Phát huy, tận dụng thời cơ Cách mạng Tháng Tám trong thời kỳ mới

Xét đến cùng, thời cơ cách mạng nói chung được hiểu là thời điểm tốt nhất, điều kiện thuận lợi nhất, nếu nắm và tận dụng được, lực lượng cách mạng sẽ giành chiến thắng. Đối với thời cơ Cách mạng tháng Tám năm 1945, được tạo bởi yếu tố chủ quan và khách quan. Trong đó, xét về yếu tố chủ quan, ngay từ khi chiến tranh thế giới xảy ra (năm 1939), tình hình thế giới, khu vực, trong nước diễn ra nhiều sự kiện phức tạp, trên cơ sở nghiên cứu, phân tích, đánh giá tình hình, Đảng ta và lãnh tụ Hồ Chí Minh đã nhận định thời cơ của cách mạng Việt Nam đang đến rất gần.

Để đón và tận dụng tốt khi thời cơ đến, Đảng ta đã chủ động lãnh đạo, chỉ đạo các cơ sở cách mạng trên địa bàn cả nước tích cực chuẩn bị lực lượng cách mạng, bám sát mọi tình hình sẵn sàng tổng khởi nghĩa giành chính quyền khi thời cơ đến. Tuy nhiên, năm 1945, cùng một lúc, đất nước ta bị nhiều kẻ thù muốn thôn tính, bằng sự khéo léo của mình, chúng ta đã từng bước phân hóa kẻ thù, trước hết là hòa hoãn với Nhật, để phát xít Nhật đảo chính quân Pháp, tạo ra thế có lợi cho cách mạng Việt Nam.

Về yếu tố khách quan, tháng 7/1945, phátxít Đức, Ý bị thất bại trên chiến trường châu Âu, quân Nhật đầu hàng quân Đồng minh, theo đó, 16.000 quân Anh và 20.000 quân Tưởng có ý định lợi dụng danh nghĩa quân Đồng minh đến giải giáp quân Nhật ở Việt Nam, âm mưu thực chất là giúp quân Pháp trở lại đô hộ Việt Nam, nhưng hai lực lượng này đều chưa đến. Trước tình hình đó, chính quyền bù nhìn tay sai Trần Trọng Kim đã đầu hàng chính quyền cách mạng.

Lực lượng cách mạng đã được chuẩn bị chu đáo, sẵn sàng cho khởi nghĩa khi thời cơ đến. Trên cơ sở tổng hợp đánh giá các yếu tố chủ quan, khách quan, Đảng ta nhận định thời cơ Tổng khởi nghĩa Tháng Tám đã xuất hiện và ra mệnh lệnh “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy, đem sức ta mà tự giải phóng cho ta.”

Nhận thấy thời cơ đến, lãnh tụ Hồ Chí Minh chỉ thị “Dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải giành cho được tự do, độc lập." Nhờ nắm chắc và tận dụng tốt thời cơ nghìn năm có một, Đảng ta đã lãnh đạo, chỉ đạo nhân dân cả đất nước nhất tề đứng lên Tổng khởi nghĩa, giành thắng lợi, giải phóng dân tộc, thành lập chính quyền cách mạng các cấp.

Vận dụng bài học về nắm và tận dụng thời cơ Cách mạng Thám Tám trong điều kiện mới hiện nay, Đảng ta đã nghiên cứu, phân tích và nhận định, vấn đề hội nhập, toàn cầu hóa là một xu thế phát triển tất yếu của thế giới, là thời cơ tốt nhất để đưa đất nước phát triển toàn diện theo hướng hiện đại.

Xét về yếu tố khách quan, trước sự bùng nổ của cuộc cách mạng khoa học công nghệ trên thế giới hiện nay, xuất phát từ nguồn nguyên liệu, tài nguyên..., xu thế chung của các quốc gia đều muốn xích lại gần nhau, cùng nhau hợp tác để phát triển. Về yếu tố chủ quan, để đón thời cơ đưa đất nước vào hội nhập quốc tế, chúng ta đã chủ động chuẩn bị nhiều yếu tố.

Trước hết, chúng ta đã tham gia vào Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), tham gia thực hiện đầy đủ các cam kết trong Cộng đồng ASEAN... Cùng với đó, chúng ta đã tạo mối quan hệ thương mại rộng rãi với nhiều tổ chức quốc tế, thiết lập quan hệ ngoại giao với 188/193 quốc gia thành viên Liên hợp quốc. Hơn nữa, Việt Nam đã đảm nhiệm thành công cương vị Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2008-2009 và là Chủ tịch ASEAN năm 2010. Vai trò, vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế được nâng cao, là những yếu tố hết sức thuận lợi và quan trọng. Tuy nhiên, để bảo đảm đầy đủ các yếu tố, trước khi bước vào sân chơi quốc tế, ngoài những vấn đề nêu trên, chúng ta đang tích cực, chủ động chuẩn bị thêm một số vấn đề chủ yếu sau.

Một là, tập trung xây dựng Đảng vững mạnh. Đây là vấn đề có ý nghĩa quyết định trong điều kiện hội nhập hiện nay, bởi yêu cầu lãnh đạo thời kỳ hội nhập đặt ra rất cao, Đảng luôn sáng suốt nhận định tình hình, dự kiến nắm chắc thời cơ, chủ động hoạch định đường lối lãnh đạo, chỉ đạo các cấp, các ngành làm tốt công tác chuẩn bị, sẵn sàng thực hiện khi thời cơ đến. Hơn nữa, trong thời gian qua, bên cạnh những ưu điểm là cơ bản, một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên thuộc các tổ chức đảng có biểu hiện suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức lối sống, xa dân, tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, chạy chức, chạy quyền..., chưa được đẩy lùi. Chất lượng lãnh đạo ở một số tổ chức đảng còn hạn chế. Một số tổ chức đảng còn buông lỏng công tác quản lý, giáo dục, rèn luyện đảng viên, dẫn đến vi phạm kỷ luật nghiêm trọng... Vì vậy, tập trung xây dựng Đảng vững mạnh toàn diện, đủ sức lãnh đạo, chỉ đạo đất nước phát triển trong tiến trình hội nhập quốc tế là một vấn đề trọng tâm.

Để xây dựng tổ chức đảng trong hệ thống chính trị các cấp vững mạnh, đáp ứng thời kỳ hội nhập quốc tế, Đảng ta đã tiến hành đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó, vấn đề quan trọng trước hết là tập trung giáo dục nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên về bản chất giai cấp công nhân, về nguyên tắc tập trung dân chủ, những điều đảng viên không được làm và một số biểu hiện “tự diễn biến,” “tự chuyển hóa”... Qua đó, nhận thức, ý thức trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, đảng viên được nâng cao, góp phần xây dựng tổ chức đảng vững mạnh về chính trị tư tưởng.

Cùng với đó, Đảng đã ban hành và tổ chức thực hiện một số nghị quyết, chỉ thị, nhất là Nghị quyết Trung ương 6 lần 1, lần 2, Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, khóa XII), một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay. Nội dung trọng tâm là, chống các tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, tệ quan liêu tham nhũng, lãng phí, chạy chức, chạy quyền, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên trong tổ chức đảng các cấp trong sạch về phẩm chất đạo đức, gương mẫu, trách nhiệm cao, luôn hoàn thành tốt chức trách nhiệm vụ được giao. Đồng thời, đẩy mạnh phong trào cán bộ, đảng viên nói, làm theo nghị quyết, phong trào tự soi, tự sửa theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, để nâng cao chuẩn mực đạo đức, ý thức trách nhiệm, tác phong công tác cho đảng viên.

Bên cạnh đó, Đảng thường xuyên kiện toàn tổ chức vững mạnh, lãnh đạo, chỉ đạo cơ quan chức năng chuẩn bị và thực hiện tốt các kỳ đại hội đảng, tập trung sáng suốt lựa chọn những cán bộ, đảng viên có đủ phẩm chất, năng lực bầu vào cấp ủy, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác lãnh đạo, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ; đồng thời thực hiện tốt công tác phát triển đảng viên, xây dựng tổ chức đảng vững mạnh, nâng cao sức lãnh đạo, đáp ứng tiến trình hội nhập quốc tế.

Trên cơ sở đó, cấp ủy, tổ chức đảng các cấp thường xuyên thực hiện hiệu quả công tác kiểm tra giám sát đảng viên, cán bộ chủ trì, tập thể chi bộ cơ quan, đơn vị về việc chấp hành nghị quyết của trên, kết quả lãnh đạo và tổ chức thực hiện nhiệm vụ theo cương vị, chức trách được giao... Đồng thời, kịp thời biểu dương khen thưởng những tập thể tổ chức đảng, đảng viên hoàn thành xuất sắc công tác lãnh đạo, chỉ đạo và triển khai thực hiện thắng lợi nhiệm vụ được giao, kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm kỷ luật, góp phần làm trong sạch tổ chức đảng, nâng cao sức mạnh lãnh đạo của đảng. Thông qua đó, tổ chức đảng các cấp trong hệ thống chính trị sẽ được củng cố, xây dựng vững mạnh, đủ sức lãnh đạo, chỉ đạo các cấp, các ngành, cơ quan, đơn vị thực hiện thắng lợi yêu cầu, nhiệm vụ trong thời kỳ hội nhập quốc tế.

Hai là, xây dựng đội ngũ cán bộ, đáp ứng yêu cầu thời kỳ hội nhập. Xuất phát từ vị trí đội ngũ cán bộ là khâu then chốt, “cái gốc của mọi công việc,” có ý nghĩa quyết định đến thành bại của cách mạng, nhất là trong thời kỳ hội nhập. Thực tế hiện nay, bên cạnh ưu điểm là cơ bản, đội ngũ cán bộ trong hệ thống chính trị còn nhiều hạn chế, yếu kém, bất cập, nhiều cán bộ chưa ngang tầm yêu cầu, nhiệm vụ. Trong khi, yêu cầu và thách thức thời kỳ hội nhập đặt ra rất cao, chính vì thế, xây dựng được đội ngũ cán bộ có đủ phẩm chất, trình độ năng lực và tính chuyên nghiệp cao, đáp ứng đòi hỏi trong tình hình mới là vấn đề cấp thiết.

Để thực hiện tốt, phát huy tinh thần bài học nắm và tận dụng thời cơ trong Cách mạng tháng Tám, Đảng ta đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo cơ quan chức năng, phối hợp với các cấp, các ngành, tổ chức tốt công tác tuyên truyền, giáo dục cho mọi cơ quan, tổ chức chính trị xã hội, thấy rõ vị trí, tầm quan trọng của đội ngũ cán bộ trong điều kiện hội nhập hiện nay, nắm chắc nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ của Đảng, từ đó xác định rõ trách nhiệm đối với nhiệm vụ này.

Quá trình thực hiện, chúng ta đã và đang tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt công tác tuyển dụng, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển cán bộ. Trong đó, chú trọng thực hiện chặt chẽ chất lượng kiểm định đầu vào công chức ở cơ quan, đơn vị, địa phương; thực hiện tốt việc đổi mới xây dựng chương trình quốc gia về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và học tập ngoại ngữ; gắn quy hoạch với đào tạo, bồi dưỡng theo tiêu chuẩn chức danh; đẩy mạnh thực hiện luân chuyển cán bộ lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị, để cán bộ rèn luyện, tích lũy kinh nghiệm ở các lĩnh vực. Đồng thời, đang tiến hành triển khai thực hiện việc bố trí bí thư cấp ủy (cấp tỉnh, huyện) không là người địa phương; quy định rõ khung cơ chế, chính sách ưu đãi phù hợp (tiền lương, phụ cấp, nhà ở, nơi và vị trí làm việc...) để thu hút, trọng dụng nhân tài, ưu tiên các ngành mũi nhọn, trọng yếu chiến lược.

Về công tác ứng cử, bầu cử, bổ nhiệm, bố trí, sử dụng cán bộ đã và đang được thực hiện theo quy định, quy chế thống nhất để cấp ủy các cấp có cơ cấu hợp lý, tinh giản số lượng, nâng cao chất lượng. Cấp ủy các cấp và người đứng đầu cơ quan, đơn vị phải có kế hoạch tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng, sắp xếp, bố trí, tạo điều kiện, cơ hội cho cán bộ trẻ, cán bộ nữ, cán bộ là người dân tộc thiểu số phát triển. Theo đó, chúng ta cần thực hiện quy định trách nhiệm của lãnh đạo, cấp ủy viên các cấp trong việc tiến cử người có đức, có tài; người đứng đầu có trách nhiệm đào tạo, bồi dưỡng, tiến cử người thay thế mình.

Những cán bộ có bản lĩnh, trình độ năng lực nổi trội, có triển vọng phát triển tốt, cấp ủy các cấp cần có quy định minh bạch trong quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí vào vị trí lãnh đạo, quản lý; xây dựng, thực hiện quy định về văn hóa từ chức, từ nhiệm để trở thành nếp ứng xử của cán bộ... Trong thời gian tới, chúng ta tập trung chỉ đạo các cấp, các ngành thực hiện thống nhất, đồng bộ các nhiệm vụ trọng tâm, đột phá về công tác cán bộ. Thực hiện thống nhất, đồng bộ các giải pháp trên, đội ngũ cán bộ sẽ chuyển biến toàn diện và chất lượng, là lộ trình, điều kiện cơ bản, đưa đất nước tự tin tiến vào sân chơi quốc tế một cách vững chắc.

Ba là, đổi mới cơ chế lãnh đạo, chỉ đạo phù hợp với điều kiện mới. Đây là vấn đề khách quan, vì cơ chế, quy định và hệ thống luật pháp quản lý của đất nước là những vấn đề mang tính ổn định tương đối, trong khi lực lượng sản xuất (đối tác thương mại) trên các lĩnh vực xã hội đang phát triển từng ngày, nhất là trong sân chơi hội nhập quốc tế. Phát huy tinh thần bài học nắm thời cơ và tận dụng thời cơ trong Cách mạng tháng Tám, chúng ta đã chủ động triển khai thực hiện đồng bộ nhiều vấn đề, chuẩn bị tâm thế đưa đất nước tiến vào hội nhập quốc tế. Nổi bật là, năm 2013, chúng ta đã tổ chức lấy ý kiến của toàn dân về sửa đổi, bổ sung Hiến pháp, phù hợp với xu thế vận động phát triển mới của đất nước.

Theo đó, cơ chế hoạt động của bộ máy Nhà nước và các tổ chức chính trị xã hội, nhất là cấp cơ sở từng bước được cải tiến, điều chỉnh hợp lý. Qua đó, nhằm bảo đảm tính pháp lý chặt chẽ trong cơ chế hoạt động, chống đặc quyền, đặc lợi, tư duy nhiệm kỳ và lợi ích nhóm, chống tham nhũng. Sau khi được cải tiến, điều chỉnh, cơ chế hoạt động đã thông thoáng, thuận tiện hơn, góp phần giải quyết nhanh gọn các vấn đề đặt ra, qua đó hạn chế được sự chồng chéo, bất cập trong công tác quản lý giữa các cấp, các ngành. Các luật đất đai, luật doanh nghiệp, luật tài nguyên môi trường..., đều được điều chỉnh theo hướng chặt chẽ, hợp lý, nhưng cũng rất thông thoáng để thu hút các doanh nghiệp và hợp tác đầu tư nước ngoài. Trong tiến trình hội nhập quốc tế, chúng ta đã chủ động cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước, nâng cao tính độc lập, tự chủ của doanh nghiệp, tạo điều kiện để họ đứng vững bằng chính đôi chân của mình trong "sân chơi" quốc tế.

Mặc dù 73 năm đã qua đi, nhưng bài học về nắm thời cơ và tận dụng thời cơ của Đảng ta trong Tổng khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám năm 1945, cho đến nay vẫn còn nguyên giá trị cả về mặt lý luận và thực tiễn. Trước mắt, đất nước có thể còn nhiều khó khăn, nhưng biết vận dụng linh hoạt, sáng tạo bài học nắm thời cơ và tận dụng thời cơ trong Cách mạng tháng Tám năm 1945, nỗ lực chủ động chuẩn bị mọi mặt, thực hiện quyết liệt, thống nhất, đồng bộ các giải pháp nêu trên, là cơ sở, điều kiện để đất nước tự tin hội nhập quốc tế một cách vững chắc./.