Dấu mốc lịch sử

Việt Nam có được cấp độ và chất lượng mới trong quá trình hội nhập khu vực và quốc tế nói riêng và đóng góp vào sự phát triển của ASEAN nói chung. Cộng đồng chung ASEAN đưa lại cho Việt Nam nhiều cơ hội phát triển mới, nhưng đồng thời cũng cả không ít thách thức đòi hỏi Việt Nam muốn tận lợi nhiều nhất từ bước chuyển lịch sử này thì phải tranh thủ tận dụng được cơ hội và vượt qua được thách thức.

Mỗi thời kỳ mới đòi hỏi phải có định hướng phát triển mới. Cộng đồng chung ASEAN tạo ra sân chơi chung cho tất cả các thành viên ASEAN về phát triển và cạnh tranh kinh tế, về thương mại và đầu tư, về lao động và thị trường. Cộng đồng này ràng buộc tất cả các thành viên ASEAN vào trách nhiệm đóng góp cho lợi ích chung về chính trị an ninh và văn hóa xã hội. Thách thức lớn nhất đối với tất cả các thành viên ASEAN từ nay là phải nhìn nhận lợi ích riêng trong sự hài hòa với lợi ích chung của ASEAN. Ở đây thể hiện trách nhiệm của từng thành viên không được làm gì vì mình hay đối tác của mình mà có hại cho thành viên khác và cho ASEAN. Không vượt qua được thách thức này, Cộng đồng chung ASEAN không thể thành công trên thực tế mà chỉ tồn tại trên danh nghĩa.

Thách thức đối với Việt Nam là tự chuyển đổi và nỗ lực vượt bậc để có thể "chơi tốt ở sân nhà lẫn trên sân khách" là các thành viên khác của ASEAN. Việc này không hề đơn giản và dễ dàng chút nào. Để vượt qua thách thức này, Việt Nam phải có nhận thức mới và cách tiếp cận mới, phải mạnh bạo tiến hành nhiều cuộc cải cách về luật pháp và thể chế, phải có những điều chỉnh chính sách, điều hành vĩ mô quyết liệt và triển khai thực hiện đồng bộ, hiệu quả. Ở Việt Nam sẽ có những ngành kinh tế bị ảnh hưởng mạnh, thậm chí cả bị đe doạ, bởi Cộng đồng chung ASEAN nếu không chịu chuyển đổi cơ cấu và thích ứng hóa vào điều kiện, bối cảnh tình hình mới. Nhưng cũng sẽ có những ngành kinh tế có được cơ hội mới để bứt phá vươn lên cả ở trong nước lẫn ngoài nước. Thách thức lớn đối với Việt Nam là xử lý đồng thời hài hòa cả hai chiều hướng ấy.

Thách thức đối với Việt Nam ở 2 trụ cột còn lại của Cộng đồng chung ASEAN cũng to lớn tương tự. Không thể có được Cộng đồng Chính trị An ninh ASEAN khi ASEAN không giúp được các thành viên đối phó hiệu quả với các mối nguy cơ về an ninh và khi vẫn còn thành viên ASEAN không giúp ASEAN thực hiện được nhiệm vụ này. Việt Nam cần sự hậu thuẫn của ASEAN về chính trị an ninh và Việt Nam cũng phải đóng góp tích cực cho vai trò chính trị an ninh chung của ASEAN, cũng phải kiên trì hợp tác với những thành viên ASEAN không mặn mà với vai trò chính trị an ninh chung của ASEAN. Thách thức đối với Việt Nam còn là việc tạo dựng nhận thức sâu rộng trong công chúng và dư luận về bản sắc chung của ASEAN và về sự tương thích của bản sắc ấy với bản sắc riêng của Việt Nam. Bây giờ, nhân tố quyết định nhất đối với thành công của Việt Nam và Cộng đồng chung ASEAN cũng vẫn là con người Việt Nam và người dân trong ASEAN, là nhận thức và hành động của họ.