Theo người dân và các chuyên gia kinh tế, việc tăng thuế BVMT không những làm tăng giá xăng dầu mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến túi tiền của người dân, đến giá mớ rau, con cá….
Cụ thể, theo Dự thảo, mức tăng thuế BVMT với xăng từ 3.000 đồng/lít lên mức kịch khung cho phép là 4.000 đồng/lít, dầu diesel tăng từ 1.500 đồng/lít lên kịch trần 2.000 đồng/lít…, dầu mazut, dầu nhờn tăng từ 900 đồng/lít lên 2.000 đồng/lít; mỡ nhờn tăng từ 900 đồng/kg lên 2.000 đồng/kg...
Về đánh giá tác động của việc tăng thuế BVMT với người dân và nền kinh tế, trong bản Báo cáo đánh giá tác động, Bộ Tài chính cho biết, theo Nghị định số 83/2014/NĐ-CP ngày 3/9/2014 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu thì thuế BVMT là một trong các yếu tố cơ bản cấu thành giá cơ sở (là căn cứ để cơ quan quản lý nhà nước điều hành giá bán lẻ xăng dầu). Theo đó, với phương án điều chỉnh mức thuế BVMT đối với xăng dầu chỉ tăng 1.000 đồng/lít đối với xăng, nếu giá dầu thô không biến động nhiều, các yếu tố khác cấu thành giá cơ sở xăng dầu không thay đổi thì đối với xăng, tỷ lệ tăng thuế BVMT trong giá bán khoảng 4,9%; đối với dầu diesel khoảng 3,2%; đối với dầu mazut khoảng 8,9%; đối với dầu nhờn khoảng 0,6% và đối với mỡ nhờn khoảng 2,3% . Tuy nhiên, do xăng dầu là sản phẩm chứa các chất hóa học gây ảnh hưởng xấu đến môi trường trên diện rộng ngay cả khi không sử dụng nên việc điều chỉnh tăng mức thuế BVMT đối với xăng dầu sẽ khuyến khích sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả; chuyển dần sang sản xuất, sử dụng sản phẩm, nhiên liệu thân thiện với môi trường, qua đó giảm bớt các tác động tiêu cực đến môi trường.
Cụ thể, Bộ Tài chính tính toán, với mức thuế BVMT hiện hành đối với xăng gốc hóa thạch là 3.000 đồng/lít thì mức thuế BVMT đối với xăng E5 thấp hơn mức thuế BVMT đối với xăng gốc hóa thạch là 150 đồng/lít. Với mức thuế BVMT đối với xăng gốc hóa thạch dự kiến là 4.000 đồng/lít thì mức thuế BVMT đối với xăng E5 thấp hơn mức thuế BVMT đối với xăng gốc hóa thạch là 200 đồng/lít. Từ đó, giá xăng E5 sẽ thấp hơn giá xăng gốc hóa thạch. Như vậy, theo Bộ Tài chính, việc tăng mức thuế BVMT đối với xăng gốc hóa thạch như trên sẽ tạo thêm chênh lệch giữa giá xăng E5 và xăng gốc hóa thạch, từ đó góp phần khuyến khích sản xuất và sử dụng xăng sinh học, hạn chế sử dụng nhiên liệu hóa thạch gây ô nhiễm môi trường.
Theo các chuyên gia kinh tế, đề xuất tăng mà Bộ Tài chính đưa ra là quá cao. Theo tính toán, mỗi lít xăng có thể sẽ đắt hơn nếu thuế môi trường "gánh" thêm 1.000 đồng, với điều kiện các yếu tố đầu vào không biến động. TS Bùi Quang Tín - chuyên gia kinh tế làm một phép tính: Xăng dầu hiện đang gánh 4 loại thuế là thuế BVMT, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế VAT và thuế NK. Tính đến cuối năm 2016, số thu từ xăng dầu chiếm 10% trong tổng số thu ngân sách, trong đó riêng thuế BVMT chiếm khoảng 4,1%. Nếu áp dụng mức đề xuất mà dự thảo đưa ra, thì con số này sẽ rất cao trong tổng thu ngân sách. Điều này tác động trực tiếp đến toàn bộ nền kinh tế, đặc biệt là ảnh hưởng đến GDP.
Đồng quan điểm, TS Lê Đăng Doanh cũng nhận định, đề xuất tăng thuế BVMT với xăng dầu lên đến 8.000 đồng/lít làm tăng thêm chi phí vận tải hàng hóa, hành khách và chi phí đầu vào cho các DN. Theo đó, Điều này có thể tác động tới lạm phát, ảnh hưởng đến cạnh tranh hàng hóa nên cần thận trọng: “Việt Nam đã cam kết hội nhập với nhiều điều khoản giảm thuế để tăng sức cạnh tranh cho hàng hóa. Do đó, nên tính cách khác để tăng nguồn thu, đồng thời kiểm soát chặt chẽ việc chi tiêu tiền thuế thu được cho công tác BVMT”.
