Viện có nhiệm vụ thực hiện các nhiệm vụ phục vụ công tác quản lý Nhà nước về lĩnh vực kiến trúc, quy hoạch xây dựng được Bộ trưởng Bộ Xây dựng giao hoặc cơ quan Nhà nước đặt hàng; thực hiện các đề tài, dự án nghiên cứu khoa học, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật… trong lĩnh vực kiến trúc, đô thị và xây dựng. Đồng thời, Viện có trách nhiệm tổ chức nghiên cứu cơ bản trong lĩnh vực kiến trúc và nghiên cứu định hướng, chiến lược, chính sách bảo tồn và phát triển kiến trúc Việt Nam, chính sách phát triển đô thị, nhà ở và các loại công trình khác, cũng như tham gia xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực được phân công…