Không phải do nguồn lực, do thiếu tiền mà bởi giải phóng mặt bằng (GPMB) quá chậm. Vì vậy, Nghị quyết số 08 của Thành ủy vừa được ban hành nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn TP giai đoạn 2016 - 2020 và những năm tiếp theo đang được kỳ vọng tạo nên sự đột phá mạnh mẽ trong công tác này.
Linh hoạt giải pháp
Thành ủy đánh giá, thời gian qua, công tác GPMB đã được các cấp ủy đảng, chính quyền, MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội TP lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện đạt nhiều kết quả tích cực, một số lĩnh vực có chuyển biến rõ rệt. Từ năm 2010 đến tháng 6/2016, trên địa bàn TP có 3.073 dự án phải thực hiện thu hồi đất; đã hoàn thành GPMB 1.711 dự án, với tổng diện tích đất hơn 8.462ha; chi trả hơn 54.829 tỷ đồng tiền bồi thường, hỗ trợ cho 213.554 tổ chức, hộ gia đình, cá nhân và bố trí tái định cư cho 9.924 hộ gia đình, cá nhân phải di chuyển chỗ ở.
Yêu cầu những quận, huyện có tỷ lệ cấp GCN thấp, cần có giải pháp đặc biệt để đạt mục tiêu đề ra. Về công tác đền bù GPMB, TP cần có phương pháp, cách tiếp cận mới và quyết tâm, quyết liệt thực hiện; không ngừng khắc phục những hạn chế, yếu kém trong lĩnh vực này; nghiên cứu kỹ dự án nhằm bảo đảm tính khả thi; tăng cường công khai, minh bạch và đẩy mạnh công tác tuyên truyền, thuyết phục, tạo sự đồng thuận trong Nhân dân. Các dự án, nhất là 51 công trình trọng điểm, cần có cơ chế đặc thù để đẩy nhanh tiến độ. Những công trình, dự án quá chậm tiến độ, cần xem xét, đánh giá lại chủ đầu tư và kiên quyết thay thế chủ đầu tư thiếu trách nhiệm hoặc năng lực yếu. Ưu tiên bố trí vốn đối với những công trình, dự án được triển khai đúng tiến độ, sớm đưa vào khai thác, góp phần giải quyết nhu cầu dân sinh cấp bách. Đồng chí Hoàng Trung Hải - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội |
Với khối lượng lớn như vậy, tuy nhiên, Thành ủy cũng thẳng thắn cho rằng, công tác GPMB vẫn rất khó khăn, phức tạp và còn bộc lộ một số hạn chế, yếu kém: Tiến độ GPMB của phần lớn các dự án, kể cả một số dự án trọng điểm còn chậm; việc giải quyết yêu cầu tái định cư chưa đồng bộ, có mặt còn bất cập; tình trạng khiếu nại liên quan đến GPMB diễn biến phức tạp; việc công khai, minh bạch trong cơ chế, chính sách và tổ chức thực hiện còn hạn chế; công tác tuyên truyền, vận động có lúc, có dự án chưa được thực hiện sâu rộng; còn thiếu các giải pháp đột phá về trình tự, thủ tục, tổ chức thực hiện nhiệm vụ GPMB.
Theo tính toán, trong giai đoạn tới, Hà Nội đặt ra mục tiêu phấn đấu hoàn thành GPMB khoảng 2.700 dự án (trong đó có 51 dự án, công trình trọng điểm) với diện tích thu hồi đất gần 6.000ha, liên quan tới trên 80.000 hộ dân, số tiền bồi thường, hỗ trợ khoảng 60.000 tỷ đồng, cần bố trí tái định cư cho khoảng 19.000 hộ dân. Nếu những vướng mắc trên không được cởi gỡ, sẽ làm hạn chế rất nhiều cơ hội phát triển của Thủ đô. Đây chính là lý do cần thiết phải có Nghị quyết chuyên đề của Thành ủy để tăng cường vai trò của cấp ủy, cả hệ thống chính trị cùng vào cuộc thực hiện công tác GPMB.
Nghị quyết số 08 được ban hành xác định rõ mục tiêu nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, ổn định cuộc sống cho người bị thu hồi đất, bảo đảm bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ; có cơ chế, chính sách để khuyến khích người phải di chuyển chỗ ở thực hiện tái định cư tự nguyện, được tự lựa chọn hình thức tái định cư bằng việc nhận nhà hoặc nhận tiền, phù hợp với nhu cầu, khả năng của các hộ dân. Giảm dần các vụ việc khiếu kiện, không để phát sinh “điểm nóng” và tình trạng khiếu kiện đông người do nguyên nhân thu hồi đất, GPMB.
Hướng tới lợi ích người dân
Để thực hiện mục tiêu trên, Thành ủy yêu cầu tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng và cả hệ thống chính trị trong công tác GPMB, coi đây là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên cần tập trung chỉ đạo thực hiện có hiệu quả cao. Trong đó, người đứng đầu cấp ủy, đơn vị chịu trách nhiệm trước cấp ủy cấp trên về kết quả công tác GPMB của địa phương, đơn vị mình.
Trên cơ sở Nghị quyết, UBND TP đã nhanh chóng xây dựng dự thảo Kế hoạch triển khai, trong đó tập trung rà soát, bổ sung và điều chỉnh về trình tự, thủ tục, quy trình và phương pháp tổ chức thực hiện; đồng bộ các chính sách GPMB, đặc biệt là công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo hướng quan tâm quyền lợi hợp pháp, chính đáng của người bị thu hồi đất. TP định hướng việc xây dựng cơ chế, chính sách, sử dụng vốn Nhà nước và huy động các nguồn lực xã hội hợp pháp để GPMB, tạo quỹ đất “sạch” chuẩn bị mặt bằng thực hiện dự án, nhất là các dự án trọng điểm, dự án FDI để kêu gọi đầu tư, dự án đấu giá quyền sử dụng đất để tạo nguồn lực tài chính cho TP. Khi đấu giá quyền sử dụng đất, có cơ chế tài chính linh hoạt để sử dụng một phần tiền sử dụng đất thu được tiếp tục đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, tạo quỹ đất đấu giá. Các dự án có quy mô sử dụng đất lớn, dự án công trình theo tuyến, xem xét tách thành tiểu dự án GPMB và phê duyệt để GPMB trước khi tổ chức thực hiện thi công.
TP cũng cho cơ chế khuyến khích các hộ gia đình đủ điều kiện tái định cư được nhận hỗ trợ bằng tiền để tự lo tái định cư theo phương thức tự nguyện. Định hướng, có chính sách khuyến khích và đặt hàng các DN xây dựng nhà tái định cư theo tiêu chuẩn nhà ở để phục vụ nhu cầu tái định cư. Có phương án sử dụng hiệu quả quỹ đất 20% tại các dự án để xây dựng nhà tái định cư hoặc tạo vốn xây dựng nhà tái định cư; đầu tư các dự án khu đô thị có quy mô phù hợp theo các tiêu chuẩn nhà ở thương mại, có đủ hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội để phục vụ tái định cư và do các nhà đầu tư quản lý, vận hành. Đa dạng hình thức tái định cư, tạo điều kiện cho người bị thu hồi đất được lựa chọn hình thức tái định cư phù hợp.
Đối với khu vực nông thôn ngoài vùng quy hoạch phát triển đô thị, TP giao UBND các huyện quyết định đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu tái định cư để giao đất cho các hộ dân. Nghiên cứu, xem xét phương án xây dựng nhà ở chung cư tại các khu vực phù hợp (các khu vực nông thôn nhưng nằm trong quy hoạch phát triển đô thị đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050) để phục vụ tái định cư chung cho khu vực.
Với những điểm mới được cho là đột phá này, nên ngay sau khi Nghị quyết được ban hành, lãnh đạo các quận, huyện đều cho rằng công tác GPMB sẽ “thuận” hơn rất nhiều. Bên cạnh đó, một số vấn đề từ thực tiễn cũng được các địa phương đề nghị bổ sung như chế tài xử phạt khi chậm bàn giao mặt bằng, áp dụng một giá cho mỗi dự án để đảm bảo công bằng…
Tại hội nghị giao ban giữa Thường trực Thành ủy – HĐND – UBND với các quận, huyện, thị xã vừa qua, Bí thư Thành ủy Hoàng Trung Hải đánh giá cao việc TP có những đổi mới, đột phá trong công tác này để người dân có nhiều sự lựa chọn hơn, quỹ nhà tái định cư cũng như chất lượng nhà được nâng cao, qua đó tác động tích cực đến tiến độ một số dự án. Theo Bí thư Thành ủy, giai đoạn 2016 - 2020 khối lượng GPMB của TP gấp đôi so với giai đoạn trước, đòi hỏi phải có cách làm mới, đặc biệt là sự quyết tâm, vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị. Bởi, nếu thực hiện tốt công tác GPMB không chỉ góp phần duy trì sự ổn định xã hội mà còn tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội của TP.
