Tăng tốc giải ngân đầu tư công

Tăng kỷ luật kỷ cương, điều chuyển vốn đầu tư công

Tính đến ngày 16/10/2025, theo báo cáo của Bộ Tài chính, tổng vốn đầu tư công được giải ngân đạt 454.946,6 tỷ đồng, tăng hơn 14.500 tỷ đồng so với báo cáo ngày 30/9/2025. Tuy nhiên, tỷ lệ giải ngân vẫn chưa đạt kỳ vọng, chỉ đạt khoảng 50,7%. Và vẫn có 29 bộ, cơ quan T.Ư, 18 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới mức bình quân chung cả nước.

Số bộ, ngành, địa phương giải ngân chậm tiếp tục bị Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phê bình tại Hội nghị trực tuyến về thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, được tổ chức mới đây. Tại hội nghị, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt giải ngân vốn đầu tư công, tránh tình trạng “trên nóng dưới lạnh” hay “trong cuộc họp thì rất nóng, nhưng xong cuộc họp lại nguội”.

Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, phải khẩn trương rà soát, đánh giá tình hình thực hiện giải ngân đối với từng dự án; xây dựng tiến độ giải ngân cụ thể theo từng tuần, tháng, quý và có giải pháp cụ thể, phù hợp, thúc đẩy giải ngân đạt mục tiêu đề ra. Đồng thời, cần thường xuyên rà soát, kịp thời điều chỉnh vốn từ dự án giải ngân chậm, hoặc không có khả năng giải ngân sang các dự án có khả năng giải ngân tốt và có nhu cầu bổ sung vốn.

Theo Bộ Tài chính, để nâng cao kỷ luật, kỷ cương, đẩy nhanh thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành quyết định điều chỉnh kế hoạch vốn ngân sách T.Ư từ các bộ, địa phương giải ngân thấp sang các bộ, địa phương có nhu cầu bổ sung vốn để đẩy nhanh tiến độ thực hiện; đồng thời có nhiều công điện để thúc đẩy giải ngân đầu tư công.

Từ đầu năm đến nay, đã hoàn thành hơn 455km đường cao tốc; khởi công mới 364km đường cao tốc, hướng tới hoàn thành mục tiêu hơn 3.000km vào cuối năm 2025. Cả nước khởi công, khánh thành đồng loạt 80 dự án, với tổng vốn đầu tư 445.000 tỷ đồng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, 250 dự án với tổng mức đầu tư 1,28 triệu tỷ đồng kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9.

Bộ Xây dựng cho biết từ nay đến cuối năm sẽ tiếp tục quyết liệt chỉ đạo để hoàn thành, khởi công toàn bộ các dự án quan trọng, trọng điểm theo đúng tiến độ chỉ đạo, đặc biệt là các dự án đã đăng ký khởi công, khánh thành vào ngày 19/12/2025.

Thách thức trong giải ngân vốn còn lại

Đến thời điểm này - thời gian để giải ngân hơn 49% số vốn đầu tư công của năm 2025 chỉ là hơn 2 tháng. Do đó, những khó khăn, thách thức đang được gấp rút tháo gỡ trong bối cảnh cả nước đang “chạy nước rút” cho mục tiêu tăng trưởng.

Báo cáo của Bộ Xây dựng, thách thức lớn đối với công tác giải ngân hiện nay là một số dự án còn chậm tiến độ do vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng, chưa được tháo gỡ triệt để, như: Cầu Đuống mới (TP Hà Nội); Nâng cấp QL2 đoạn Vĩnh Yên - Việt Trì (tỉnh Phú Thọ); Cầu Cẩm Lý (tỉnh Bắc Ninh); Nâng cấp QL46 đoạn Vinh - Nam Đàn (tỉnh Nghệ An); Nâng cấp QL28B (tỉnh Lâm Đồng); Nâng cao tĩnh không các cầu đường bộ, đường sắt cắt qua tuyến đường thủy nội địa quốc gia (TP Cần Thơ, tỉnh An Giang)…

Còn theo lý giải của Bộ Tài chính và nhiều bộ, ngành, địa phương, khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng nguyên nhân đến từ việc: xác định giá đất đền bù, chậm bàn giao mặt bằng, khó khăn trong xác định nguồn gốc sử dụng đất, hoàn thiện hồ sơ thu hồi đất qua nhiều bước; việc sáp nhập dẫn tới địa phương có nhiều bảng giá đất. Bên cạnh đó còn tình trạng người dân chưa đồng thuận với phương án bồi thường do giá đền bù chưa sát với giá trị thị trường và chính sách bồi thường chưa phù hợp; thiếu quỹ đất tái định cư gây ảnh hưởng đến đời sống người dân; chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp, đất rừng còn gặp nhiều rào cản về thủ tục...

Nhiều khó khăn trong giải ngân vốn cũng được chỉ rõ như: điều kiện thời tiết bất lợi, mưa bão nhiều, bất thường và khó lường ảnh hưởng tới tiến độ thi công, nguy cơ gây sạt, trượt phải cần thêm thời gian xử lý; Cùng với đó, giá nhiều nguyên vật liệu tăng, nguồn vật tư, vật liệu khan hiếm, trữ lượng ít, thủ tục pháp lý không đầy đủ gây khó khăn trong công tác thi công xây dựng… làm tăng chi phí dự án.

Về công tác quy hoạch là việc chậm trễ trong lập, phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch, đặc biệt là các quy hoạch chi tiết và chỉ giới đường đỏ, do thủ tục phức tạp, chồng chéo, thiếu phối hợp giữa các cơ quan.

Các chuyên gia cho rằng, cần đột phá trong cải cách thủ tục hành chính. Các khâu phê duyệt chủ trương đầu tư, thẩm định thiết kế, đấu thầu, quyết toán phải được rút gọn tối đa theo đúng quy định, tránh tình trạng “thủ tục chồng thủ tục”.

Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV đang diễn ra, để tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ giải ngân, đại biểu Trần Văn Khải kiến nghị tiếp tục hoàn thiện thể chế, đơn giản hóa thủ tục hành chính, minh bạch hóa quy trình, thiết lập hệ thống theo dõi dự án đầu tư công trực tuyến; tăng cường phối hợp các dự án liên vùng, phát huy vai trò Ban chỉ đạo liên ngành do Thủ tướng hoặc Phó Thủ tướng đứng đầu, bảo đảm “rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ kết quả”. Đại biểu cũng đề xuất cơ chế phản ứng nhanh, duy trì giao ban định kỳ và hệ thống giải quyết vướng mắc trực tuyến.

Về lâu dài, để bảo đảm tiến độ và hiệu quả giải ngân đầu tư công, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho rằng, cần phân bổ nguồn vốn có trọng tâm, trọng điểm, tránh để dàn trải, lãng phí; quản lý tài chính, phân bổ vốn đầu tư theo kết quả đầu ra; đồng thời xây dựng hệ tiêu chuẩn đánh giá đầu tư công. Liên quan đến giải phóng mặt bằng, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, Chính phủ đã phân cấp, ủy quyền rất mạnh cho các địa phương, trong đó có việc tách giải phóng mặt bằng khỏi dự án đầu tư công. Việc tách GPMB thành dự án độc lập phải cần rà soát, đánh giá lại để có phương án phù hợp hơn đối với từng dự án cụ thể.