Nhức nhối tội phạm mua bán người

Từ vụ việc này cho thấy, tội phạm mua bán trẻ em nói riêng và tội phạm mua bán người (MBN) nói chung vẫn đang là nỗi nhức nhối trong toàn xã hội.

Nước mắt muộn màng của kẻ phạm tội

Ngày 9/9, TAND quận Long Biên (Hà Nội) mở phiên tòa xét xử sơ thẩm bị cáo Phạm Thị Nguyệt (SN 1970, trú tại xã Khánh Hòa, Yên Khánh, Ninh Bình) và Nguyễn Thị Thanh Trang (SN 1978, trú tại phố Mai Hắc Đế, Hai Bà Trưng, Hà Nội) về tội Mua bán, đánh tráo hoặc chiếm đoạt trẻ em.

Tại phiên xét xử, bị cáo Trang khai nhận, bắt đầu làm việc tại chùa Bồ Đề từ tháng 10/2010 và được giao công việc quản lý khu nhà mở từ cuối năm 2012. Cuối tháng 10/2013, chị H. đưa cháu Cù Nguyên Công đến gửi nhà chùa, Trang là người hướng dẫn chị H. làm đơn gửi con và trực tiếp chăm sóc rồi đưa vào phòng sơ sinh của chùa. Bị cáo cũng khai nhận quen biết Nguyệt vào khoảng tháng 8/2012.

Hai bị cáo Nguyệt (trái) và Trang tại phiên tòa sơ thẩm.

Nước mắt sụt sùi tại tòa khi HĐXX thẩm vấn, Trang khẳng định, khi nhận cháu Công, Trang có ghi tên cháu vào sổ theo dõi, sau vài ngày tự tay mình chăm thì chuyển vào phòng sơ sinh, giao các cô chăm sóc. Chủ tọa phiên tòa hỏi về việc có đưa tên cháu Công vào sổ theo dõi không, Trang vẫn một mực khẳng định mình làm đúng thủ tục. Đến khi chủ tọa công bố bút lục lời khai của Trang tại cơ quan điều tra, bị cáo mới cúi đầu thừa nhận mình không ghi tên cháu Công vào sổ theo dõi. Về quá trình mua bán cháu Công, Trang khai, do biết chị H. không có điều kiện nuôi con, đồng thời nhận được đề nghị của Nguyệt về việc tìm giúp một bé trai để nuôi, Trang đã nhờ một người phụ nữ bán hàng ở cổng chùa giả làm chị dâu mình để gặp chị H. xin nhận cháu Công. Ngày 1/1/2014, chị H. đến chùa làm thủ tục và bế cháu Công ra khỏi chùa. Do Nguyệt không đến nhận, Trang đã mang cháu bé về nhà mẹ đẻ ở xã Ninh Sở (huyện Thường Tín). Ngày hôm sau, Trang đưa cháu Công đi xét nghiệm và khi cầm giấy kết quả xét nghiệm, Nguyệt giao 35 triệu đồng cho Trang ở quán nước. Số tiền trên, Trang gửi vào tài khoản của chị H. 10 triệu đồng, số còn lại đã chi tiêu hết.

Tại tòa, bị cáo Nguyệt khóc nức nở và không thừa nhận việc đã hứa hẹn bồi dưỡng tiền cho Trang. Thậm chí khi chủ tọa phiên tòa công bố bút lục lời khai của Nguyệt tại cơ quan điều tra, bị cáo này vẫn quanh co chối tội… Trả lời câu hỏi về việc không trực tiếp đến gặp chị H. nhận con mà phải thông qua Trang, bị cáo giãi bày, do “không hiểu biết pháp luật”. Nói về mục đích nhận nuôi cháu Công, bị cáo này sụt sùi: “Do xuất phát từ cái tâm thương yêu trẻ con và để về già có người nương tựa”. Nguyệt cũng khai nhận, trong thời gian đó còn nuôi 2 cháu Đức Anh, Gia Hân và hàng tháng nhận hàng may quần áo, thu nhập khoảng 15 - 20 triệu đồng. Tuy nhiên, theo bản điều tra của công an, chỗ ở của bị cáo chỉ có 20m2. Vị chủ tọa giải thích thủ tục nhận con nuôi phải đảm bảo điều kiện về kinh tế, sức khỏe, bị cáo đã không làm đúng thủ tục của Nhà nước quy định…

Giữ quyền công tố tại phiên tòa, đại diện Viện Kiểm sát cho rằng, trong quá trình thẩm vấn, xét hỏi công khai tại phiên tòa cũng như căn cứ vào tài liệu, hồ sơ vụ án, dù loanh quanh chối tội nhưng cơ bản các bị cáo đã thừa nhận hành vi mua bán cháu Công. Hành vi của 2 bị cáo xâm phạm quyền tự do thân thể, chăm sóc giáo dục trẻ em. Pháp luật quy định rõ việc nuôi con nuôi, nhưng 2 bị cáo lén lút vi phạm pháp luật để nuôi cháu bé. Hành vi của 2 bị cáo cấu thành tội “Mua bán, đánh tráo hoặc chiếm đoạt trẻ em”. Công tố viên quy kết, trong vụ án này, Nguyệt là người khởi xướng, Trang là người trực tiếp bán cháu bé và nhận 35 triệu đồng. Hành vi của 2 bị cáo cần xử lý nghiêm. Căn cứ kết quả tranh tụng tại phiên tòa, HĐXX đã tuyên phạt bị cáo Nguyệt 48 tháng tù và bị cáo Trang 42 tháng tù. Đây là bản án thích đáng dành cho 2 bị cáo, để rồi những ngày dài trong trại giam với bốn bức tường, các bị cáo phải ăn năn, hối hận về những tội lỗi của mình gây ra.

Còn đó nỗi lo…

Trao đổi với phóng viên báo Kinh tế & Đô thị, một cán bộ của Đội chống tội phạm MBN (Công an TP Hà Nội) cho biết: Tội phạm mua bán phụ nữ, trẻ em diễn ra phức tạp. Cùng với ma túy và vũ khí, nạn nhân MBN đã trở thành một loại hàng hóa đem lại lợi nhuận cao. Tội phạm MBN hình thành nhiều đường dây, băng ổ nhóm sử dụng công nghệ cao, internet, tính chất ngày càng nghiêm trọng. Do chúng đã có sự liên kết chặt chẽ với các tổ chức tội phạm trong và ngoài nước… nên hoạt động rất tinh vi, xảo quyệt. Trong thời gian qua, Công an Hà Nội đã điều tra khám phá hàng chục vụ và bắt nhiều đối tượng liên quan đến các đường dây MBN.

Báo cáo của Tổng cục Cảnh sát (Bộ Công an) mới đây cũng cho thấy, thời gian qua, cơ quan chức năng đã triển khai nhiều biện pháp để ngăn chặn tình trạng MBN, nhưng tình hình tội phạm này vẫn diễn biến phức tạp. Mặc dù cơ quan chức năng đã áp dụng các biện pháp đồng bộ nhằm giải quyết tận gốc rễ vấn nạn nguy hiểm này, song tình hình mua bán phụ nữ, trẻ em qua biên giới vẫn không giảm, đặc biệt là ở khu vực biên giới phía Bắc và Tây Nam. Nhìn lại những vụ án MBN đã bị xử lý trước pháp luật, có thể thấy bọn buôn người thường tổ chức thành đường dây chặt chẽ trong và ngoài biên giới, triệt để sử dụng các chiêu bài như tìm kiếm, môi giới việc làm, dịch vụ hôn nhân, sau đó lừa bán nạn nhân ra nước ngoài.

Qua các vụ MBN xảy ra gần đây, các nạn nhân bị mua bán thường sa vào bẫy bởi rất nhiều thủ đoạn của bọn tội phạm buôn người, song chung nhất vẫn là thông qua mạng xã hội trên internet như Facebook, Zalo hay điện thoại di động để “kết bạn”, tâm sự với nạn nhân, rồi sau đó hứa hẹn việc làm với mức lương cao, sau đó lừa dẫn họ vượt biên giới ra nước ngoài để bán. Một thủ đoạn cũng khá phổ biến mà tội phạm MBN hay áp dụng là “giới thiệu làm con nuôi” cho các gia đình hiếm muộn nhưng thực chất chỉ là hoạt động mua bán trẻ em, thậm chí đánh cắp, chiếm đoạt. Từ đầu năm 2015 đến nay, tại 3 tỉnh Lào Cai, Hà Giang, Lai Châu đã xảy ra 20 vụ việc thuộc dạng này. Riêng với những trường hợp lừa bán phụ nữ ra nước ngoài thông qua môi giới hôn nhân trái phép, tổ chức xem mặt, chọn vợ cho người nước ngoài, từ đầu năm đến nay, lực lượng chức năng đã phát hiện 200 vụ, 310 đối tượng, 548 nạn nhân. Theo đánh giá của các cơ quan chức năng, tội phạm MBN đang được xác định là một trong 4 nhóm tội phạm quan trọng nhất gồm: Cướp có vũ khí, ma túy, MBN và tham nhũng.

Trước tình hình diễn biến phức tạp của tội phạm buôn bán phụ nữ và trẻ em, Thủ tướng Chính phủ đã nhiều lần trực tiếp có ý kiến chỉ đạo các cơ quan chức năng phải chặn đứng và làm giảm ngay loại tội phạm nguy hiểm này. Tuy nhiên, do điều kiện địa lý và tính chất của sự việc nên việc đấu tranh với tội phạm MBN gặp nhiều trở ngại, dù nhiều biện pháp đồng bộ đã được triển khai. Tại các hội thảo chuyên đề bàn về công tác phòng, chống MBN thời gian qua, nhiều ý kiến cho rằng, công tác truyền thông xã hội đối với tệ nạn MBN chưa tương xứng với các biện pháp trấn áp tội phạm. Các đợt cao điểm chống tội phạm buôn người chưa được mở thường xuyên, chưa có sự chung tay, góp sức của toàn bộ hệ thống chính trị và toàn xã hội. Do vậy, để chặn đứng được vấn nạn xã hội nguy hiểm này, phòng chống MBN phải luôn được coi là một công tác toàn diện, phải vừa chống, vừa phòng ngừa và mạnh tay trấn áp.

Đối với công tác phòng, chống tội phạm MBN, Hà Nội nhìn chung đã làm tốt công tác tuyên truyền và trấn áp. Theo đó, Công an Hà Nội đã phối hợp với các ban, ngành, chính quyền các địa phương đẩy mạnh tuyên truyền đối với người dân; phổ biến chính sách, pháp luật của Nhà nước liên quan đến hoạt động MBN với nhiều hình thức, nội dung phong phú, đa dạng như lồng ghép với các buổi họp của thôn, tổ dân phố, nhà trường, nói chuyện chuyên đề học sinh, sinh viên. Lực lượng cảnh sát hình sự tăng cường các mặt công tác nghiệp vụ cơ bản, nhất là công tác điều tra cơ bản, đảm bảo nắm chắc mọi biểu hiện hoạt động của tội phạm MBN tại các tuyến, địa bàn trọng điểm đã xác định. Trên cơ sở đó, rà soát, phân loại các đối tượng có biểu hiện hoạt động MBN để có biện pháp chủ động phòng ngừa, đấu tranh có hiệu quả…

Còn theo bà Hồ Xuân Hương - Phó Giám đốc Sở Tư pháp Hà Nội, tình hình tội phạm MBN nói chung và mua bán phụ nữ, trẻ em nói riêng diễn biến ngày càng phức tạp, tính chất và thủ đoạn hoạt động ngày càng nghiêm trọng, tinh vi, xảo quyệt. Do vậy, công tác phòng, chống tội phạm MBN trên địa bàn TP đã đạt được những kết quả tích cực: Hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật về phòng, chống tội phạm MBN được chú trọng đẩy mạnh bằng nhiều nội dung và hình thức.

Theo số liệu của Ban Chỉ đạo phòng, chống tội phạm của Chính phủ (Ban Chỉ đạo 138/CP), 6 tháng đầu năm 2015, trên cả nước đã phát hiện 34 vụ đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em. 449 nạn nhân bị mua bán đã được lực lượng chức năng xác minh, giải cứu, tiếp nhận, trong đó, Bộ đội Biên phòng giải cứu và tiếp nhận 64 nạn nhân, Bộ Ngoại giao tiếp nhận, hỗ trợ 27 nạn nhân. Từ đầu năm đến nay, các cơ quan chức năng đã điều tra, phát hiện 150 vụ MBN, bắt 244 đối tượng, trong đó lực lượng công an khởi tố 114 vụ và 205 người, Bộ đội Biên phòng khởi tố 36 vụ, bắt 39 người, VKSND các cấp đã truy tố 104 vụ, 198 bị can, trong đó 71 vụ và 136 bị can về tội MBN.