Lợi trước mắt, thiệt lâu dài?

09:11 07/04/2014

Chia sẻ

Kinhtedothi - Mặt hàng nước ngọt có gas không cồn lần đầu tiên bị đề xuất đưa vào danh sách mặt hàng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt 10%. Xung quanh đề xuất này của Bộ Tài chính tiếp tục nhận được nhiều ý kiến không đồng tình đến từ cả doanh nghiệp và giới chuyên gia.

Chưa có cơ sở khoa học

Theo Bộ Tài chính - cơ quan soạn dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), lý do khiến nước ngọt có gas phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt bởi mặt hàng này được cảnh báo ảnh hưởng tới sức khỏe người dùng như là nguyên nhân bệnh béo phì, tiểu đường, mỡ máu, tiêu hóa và tăng nguy cơ bị ung thư... Tuy nhiên, theo kết quả các nghiên cứu khoa học trên thế giới và thông báo kết luận của Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế Việt Nam) công bố hôm 3/12/2013 cũng đã chỉ ra nguyên nhân gây béo phì không phải từ uống nước ngọt có gas. Nghiên cứu được công bố trên báo Dinh dưỡng Anh (British Journal of Nutrition), số ra ngày 17/12/2007 cho thấy, tăng mức độ gas trong thức uống làm người sử dụng cảm giác no và giảm lượng calo hấp thu vào sau đó. Ngoài ra, chất tạo màu caramel (4-methylimidazole) trong các sản phẩm đồ uống là an toàn và phù hợp với quy định an toàn thực phẩm của Việt Nam.

Dây chuyền sản xuất nước ngọt tại Công ty Nước giải khát Bidrico. Ảnh: lan Hương

Trong khuôn khổ Diễn đàn Triển vọng ngành thực phẩm và đồ uống Việt Nam diễn ra cuối tuần qua tại Hà Nội, TS Mason Cobb - Chủ tịch Ban Y tế và sức khỏe, Phòng Thương mại Mỹ (AmCham) tại Việt Nam khẳng định, đồ uống có gas không gây loét dạ dày cho người uống mà ngược lại một số đồ uống có gas còn hữu ích cho hệ tiêu hóa và sức khỏe nói chung.

Gần đây, một số quốc gia đã cân nhắc việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước ngọt có gas như Bỉ và Indonesia. Tuy nhiên, sau nhiều tháng nghiên cứu mức độ ảnh hưởng của việc áp dụng chính sách này với sự phát triển của kinh tế - xã hội và y tế, các nước đã quyết định bỏ đề xuất này.

Trong khi đó, những quốc gia từng đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước uống có gas từ hàng chục năm trước đã điều chỉnh lại như Pháp, Đan Mạch, Ireland. Chính phủ các nước thừa nhận những nghi ngại về loại đường trong các đồ uống có gas tác động không tốt cho cơ thể người uống là chưa có cơ sở khoa học. Thực tế so với các loại đồ uống khác thì lượng đường trong đồ uống có gas nhỏ hơn nhiều. Ví dụ, đồ uống đóng hộp có hàm lượng 30/250g, nước cam chứa khoảng 28/250g nhưng nước giải khát có gas không cồn chỉ chứa 27/250g.

Thu ngân sách có tăng?

Trước mắt, nếu áp dụng thuế suất 10% đối với đồ uống có gas thì nguồn thu ngân sách sẽ gia tăng đáng kể. Tuy nhiên, kinh nghiệm rút ra từ Pháp và Đan Mạch cho thấy, sau khi bị đánh thuế, nước giải khát

Các quốc gia không lựa chọn gas (CO2) làm tiêu chí phân loại đánh thuế. Gas trong nước ngọt không phải tác nhân gây hại cho sức khỏe, do đó hầu hết các quốc gia trên thế giới không phân biệt nước có gas hoặc không có gas làm đối tượng bị đánh thuế.
Luật sư Sesto Vecchi - Giám đốc điều hành Công ty Tư vấn Russin & Vecchi.

không cồn có gas buộc phải tăng giá bán lẻ. Hậu quả là người tiêu dùng chuyển sang sử dụng các sản phẩm tương tự thay thế giá rẻ hơn, chứa hàm lượng đường cao hơn. Đây là tác động ngoài mong đợi của các nhà vận động chính sách cho sức khỏe. Chưa kể người dân ở Pháp, Đan Mạch chuyển sang mua nước ngọt có gas ở nước lân cận (không bị đánh thuế) gây thiệt hại nghiêm trọng cho các nhà sản xuất và kinh doanh trong nước và tác động tiêu cực tới cơ hội việc làm cho người lao động trong ngành này. Như vậy, về lâu dài, nguồn thu ngân sách sẽ bị ảnh hưởng do nguồn thu từ thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp giảm.

Điều này hoàn toàn có thể xảy ra khi giá bán một lon Coca, Pepsi, 7Up… tăng vì ở Việt Nam đồ uống có gas đã trở thành mặt hàng bình dân, quen thuộc. "Đánh thuế cao làm giá bán lẻ tăng trong khi người tiêu dùng chưa chắc đã bỏ nước ngọt có gas mà có thể sẽ chuyển sang mua đồ uống giá rẻ do nhập lậu và kém chất lượng" - TS Mason Cobb chia sẻ.

Còn theo TS Trần Kim Chung - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế T.Ư, nếu áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có gas thì Chính phủ sẽ thu về 8,46 triệu USD, nhưng có thể làm ngành công nghiệp đồ uống mất đi 40,5 triệu USD và nền kinh tế giảm 12,1 triệu USD. Sản lượng đồ uống tại Việt Nam giảm 0,58% và GDP có thể giảm 0,01%. "Đó là tính theo giá xuất tại nhà máy, còn tính theo giá thị trường thì con số thâm hụt còn lớn hơn nhiều" - ông Chung nhấn mạnh.