Đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án “không hối tiếc”

Trong ngày làm việc đầu tiên, Hội nghị tập trung thảo luận vào các chuyên đề lớn là: phiên chuyên đề về thách thức và định hình phát triển bền vững vùng ĐBSCL và phiên chuyên đề về huy động, điều phối nguồn lực cho phát triển ĐBSCL.

Tại phiên chuyên đề về định hình phát triển bền vững vùng ĐBSCL, các đại biểu đã tập trung thảo luận, làm rõ các vấn đề tổng quan về thách thức, cơ hội và giải pháp chuyển đổi mô hình phát triển ĐBSCL theo đó lấy nước là trung tâm và cơ sở cho sự chuyển đổi, bảo đảm hài lòng giữa đất, nước, sinh thái và môi trường; định hướng chuyển đổi nông nghiệp bền vững cho các tiểu vùng tại ĐBSCL; định hướng thủy lợi phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu; các giải pháp chuyển đổi sinh kế bền vững tại ĐBSCL; thực trạng sạt lở bờ sông, bờ biển vùng ĐBSCL và các giải pháp ứng phó; các cách tiếp cận chuyển đổi có tính đến rủi ro khí hậu để thực hiện mục tiêu phát triển bền vững tại ĐBSCL; quy hoạch tổng thể theo hướng tích hợp phát triển ĐBSCL; xây dựng hệ thống quan trắc, giám sát, cảnh báo, dự báo về tài nguyên và môi trường, biến đổi khí hậu và cơ sở dữ liệu tích hợp liên ngành, kết nối với Tiểu vùng sông Mê Công và các vùng khác.

Tại phiên chuyên đề về huy động, điều phối nguồn lực cho phát triển ĐBSCL, các đại biểu đã tập trung thảo luận về kinh nghiệm quốc tế trong phát triển vùng; vấn đề quy hoạch tổng hợp theo hướng tích hợp là Công cụ điều phối, phân bổ nguồn lực phát triển bền vững vùng ĐBSCL; cơ chế điều phối nguồn lực cho ĐBSCL trong bối cảnh điều chỉnh cơ cấu kinh tế thích ứng với biến đổi khí hậu; cơ chế, chính sách về tài chính để chuyển đổi mô hình phát triển bền vững vùng ĐBSCL ứng phó với biến đổi khí hậu;…

Đánh giá cao vai trò và vị trí quan trọng của khu vực ĐBSCL đối với cả nước, trong các phiên thảo luận, các đại biểu trong nước cũng như quốc tế đã nhấn mạnh nhiều thách thức đối với ĐBSCL, trong đó thách thức lớn nhất mà vùng phải đối mặt đó là thách thức từ các hoạt động phát triển kinh tế-xã hội ở phía thượng nguồn, phát triển kinh tế - xã hội nội tại của ĐBSCL; những thách thức do tác động của biến đổi khí hậu và nước biển dâng dẫn đến làm thay đổi dòng chảy ở các lưu vực sông, suy giảm lượng phù sa, sạt lở bờ sông, sụt lún đất do khai thác nước ngầm quá mức, sự gia tăng xâm nhập mặn, hạn hán;… Hội nghị thống nhất đây là thời điểm phải thay đổi tư duy và mô hình phát triển ĐBSCL nhằm đáp ứng với tình hình mới hiện nay.

Nhiều ý kiến cho rằng, hiện đã có nhiều chương trình, dự án phát triển và bảo vệ ĐBSCL, tuy nhiên những nỗ lực này còn nhỏ lẻ, thiếu tính đồng bộ, tính liên kết và còn mang tính ngắn hạn. Do đó, việc cần thiết hiện nay là phải có một chiến lược tổng thể cho sự chuyển đổi trong phát triển kinh tế-xã hội và các giải pháp toàn diện đáp ứng yêu cầu thích ứng với biến đổi khí hậu để phát triển bền vững vùng ĐBSCL trước các thành thức và tác động. Chuyển đổi phải là kế hoạch dài hạn và ở quy mô lớn về không gian cũng như đối tượng cần chuyển đổi, cùng với đó, để phát triển bền vững vùng cần thiết phải sử dụng hợp lý và hiệu quả tài nguyên thiên nhiên phát triển kinh tế-xã hội gắn liền với công tác bảo vệ môi trường sinh thái; đề cao vai trò của liên kết nội vùng ĐBSCL và giữa ĐBSCL với các vùng miền trên cả nước, trong đó đặc biệt chú trọng liên kết vùng về kinh tế nhằm tạo ra chuỗi sản phẩm có giá trị cao, sức cạnh tranh lớn.

Việc chuyển đổi mô hình phát triển bền vững của vùng phải là sự chuyển đổi về tổ chức không gian lãnh thổ và chuyển đổi cơ cấu ngành nghề trong vùng ĐBSCL, phải dựa trên nền tảng tự nhiên là đất, nước và con người nơi đây xét trong bối cảnh biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Đồng thời phải khắc phục được những những bất cập của các quy hoạch ở vùng ĐBSCL hiện nay bởi vùng có quá nhiều quy hoạch dẫn đến chồng chéo, mâu thuẫn, thiếu tính liên kết và đồng bộ, chưa kể đến nhiều quy hoạch còn mang tính chủ quan, duy ý chí, không dựa trên cơ sở khoa học, chỉ giải quyết vấn đề mang tính cục bộ địa phương.

Liên quan đến việc huy động, điều phối nguồn lực cho sự phát triển ĐBSCL, nhiều ý kiến cho rằng nhận thức về biến đổi khí hậu đã được nâng cao, ngân sách Trung ương và địa phương đã bước đầu ưu tiên cho các dự án biến đổi khí hậu và đã đạt được những kết quả bước đầu, tuy nhiên trong hoạt động đầu tư vẫn còn dàn trải, lãng phí nguồn lực; ngân sách của Trung ương và địa phương cũng mới chỉ đáp ứng được một phần nhu cầu cấp bách của vùng…

Vì vậy, trong thời gian tới các bộ, ngành hữu quan, các địa phương trong vùng cần tiếp tục quan tâm, phối hợp chặt chẽ để cùng nhau xây dựng thành công một Quy hoạch tổng thể chung cho các ngành, các địa phương, từ đó tập trung cân đối, bố trí nguồn ngân sách, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án biến đổi khí hậu đã được bố trí vốn trong kế hoạch đầu tư công trung hạn 2016-2020, nhất là đối với các dự án quan trọng, cấp bách thuộc danh mục các dự án “Không hối tiếc” theo Kế hoạch ĐBSCL (MDP); xây dựng cơ chế, chính sách phù hợp thu hút đầu tư tư nhân, thúc đẩy xã hội hóa trong hoạt động ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển dâng trong đó ngân sách nhà nước đóng vai trò chất xúc tác hỗ trợ chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực, hỗ trợ các dự án thí điểm;...

Phát biểu kết thúc thảo luận chuyên đề ngày 26/9, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh, tại các phiên thảo luận chuyên đề, các đại biểu có những nhận thức sâu sắc tác động cũng như hậu quả to lớn của biến đổi khí hậu, nước biển dâng, thiên tai đối với ĐBSCL trong hiện tại cũng như tương lai. Đồng thời, các ý kiến cũng cho rằng những yếu kém nội tại trong quản lý, phát triển cũng rất lớn, có người còn nói “vấn đề nhân tai còn thách thức hơn nhiều so với vấn đề thiên tai”, đây là vấn đề lớn cần sớm khắc phục.

Trước những vấn đề khó như trên, nhiều ý kiến đại biểu đề xuất cần có cách tiếp cận tổng thể, liên ngành, liên tỉnh, liên vùng và để giải quyết vấn đề này cần phải có tổng thể các định hướng và giải pháp phù hợp, khả thi trong đó có vai trò của Chính phủ và chính quyền địa phương, doanh nghiệp, đặc biệt là vai trò của cộng đồng, nhân dân; trách nhiệm của các thành viên trong lưu vực sông Mê Công;…

Đồng thời cần có một hệ thống các giải pháp mà lấy nước làm trọng tâm và cơ sở quan trọng, xuyên suốt, gồm cả giải pháp công trình và phi công trình và trong quan điểm tiếp cận cần gắn việc giảm thiểu với thích ứng để bảo đảm cho sự phát triển bền vững. Về nguồn lực, cần huy động nguồn lực cả trong và ngoài nước, tính toán kỹ tới các bài toán thị trường trong bối cảnh nước ta hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Tăng cường cập nhật thông tin cũng như công tác thông tin truyền thông về ứng phó với biến đổi khí hậu, phát triển bền vững vùng ĐBSCL.