Kết quả kiểm toán báo cáo tài chính, các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng vốn và tài sản nhà nước năm 2015 tại Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) của Kiểm toán Nhà nước (KTNN) cho thấy, nếu tính đầy đủ cả nợ tồn đọng tại Công ty Mua bán tài sản quốc gia (VAMC), nợ được cơ cấu lại, nợ chưa chuyển nhóm nợ xấu theo kết luận thanh tra NHNN phải là 8,85%, không phải là 2,55% theo báo cáo của NHNN. Đáng chú ý hơn, nhiều tổ chức tín dụng (TCTD) đầu tư không hiệu quả, khó thu hồi vốn, sa lầy vào các dự án đắp chiếu của ngành công thương.
| Theo kết luận của KTNN, nhiều TCTD như SCB, Sacombank, BIDV... đang tạo ra và sử dụng lợi nhuận từ doanh thu không chắc chắn. |
Đáng chú ý hơn, nhiều TCTD đầu tư không hiệu quả, khó thu hồi vốn, sa lầy vào các dự án đắp chiếu của ngành công thương. Đến cuối 2015, có 6/9 công ty con của Agribank lỗ lũy kế tổng số tiền 12.431 tỷ đồng; trích lập dự phòng rủi ro đầu tư chứng khoán kinh doanh 53,7 tỷ đồng (bằng 48,1% giá trị đầu tư). Bảo Minh đầu tư vào Công ty tài chính Cổ phần Sông Đà 80 tỷ đồng, sau khi sáp nhập vào Ngân hàng TMCP Quân đội, lỗ 26,18 tỷ đồng.Tổng Công ty Bảo hiểm PVI đầu tư vào Công ty CP TD 262,26 tỷ đồng, phải trích lập dự phòng 66,78 tỷ đồng. Một số khoản đầu tư chứng khoán của Công ty cổ phần bảo hiểm PJICO trị giá 30,65 tỷ đồng phải trích lập dự phòng giảm giá đầu tư tương đương 43,5% giá mua; đầu tư vào Công ty Liên doanh TNHH Kho xăng dầu ngoại quan Vân Phong 33,05 tỷ đồng, đến 31/12/2015 phải trích lập dự phòng 17,43 tỷ đồng. Tổng công ty cổ phần bảo hiểm PTI đầu tư vào Công ty CP Xăng dầu Việt Nam 11,7 tỷ đồng, năm 2015 công ty lỗ lũy kế và vốn chủ sở hữu thực có thấp hơn vốn thực góp 3,23 tỷ đồng, phải trích dự phòng 2,96 tỷ đồng.Xử lý nợ xấu chưa hiệu quảKết luận của KTNN cho hay, việc xử lý nợ xấu được kết luận là chưa hiệu quả mà chủ yếu thông qua các TCTD bán nợ tự thực hiện với kết quả thấp. Cụ thể, một số TCTD bị kiểm soát đặc biệt hoặc tình hình tài chính rất yếu kém như: 3 ngân hàng được NHNN mua lại 0 đồng (GPBank, OceanBank...), DongABank, Công ty Tài chính Cổ phần Handico, Công ty Tài chính Bưu điện, Công ty Tài chính TNHH MTV Công nghiệp Tàu thủy, Công ty Cho thuê tài chính công nghiệp Tàu thủy, Công ty cho thuê tài chính ALC II. Nhiều ngân hàng thương mại tồn đọng nhiều khoản cho vay, công nợ khó thu hồi do lãnh đạo ngân hàng cố ý làm trái, vi phạm pháp luật, việc xử lý hết sức khó khăn và tỷ lệ thu hồi rất thấp như ACB, Eximbank, Sacombank, CBBank, GPBank, OceanBank.Một số TCTD trong thời gian tái cơ cấu chưa trích lập đầy đủ dự phòng rủi ro tín dụng Agribank, Maritime Bank. Nhiều TCTD đang tạo ra và sử dụng lợi nhuận từ doanh thu không chắc chắn: Tổng lãi dự thu của các khoản nợ được cơ cấu lại năm 2015 của toàn hệ thống là 50.540 tỷ đồng, trong đó: Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) là 21.477 tỷ đồng, TMCP Sài Gòn Thương tín 6.684 tỷ đồng, Vietinbank 4.280 tỷ đồng, BIDV 1.263 tỷ đồng, Agribank 1.272 tỷ đồng... Việc tăng vốn điều lệ để nâng cao năng lực tài chính của tổ chức tín dụng còn khó khăn và không hoàn thành mục tiêu theo Đề án; tình trạng sở hữu chéo vẫn còn và khó kiểm soát.Về thực hiện Đề án cơ cấu lại hệ thống các TCTD giai đoạn 2011 - 2015, KTNN cũng chỉ ra việc một số TCTD chưa được phê duyệt phương án tái cơ cấu; cơ chế, chính sách hỗ trợ tái cơ cấu, xử lý nợ xấu còn nhiều bất cập; hoạt động của các TCTD còn nhiều tồn tại và tiềm ẩn rủi ro - đặc biệt khi tỷ lệ nợ xấu con rất cao. Việc cân đối vốn của Ngân hàng Chính sách xã hội rất khó khăn, trong đó nhiều khoản vay từ Kho bạc Nhà nước, NHNN phải gia hạn hoặc khoanh nợ.
Hầu hết các chi nhánh Agribank được kiểm toán còn sai sót về trình tự, thủ tục cho vay (một số khoản vay thẩm định thiếu chặt chẽ, thiếu tài sản đảm bảo, giải ngân không đúng mục đích, không được kiểm soát, giám sát chặt chẽ việc sử dụng vốn vay). Công tác hạch toán kế toán của một số đơn vị còn sai sót như: Agribank trích lập thiếu dự phòng rủi ro tín dụng 2.848,7 tỷ đồng; VCB chưa hạch toán theo phương pháp dồn tích đối với các khoản lãi và phí phải thu thẻ tín dụng; từ năm 2001 đến nay, chưa tính và hạch toán đầy đủ trên hệ thống phần mềm tiền lãi của các tài khoản tiền gửi không kỳ hạn nhỏ hơn 1.000 VND hoặc 0,1 đơn vị ngoại tệ.
