Quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ: Hướng tới tương lai tươi sáng

* Hoa Kỳ tuyên bố dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí sát thương đối với Việt Nam
* Ký kết nhiều hợp đồng giá trị hàng chục tỷ USD

Đúng như ông đã hóm hỉnh nói trong cuộc họp báo diễn ra chiều 23/5, những điều tốt nhất thường dành cho phút giây cuối cùng, chuyến thăm Việt Nam của người đứng đầu Nhà Trắng là sự kiện ngoại giao quan trọng nhất trong năm nay.

Hiếm có chuyến đi nào của nguyên thủ Hoa Kỳ tới một quốc gia được công bố sớm và có sự dày công chuẩn bị như chuyến công du tới Việt Nam. Ngay từ tháng 2, khi ý định tới thăm Việt Nam được ông Obama tiết lộ tại Hội nghị thượng đỉnh Hoa Kỳ - ASEAN ở Sunnylands, bang California, giới truyền thông và chính trị nước này đã có những nhận định tích cực về chuyến đi.

Tôn trọng quá khứ, hướng tới tương lai

Các học giả cho rằng, với chuyến đi này, Chính phủ Hoa Kỳ nhấn mạnh vị trí đặc biệt của Việt Nam trong chiến lược “xoay trục” sang châu Á của Washington, đồng thời thể hiện dấu ấn cá nhân trong quan hệ song phương mà ông Obama đã dành nhiều công sức thúc đẩy trong nhiệm kỳ qua. Với chuyến đi này, Tổng thống Obama muốn nhấn mạnh thông điệp rằng, tôn trọng quá khứ đi đôi với hướng tới tương lai là một thực tế và là biểu tượng cho sự hợp tác song phương.

Tổng thống Obama và Chủ tịch nước Trần Đại Quang tại buổi họp báo. Ảnh: Việt Thành

Với vị trí địa chính trị quan trọng của Việt Nam, không chỉ ông Obama mà suốt 2 thập kỷ qua, các đời Tổng thống của các đảng phái khác nhau ở Hoa Kỳ đều nỗ lực thúc đẩy mối quan hệ song phương. Trong cuộc hội đàm cấp cao với Chủ tịch nước Trần Đại Quang, Tổng thống Barack Obama thẳng thắn chia sẻ, quan hệ giữa Hoa Kỳ và Việt Nam đi từ không hợp tác, xung đột, trải qua quá trình hòa giải hơn hai thập kỷ qua đã ở tầm cao mới, Hoa Kỳ đang thúc đẩy quan hệ gần gũi hơn, sâu sắc hơn với Việt Nam.

Từ những cựu thù, Việt Nam và Hoa Kỳ đã trở thành đối tác toàn diện, hướng tới tầm cao mới. Chủ tịch nước Trần Đại Quang cho biết, hai bên đã “nhất trí sẽ ưu tiên cao hơn việc giải quyết hậu quả chiến tranh và cam kết sẽ tiếp tục hợp tác tích cực trong vấn đề này. Hoa Kỳ sẽ hợp tác với Việt Nam tẩy độc dioxin tại Sân bay Biên Hòa sau khi hai nước kết thúc thành công dự án tẩy độc ở Sân bay Đà Nẵng. Việt Nam đánh giá cao quyết định của Hoa Kỳ dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí sát thương đối với Việt Nam”. Rõ ràng quyết định quan trọng này cho thấy, quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ đã được bình thường hóa hoàn toàn.

Thực tế, trả lời câu hỏi của phóng viên Hãng tin Reuters xung quanh quyết định của Hoa Kỳ dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí sát thương đối với Việt Nam, Tổng thống Barack Obama khẳng định, quyết định này của Hoa Kỳ dựa trên tiến trình hợp tác lâu dài trong quan hệ hai nước, bắt nguồn từ sự can đảm của hai bên, trải qua nhiều cuộc đối thoại khó khăn trong giai đoạn qua. Tổng thống Barack Obama nhấn mạnh: “Nhiều nghị sĩ Mỹ đã nỗ lực, can đảm thúc đẩy đối thoại chính trị giữa Hoa Kỳ với Việt Nam... Qua những thành tựu hợp tác giữa hai nước trên các lĩnh vực kinh tế, thương mại, an ninh, quốc phòng… Hoa Kỳ nhận thấy đã đến lúc không nên duy trì lệnh cấm nào đối với Việt Nam”.

Hợp tác phát triển, ứng phó thách thức

Chủ tịch nước Trần Đại Quang trong cuộc họp báo quốc tế với Tổng thống Obama cũng nhận định, quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ không chỉ đem lại lợi ích cho mỗi nước mà còn góp phần tăng cường quan hệ chung giữa ASEAN - Hoa Kỳ, đóng góp hòa bình khu vực châu Á - Thái Bình Dương và trên thế giới. Trong thời gian tới, xu hướng quan hệ giữa hai nước sẽ tập trung vào kinh tế, thương mại, đầu tư, đào tạo nguồn nhân lực và biến đổi khí hậu, hợp tác sử dụng bền vững nguồn nước sông Mê Kông.

Đồng tình với quan điểm này của Chủ tịch nước Trần Đại Quang, Hoa Kỳ mong muốn tăng cường quan hệ với Việt Nam trên cơ sở song phương, hợp tác cùng nhau ứng phó thách thức khu vực, toàn cầu như biến đổi khí hậu, bệnh dịch…, tiếp tục thúc đẩy hợp tác trong các cơ chế đa phương. Bày tỏ ấn tượng về một đất nước Việt Nam có thành tích tăng trưởng ấn tượng trong khu vực có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất thế giới; là một đất nước có nhiều người trẻ, có tinh thần khởi nghiệp, ông Obama khẳng định, muốn tăng cường hợp tác song phương để bảo đảm rằng, những người trẻ Việt Nam – Hoa Kỳ có nhiều cơ hội hợp tác hơn trong tương lai.

Ngay sau cuộc hội đàm cấp cao, Tổng thống Obama và Chủ tịch nước Trần Đại Quang đã chứng kiến lễ ký kết nhiều hợp đồng, dự án hợp tác trị giá hàng chục tỷ USD. Điển hình như hãng hàng không Vietjet Air đã ký thỏa thuận mua 100 máy bay Boeing 737 Max trong hợp đồng 11,3 tỷ USD. Vietjet Air cũng có thỏa thuận trị giá 3,4 tỷ USD với Pratt & Whitney thuộc Tập đoàn United Technologies Corp về việc mua động cơ PurePower Geared Turbofan và các dịch vụ sửa chữa, bảo dưỡng đội tàu cho thế hệ máy bay A320 NEO và A321 NEO của hãng.

Chia sẻ quan tâm chung về vấn đề Biển Đông

Về vấn đề Biển Đông, Tổng thống Obama cho biết, Hoa Kỳ và Việt Nam có mối quan tâm chung đến an ninh hàng hải. Tổng thống Obama tái khẳng định, Hoa Kỳ ủng hộ tuân thủ luật pháp quốc tế trong tranh chấp lãnh thổ trên biển và mong muốn các nước trong khu vực đóng góp cho việc duy trì an ninh, an toàn tự do hàng hải trong khu vực. Tổng thống Obama cũng tuyên bố sẽ tiếp tục điều tàu, máy bay hoạt động trong khu vực luật pháp quốc tế cho phép.

Trả lời câu hỏi của phóng viên Hãng tin Reuters về vấn đề nhân quyền trong quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ, Chủ tịch nước Trần Đại Quang khẳng định, quan điểm nhất quán của Nhà nước Việt Nam là luôn bảo vệ, tôn trọng quyền con người. Điều này được ghi rõ trong Hiến pháp năm 2013, Việt Nam đang tiếp tục thể chế hóa bằng các dự án luật. Qua 30 năm thực hiện Đổi mới, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu, trong đó có bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Những nỗ lực, thành tựu của Việt Nam đã được quốc tế ghi nhận, đánh giá cao, thể hiện qua việc Việt Nam được bầu làm thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp quốc nhiệm kỳ 2014 - 2016.

Mặc dù, trong quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ còn có những cách hiểu khác nhau về quyền con người. Trên cơ sở tôn trọng, hiểu biết lẫn nhau, Việt Nam và Hoa Kỳ sẽ tiếp tục mở rộng đối thoại cởi mở, thẳng thắn và xây dựng. Vì thế, đúng như Thượng nghị sĩ John McCain - Chủ tịch Ủy ban Quân lực Thượng viện Hoa Kỳ khẳng định, Tổng thống tiếp theo của Hoa Kỳ, dù là ai hay thuộc đảng phái nào, cũng đều coi trọng tiến trình bình thường hóa quan hệ với Việt Nam.

Tuyên bố chung Việt Nam - Hoa Kỳ khẳng định quan hệ hai nước đã phát triển toàn diện trong năm qua, đóng góp tích cực trong việc duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác trong khu vực. Tuyên bố chung cũng khẳng định, hai nước nhất trí cam kết hợp tác thúc đẩy Đối tác toàn diện trong các lĩnh vực: Tăng cường quan hệ ngoại giao và chính trị, Thúc đẩy quan hệ kinh tế, Phát triển quan hệ nhân dân, Thúc đẩy hợp tác quốc phòng và an ninh, Giải quyết các thách thức khu vực và toàn cầu.

Trong ngày hôm qua, Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama đã có cuộc gặp Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc và Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhằm bàn thảo về phương hướng hợp tác song phương và các vấn đề quốc tế hai bên cùng quan tâm.