Thiếu phối hợp, khó giảm thời gian trong thông quan hàng hóa XNK

Tuy nhiên, trong tổng số giờ thông quan hiện nay, thời gian liên quan đến thủ tục hải quan chỉ chiếm 28%. Số thời gian mà DN phải tiêu tốn nhiều nhất liên quan đến năng lực kinh doanh cảng, khả năng bốc xếp, bố trí hàng, năng lực tàu…

Bộ Tài chính và Tổng cục Hải quan (TCHQ) đặt mục tiêu cuối năm 2014 sẽ cắt giảm 50% thời gian thực hiện thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu (XNK) so với hiện nay. Tuy nhiên, trong tổng số giờ thông quan hiện nay, thời gian liên quan đến thủ tục hải quan chỉ chiếm 28%. Số thời gian mà DN phải tiêu tốn nhiều nhất liên quan đến năng lực kinh doanh cảng, khả năng bốc xếp, bố trí hàng, năng lực tàu…

Đã giảm 10% thời gian thông quan hàng hóa

Đây là kết quả đo thời gian giải phóng hàng hóa của TCHQ công bố cuối tuần qua. Cụ thể, đối với hàng NK, thời gian từ khi hàng đến cảng/cửa khẩu cho đến khi hàng có quyết định thông quan là 115 giờ 17 giây; đối với hàng XK, thời gian từ khi đăng ký tờ khai cho đến khi cơ quan hải quan ra quyết định thông quan hàng là 11 giờ 6 phút 33 giây.

Theo ông Hoàng Việt Cường - Phó Tổng cục trưởng TCHQ, trong năm 2014, mục tiêu của ngành hải quan thực hiện đăng ký và tiếp nhận tờ khai hải quan trong 5 phút (luồng xanh), kiểm tra hồ sơ chứng từ (luồng vàng) không quá 2 giờ, và luồng đỏ - rủi ro cao phải kiểm tra thực tế hàng hóa cũng không quá 8 giờ, kiểm tra giám sát tại cổng cảng không quá 3 phút.

Hoạt động thông quan tại Cục hải quan Lào Cai. Ảnh: Thanh Nga

Tuy nhiên, nếu cơ quan hải quan cố gắng cải cách mà không có sự vào cuộc đồng bộ của các ngành trong việc cấp được giấy phép điện tử, không cải cách thủ tục kiểm tra chất lượng hàng hóa phù hợp với thông lệ quốc tế thì cũng rất khó giảm thời gian thông quan. Cũng theo kết quả kiểm tra, trong tổng số thời gian giải phóng hàng hóa, có đến 72% là thời gian tác nghiệp của các cơ quan, tổ chức khác có liên quan đến hoạt động XNK hàng hóa.

Vẫn còn sách nhiễu DN

Theo đại diện một DN hoạt động trong lĩnh vực XNK hàng hóa, một lô hàng NK nguyên liệu thường mất khoảng 3 ngày để hoàn tất thủ tục mở tờ khai, kiểm hóa, lấy mẫu kiểm định chất lượng, sau đó lấy hàng ra. Nhưng khi các công đoạn mở tờ khai hải quan hoàn tất, lô hàng phải mất một tuần chuyển từ bãi tập trung đến bãi kiểm hóa để làm thủ tục lấy mẫu kiểm định. Nguyên nhân chậm trễ được phía cảng thông báo do tình trạng ùn ứ hàng hóa. Đó là chưa kể, nếu NK đồ chơi trẻ em, DN phải có giấy chứng nhận của Chi cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng (Bộ KH&CN). Trường hợp NK thực phẩm, DN sẽ phải tới Bộ NN&PTNT, Bộ Y tế… để xin các giấy phép chuyên ngành khiến thời gian thông quan bị kéo dài. Sự chồng chéo của các loại giấy phép kèm theo việc thời gian xin cấp phép quá dài khiến DN khó có thể xác định thời gian cụ thể để hoàn thành việc thông quan một lô hàng là bao lâu để thỏa thuận với đối tác. Trong khi đó, việc lưu hàng hóa tại bãi khiến DN tốn thêm các chi phí phát sinh như phí lưu container, lưu bãi, kẹt cảng...

Ngoài ra, thời gian thực hiện thủ tục nộp thuế, lệ phí của DN cũng chiếm lượng thời gian tương đối lớn khi thông quan. Theo quy trình hiện nay, DN nộp thuế điện tử qua ngân hàng, sau đó ngân hàng chuyển thông tin, chứng từ tới cơ quan kho bạc. Tuy nhiên, từ 4 giờ chiều hàng ngày, Kho bạc Nhà nước chỉ thực hiện rà soát các chứng từ, nên phải sang ngày hôm sau mới chuyển thông tin chứng từ nộp thuế sang cơ quan hải quan. Như vậy, DN mất một ngày phải chờ đợi...

Theo đại diện TCHQ, để giải quyết những vướng mắc của DN XNK, thời gian tới TCHQ sẽ phối hợp với các ngành liên quan tăng cường kết nối thông tin, ứng dụng mã vạch trên tờ khai hải quan sẽ giúp việc kiểm tra, giám sát hải quan được tự động hóa nhiều hơn. Trong đó, trang bị máy đọc mã vạch để tạo điều kiện cho DN XNK đã thực hiện khai hải quan điện tử, khi vận tải hàng hóa trên đường có thể sử dụng chứng từ điện tử thay vì chứng từ in giấy thông thường... Ngoài ra, việc chuyển từ thí điểm sang thực hiện cơ chế hải quan một cửa quốc gia sẽ cho phép các bộ Tài chính, Công Thương, GTVT… kết nối. Giấy tờ mà các cơ quan này cấp cho DN sẽ do những đơn vị này tự tra cứu, không được phép hỏi DN. Từ nay tới cuối năm 2015 sẽ tiếp tục tổ chức kết nối khoảng 20 thủ tục của các Bộ: Y tế, TN&MT, NN&PTNT, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam... Khi được triển khai đầy đủ sẽ tạo được bước đột phá trong cải cách thủ tục hành chính, giảm thời gian thông quan hàng hóa XNK.