Thành lập Văn phòng giám định tư pháp: Hướng mới trong công tác giám định

Đây là một nội dung đáng chú ý tại Dự thảo Đề án “Đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động GĐTP" đến năm 2022 do Bộ Tư pháp xây dựng.

Các tổ chức GĐTP ngoài công lập là loại hình tổ chức GĐTP mới theo mô hình xã hội hóa (XHH) được thể chế hóa theo tinh thần Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 2/6/2005. Theo đó, giám định viên tư pháp đủ điều kiện có thể thành lập văn phòng GĐTP hoạt động trong 6 lĩnh vực: Tài chính, xây dựng, ngân hàng, cổ vật, di vật và bản quyền tác giả.

Tuy nhiên, theo Bộ Tư pháp, đến nay, mới chỉ có duy nhất Văn phòng GĐTP Sài Gòn, hoạt động giám định trong lĩnh vực tài chính được UBND TP Hồ Chí Minh cho phép thành lập. Văn phòng GĐTP Sài Gòn hoạt động từ tháng 10/2014 và từ đó đến nay đã góp phần tích cực giải quyết tốt nhu cầu trưng cầu GĐTP của các cơ quan tiến hành tố tụng và đáp ứng kịp thời các yêu cầu giám định của người dân TP trong lĩnh vực này. Từ việc lập Văn phòng GĐTP đầu tiên của cả nước theo chủ trương XHH đã mở ra một hướng mới trong công tác giám định, góp phần tháo gỡ “điểm nghẽn” trong hoạt động tố tụng, đáp ứng tốt hơn yêu cầu của cơ quan tiến hành tố tụng, cũng như nhu cầu giám định của xã hội.

Đến nay, sau 5 năm thực hiện Đề án “Đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động GĐTP” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 258/QĐ-TTg ngày 11/02/2010 (Đề án 258) và Luật GĐTP 2012, khó khăn nhất của hoạt động GĐTP trong các tổ chức giám định công lập và ngoài công lập đó chính là vấn đề con người và kinh phí. Tình trạng thiếu hụt người làm giám định vẫn còn, cơ sở vật chất của các tổ chức GĐTP còn lạc hậu. Việc XHH công tác giám định một cách “dè dặt” cũng gây những khó khăn nhất định. Được biết, để đáp ứng nhu cầu và nâng cao chất lượng GĐTP, một số địa phương (như TP Hồ Chí Minh) đang nghiên cứu, xây dựng cơ chế riêng để thu hút nguồn lực theo hướng XHH GĐTP, xây dựng cơ chế ưu đãi riêng đối với các tổ chức GĐTP ngoài công lập (ngoài việc miễn thuế của T.Ư thì có thể ưu đãi thêm các vấn đề khác như miễn thuế đất đai, tạo điều kiện vay tiền mua trang thiết bị...).

Về lâu dài, nhằm đẩy mạnh hơn nữa XHH hoạt động GĐTP, Dự thảo Đề án đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động GĐTP” đến 2022 do Bộ Tư pháp xây dựng cũng đã giao nhiệm vụ chủ trì nghiên cứu, xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án tăng cường XHH hoạt động GĐTP trong thời gian tới cho Bộ Tư pháp. Đồng thời, có quy định về tổ chức thí điểm thành lập văn phòng GĐTP ở một số lĩnh vực, chuyên ngành mà người dân, xã hội có nhu cầu lớn như một số chuyên ngành trong lĩnh vực kỹ thuật hình sự (dấu vết tài liệu, ADN...) và một số lĩnh vực khác... Nghiên cứu, đề xuất sửa đổi Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 2/6/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 theo hướng tăng cường XHH GĐTP ở những lĩnh vực có nhiều nhu cầu giám định.

XHH, tạo điều kiện cho các văn phòng giám định hoạt động hiệu quả, theo bà Trần Thị Trang - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế, cần quy định rõ là lĩnh vực nào được phép lập văn phòng GĐTP. Bên cạnh đó, cơ sở vật chất và nhân lực cho công tác giám định nếu chỉ bảo đảm bằng ngân sách thì sẽ không đủ, do đó nên có cơ chế đầu tư thực sự đột phá bằng nguồn XHH để phục vụ tốt hơn nhiệm vụ này.