Tăng phí bảo vệ môi trường đối với nước thải công nghiệp: Tạo sự đồng thuận, công khai, minh bạch

Ngày 1/3, Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hồ Chí Minh tổ chức hội nghị phản biện xã hội dự thảo đề án điều chỉnh tăng mức thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải công nghiệp trên địa bàn TP. Đến dự có Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Tô Thị Bích Châu và các chuyên gia, nhà khoa học, Ủy viên MTTQ TP.

Tăng đối tượng thu phí và điều chỉnh mức thu

Trưởng phòng quản lý chất thải rắn Sở Tài nguyên và Môi trường TP Trần Nguyên Hiền cho biết: Đề án điều chỉnh tăng mức thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải công nghiệp trên địa bàn TP nhằm đảm bảo thu đúng, thu đủ các đối tượng xả thải trên địa bàn TP theo quy định; việc điều chỉnh mức phí nhằm đảm bảo sự công bằng giữa các đối tượng nộp phí và tạo điều kiện để các cơ sở sản xuất điều tiết xả thải ra ngoài môi trường.

Hiện nay, một số lĩnh vực, ngành nghề hoạt động trên địa bàn TP có lưu lượng phát sinh nước thải lớn, có khả năng gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng nhưng không thuộc đối tượng chịu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải, đó là các cơ sở y tế, bệnh viện, phòng khám chữa bệnh. Tổng số lượng các cơ sở này hiện lên đến 523 đơn vị với tổng lưu lượng xả thải khoảng 22,262m3 ngày đêm. Các đơn vị xử lý chất thải rắn có lưu lượng phát sinh nước thải 7.883 m3 ngày đêm cũng trong tình trạng tương tự. Vì vậy đề án đề xuất đưa các đối tượng trên vào diện chịu thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải. Như vậy, sẽ có khoảng 3.310 cơ sở phải thu phí; tổng lượng nước của các cơ sở thải ra khoảng 173.000m3/ngày đêm (bao gồm cả đối tượng là cơ sở khám chữa bệnh và cơ sở xử lý chất thải rắn).

Bên cạnh đó, hiện nay đối với các cơ sở sản xuất, chế biến có tổng lượng nước thải dưới 20m3/ngày đêm hiện nay đều đóng cùng mức phí cố định 1,5 triệu đồng/năm là còn thấp, chưa hợp lý. Do đó, đối với cơ sở sản xuất, chế biến có tổng lượng nước thải dưới 5m3/ngày đêm, áp dụng mức thu phí cố định là 1,5 triệu đồng/năm (theo quy định tại Nghị định số 154/2016/NĐ - CP). Đối với cơ sở sản xuất, chế biến có tổng lượng nước thải từ 5m3/ngày đêm trở lên sẽ áp dụng thêm hệ số K về lưu lượng; trong đó cách tính hệ số K là lưu lượng xả thải (m3/ngày đêm) chia cho 5. Đối với các cơ sở không có đồng hồ đo lượng nước thải thì lượng nước thải được xác định dựa trên kết quả đo đạc thực tế của cơ quan quản lý nhà nước về môi trường hoặc được tính bằng 80% lượng nước sử dụng hoặc thông tin trong báo cáo đánh giá tác động môi trường.

Việc bổ sung đối tượng thu phí và tăng mức phí, sẽ tăng nguồn thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải công nghiệp lên khoảng 60 tỷ đồng/năm.

Cần bắt buộc các cơ sở y tế xây dựng hệ thống xử lý nước thải

Tại hội nghị, Hội đồng tư vấn khoa học kỹ thuật và môi trường thuộc Ủy ban MTTQ Việt Nam TP, ông Tống Hữu Châu cho rằng, việc đưa đối tượng các cơ sở y tế, khám chữa bệnh vào đối tượng bị thu phí nên xem xét lại, bởi trước đây TP yêu cầu các bệnh viện lớn xây dựng hệ thống xử lý nước thải ô nhiễm môi trường. Xét cho cùng việc áp dụng mức phí cho đối tượng này thì cuối cùng người dân là người chịu mức phí nên dễ dẫn đến chuyện người dân tâm tư.

Theo ông Châu, mục tiêu của đề án là nhằm làm cho môi trường tốt hơn, người dân được hưởng lợi. Vì vậy TP nên có chủ trương bắt buộc các cơ sở y tế nếu chưa có xử lý nước thải thì phải xây dựng xong hệ thống xử lý nước thải trong quý 3 hoặc cuối năm 2018. Ông Tống Hữu Châu nhấn mạnh: “Nếu trường hợp không xây dựng thì phải không cấp phép hoạt động”

Tại hội nghị, các đại biểu cũng cho rằng cần phải tăng hệ số tính ô nhiễm đối với đơn vị xả thải. Nguyên tắc xả thải ô nhiễm càng nhiều thì hệ số tính phải càng lớn; đặc biệt danh mục các chất ô nhiễm phải được tăng lên thay vì chỉ có 6 chất như trong đề án. Bên cạnh đó, cách tổ chức thu phí cần được làm rõ ràng hơn và có lộ trình thực hiện cho có hiệu quả…

Theo Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP Nguyễn Thị Thanh Mỹ, để đảm bảo sự công bằng giữa các đối tượng nộp phí và góp phần tác động đến hành vi giảm xả nước thải ô nhiễm của các đối tượng nộp phí thì việc áp dụng hệ số K như đề xuất trên là cần thiết. Mặt khác đối với các cơ sở sản xuất công nghiệp, đa số các cơ sở này phải đầu tư kinh phí xây dựng và vận hành hệ thống xử lý nước thải để đạt quy chuẩn cho phép trước khi thải ra môi trường; trong khi các đối tượng nộp phí bảo vệ môi trường đối với nước thải sinh hoạt phần lớn xả thải trực tiếp ra môi trường.

Việc điều chỉnh tăng mức phí bảo vệ môi trường đối với nước thải công nghiệp sẽ một phần tác động đến sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng, môi trường đầu tư và kinh doanh, khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp… Khi thực hiện tăng phí như đề xuất trong đề án sẽ đạt được mục đích là khuyến khích các cơ sở sản xuất sử dụng nước tiết kiệm, hạn chế xả thải và hạn chế gây ô nhiễm môi trường, góp phần cải thiện chất lượng môi trường tại TP Hồ Chí Minh, giảm bớt ngân sách TP phải đầu tư cho công tác bảo vệ môi trường.

Ban soạn thảo đề án cần làm rõ cơ sở số liệu để đưa ra, quản lý bao nhiêu đối tượng được thu; cần xác định lại hàm lượng chất gây ô nhiễm; cần có biện pháp chế tài và xử lý các đơn vị vẫn xả thải ra môi trường. Bên cạnh đó, tăng cường tuyên truyền sâu rộng đến người dân cùng tham gia bảo vệ môi trường.

Kết luận hội nghị, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hồ Chí Minh Tô Thị Bích Châu đề nghị Sở Tài Nguyên và Môi trường TP tiếp thu những ý kiến đóng góp của các chuyên gia, các nhà khoa học, các Ủy viên MTTQ TP và hoàn chỉnh dự thảo đề án điều chỉnh mức tăng thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải công nghiệp trên địa bàn TP. Trong đó chú ý đánh giá tác động, quan điểm ảnh hưởng môi trường trong nhân dân, tạo sự đồng thuận, thống nhất trong doanh nghiệp; tăng cường, kiểm tra giám sát trong việc các đơn vị xả thải ra môi trường. Hơn thế nữa, cần đánh giá tác động xã hội như khi bổ sung đối tượng chịu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải công nghiệp; công khai, minh bạch trong việc điều chỉnh mức tăng thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải công nghiệp.