Pháp luật về sở hữu trí tuệ: Gần tiệm cận với cam kết quốc tế

Đây là đánh giá được các chuyên gia tham dự hội thảo Rà soát pháp luật Việt Nam với các cam kết về Sở hữu trí tuệ trong EVFTA , tổ chức ngày 1/3, tại Hà Nội.

Theo bà Nguyễn Thị Thu Trang – Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (thuộc Phòng Thương mại & Công nghiệp Việt Nam – VCCI), đa số các quy định pháp luật hiện hành đã phù hợp với cam kết về sở hữu trí tuệ trong EVFTA ở cả 3 chế định lớn của Chương này là các “nguyên tắc chung về bảo hộ sở hữu trí tuệ, các tiêu chuẩn bảo hộ sở hữu trí tuệ và các yêu cầu về biện pháp thực thi tại biên giới”.

Đối với các nghĩa vụ “đã tương thích” này, khi thực thi EVFTA, về nguyên tắc Việt Nam sẽ không phải điều chỉnh, sửa đổi hay bổ sung bất kỳ nội dung nào của các văn bản pháp luật hiện hành. Dù vậy, cần lưu ý rằng rất nhiều nghĩa vụ trong EVFTA không chỉ bao gồm nghĩa vụ bảo hộ mà còn là yêu cầu bảo hộ “đầy đủ”, “hiệu quả”.

Trong khi đó, thực tế thực thi bảo hộ sở hữu trí tuệ ở Việt Nam có nhiều bất cập, và có lẽ còn ở mức độ hiệu quả khá xa so với yêu cầu. Do đó, nghiên cứu rà soát khuyến nghị các cơ quan có thẩm quyền tập trung vào công tác thực thi trên thực tiễn để đảm bảo thi hành hiệu quả các nghĩa vụ mà pháp luật Việt Nam “đã tương thích”.

Cũng theo bà Trang, bên cạnh những quy định đã “tương thích” thì kết quả rà soát còn chỉ ra có 4 cam kết mà pháp luật Việt Nam chưa tuân thủ bao gồm: Quyền độc quyền công bố đến công chúng của người biểu diễn, nhà sản xuất các bản ghi âm, ghi hình; Quy trình và cách thức bảo hộ đối với 169 Chỉ dẫn địa lý của EU liệt kê trong EVFTA; Cam kết bù đắp thời hạn sáng chế dược phẩm cho những chậm trễ trong cấp phép lưu hành; Nguyên tắc suy đoán về quyền của người có tên trên tác phẩm.

Rà soát cũng chỉ ra một nhóm tương đối các cam kết trong EVFTA mà pháp luật về sở hữu trí tuệ của Việt Nam đã có quy định nhưng chưa hoàn toàn tương thích. Nhóm này bao gồm: Một số quyền phải ghi nhận đối với người biểu diễn, nhà sản xuất các bản ghi âm, ghi hình; Một số biện pháp bảo hộ chi tiết nhằm chống lại hành vi xâm phạm các biện pháp kỹ thuật bảo vệ quyền hay các thông tin quản lý quyền; Một số tiêu chuẩn bảo hộ mới đối với kiểu dáng công nghiệp; Một số yêu cầu tăng cường thẩm quyền của cơ quan nhà nước trong triển khai các biện pháp dân sự trong thực thi quyền sở hữu trí tuệ.

Đối với trường hợp pháp luật Việt Nam chưa tuân thủ hoặc không tương thích một phần với cam kết EVFTA, đề xuất của nhóm nghiên cứu là cần điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung pháp luật chung áp dụng cho mọi chủ thể thay vì xây dựng một văn bản riêng chỉ áp dụng cho EU.

Quan trọng hơn, nhóm nghiên cứu nhấn mạnh đề xuất cần tăng cường công tác thực thi để đảm bảo tính nghiêm minh của các quy định về bảo hộ sở hữu trí tuệ và tuân thủ một cách thực chất các cam kết EVFTA.