vệ sinh gây tác động xấu tới môi trường, sức khoẻ.
Đặc biệt, báo cáo đã đưa ra những đề xuất, kiến nghị, giải pháp để nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong công tác quản lý chất thải rắn, từng bước đạt được mục tiêu về bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.
Báo cáo đã chỉ rõ thực trạng chất thải rắn phát sinh ở các khu đô thị, khu công nghiệp và cả ở vùng nông thôn ngày càng gia tăng và phức tạp, lượng phát sinh trung bình khoảng 10% mỗi năm. Theo nguồn gốc phát sinh, khoảng 46% chất thải rắn từ đô thị, 17% từ sản xuất công nghiệp, còn lại là từ nông thôn, làng nghề và y tế.
Dự báo, đến năm 2015, tỷ trọng này sẽ còn tiếp tục tăng lên tương ứng với con số 51% và 22%, lượng chất thải nguy hại chiếm từ 18-25% lượng chất thải rắn phát sinh tại mỗi khu vực.
Điều đáng mừng là công tác quản lý chất thải rắn đã từng bước thay đổi. Tỷ lệ thu gom hiện nay đã tăng đáng kể, tuy nhiên vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu và mong muốn thực tế. Tỷ lệ thu gom chất thải rắn sinh hoạt, công nghiệp và dịch vụ ở các khu đô thị, khu công nghiệp, khu chế xuất khoảng 80-82%.
Tuy nhiên, phần lớn chất thải rắn chưa được phân loại tại nguồn, thu gom lẫn lội, việc tái chế, xử lý chưa khoa học, còn manh mún.
Từ việc đánh giá những mặt còn bất cập, định hướng trọng tâm của công tác quản lý chất thải rắn trong giai đoạn sắp tới là thực hiện đồng bộ các giải pháp ưu tiên, hoàn thiện chính sách, xây dựng mới các quy hoạch quản lý chất thải rắn. Đặc biệt, cần đẩy mạnh xã hội hoá quản lý chất thải rắn, chú trọng công tác thanh, kiểm tra.
