Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá: Giảm sức mua, ngăn bệnh tật

Nhật Nguyên
Chia sẻ Zalo

Kinhtedothi - Ngày 25/9, Bộ TT&TT phối hợp với tổ chức HealthBridge Canada tổ chức hội thảo cung cấp thông tin về phòng chống tác hại thuốc lá (PCTHTL), trong đó tập trung vào giải pháp tăng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đối với thuốc lá.

Ảnh minh họa.
Gánh nặng bệnh tật

Theo khuyến cáo của các chuyên gia, để đạt được mục tiêu quốc gia về giảm tỷ lệ hút thuốc cũng như giảm gánh nặng kinh tế và sức khỏe do sử dụng thuốc lá gây ra, chính sách thuế thuốc lá nên được cải cách theo hướng bổ sung thuế tuyệt đối bên cạnh thuế tỷ lệ hiện nay, ở mức 5.000 đồng/bao. Khi đó, sẽ có tác động giảm tỷ lệ hút thuốc ở nam giới từ 45,3% (2015) xuống 39,0% (2020) và giúp phòng tránh được 900.000 ca tử vong sớm trong tương lai.
Kết quả nghiên cứu về buôn lậu thuốc lá thực hiện trên 3 tỉnh ở miền Bắc, Trung, Nam cho thấy, tăng thuế không làm tăng tình trạng buôn lậu thuốc lá. Thực tế, việc sử dụng thuốc lá lậu ở Việt Nam là do gu tiêu dùng, thị hiếu thay vì vấn đề giá.

TS Nguyễn Ngọc Anh - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Chính sách (DEPOCEN)
Hiện Việt Nam là quốc gia có lượng tiêu dùng thuốc lá thứ 3 trong khu vực ASEAN và thứ 9 trên thế giới. Trung bình cứ hai nam giới trưởng thành thì có một người hút thuốc, tỷ lệ hút thuốc ở thanh thiếu niên (15 - 24 tuổi) là 24,3%. Việt Nam đã và đang chịu gánh nặng bệnh tật và kinh tế khổng lồ do sử dụng thuốc lá. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) ước tính mỗi năm có trên 40.000 ca tử vong vì các bệnh do thuốc lá gây ra tại Việt Nam, con số này sẽ tăng lên thành 70.000 ca/năm vào năm 2030, nếu không thực hiện ngay các biện pháp PCTHTL hiệu quả.

Bà Nguyễn Thị Thu Hương - Quỹ PCTHTL, Bộ Y tế cho rằng, tăng TTĐB là một giải pháp hiệu quả, nhằm giảm sức mua thuốc lá và ngăn ngừa bệnh tật, tử vong do thuốc lá. Còn ông Nguyễn Tuấn Lâm - chuyên gia của WHO tại Việt Nam cho biết, thuế TTĐB đối với thuốc lá ở Việt Nam hiện áp dụng ở mức 70% giá xuất xưởng. Tuy nhiên, khi tính theo chuẩn quốc tế là “tỷ lệ thuế trong giá bán lẻ”, thì tỷ lệ thuế của Việt Nam (bao gồm cả thuế VAT) chỉ chiếm khoảng 36% giá bán lẻ thuốc lá. Tỷ lệ này thấp hơn rất nhiều so với trung bình thế giới (56%), thấp hơn đa số các nước ASEAN (Thái Lan 73%, Singapore 66%, Brunei 62%) và cách xa so với khuyến cáo của WHO (70%).

Đề xuất tăng thuế lên 5.000 đồng/bao thuốc

Dự thảo Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế TTĐB, Luật Thuế thu nhập DN, Luật Thuế thu nhập cá nhân đề xuất: Từ 1/1/2020, áp dụng thuế TTĐB hỗn hợp, bên cạnh biểu thuế theo tỷ lệ hiện hành, bổ sung thuế tuyệt đối ở mức 1.000 đồng/bao thuốc lá 20 điếu; 15.000 đồng/điếu xì gà.

Theo WHO, phương án bổ sung thuế tuyệt đối 1.000 đồng theo đề xuất trên có tác động giúp giảm 1,5% tỷ lệ hút thuốc lá và tăng thu cho ngân sách khoảng 3.949 tỷ đồng. Tuy nhiên, như vậy mới chỉ giúp đạt 1/4 mục tiêu quốc gia về giảm tỷ lệ hút thuốc vào năm 2020. Mô hình ước tính cho thấy, để đạt mục tiêu quốc gia về giảm tỷ lệ hút thuốc, cần áp dụng mức bổ sung thuế tuyệt đối ở mức 5.000 đồng/bao thuốc. Khi đó tỷ lệ hút thuốc ở nam giới có thể giảm 6,3%, đạt mục tiêu Chiến lược Quốc gia về PCTHTL đến năm 2020, tăng doanh thu thuế thuốc lá thêm 10.700 tỷ đồng/năm và giúp tránh được 900.000 ca tử vong sớm do hút thuốc.

Bộ Y tế ủng hộ đề xuất tăng thuế TTĐB thuốc lá với phương án bổ sung thuế tuyệt đối của Bộ Tài chính, vì thuế tuyệt đối có tác động lên giá bán một cách chắc chắn hơn, giảm tỷ lệ hút thuốc nhiều hơn. Tuy nhiên, Bộ Y tế đề xuất thuế TTĐB với thuốc lá cần được tăng ít nhất ở mức 5.000 đồng/bao thuốc để có thể giảm được đáng kể tỷ lệ hút thuốc, đạt mục tiêu Chiến lược Quốc gia về PCTHTL đến năm 2020. Kết quả khảo sát ý kiến cộng đồng cũng cho thấy, đề xuất tăng mạnh thuế thuốc lá được người dân ủng hộ.

Tin đọc nhiều

Kinh tế đô thị cuối tuần