Thụ lý 6 năm mới xử án, lãi đẻ hơn 6 tỷ đồng
Ngày 24/8/2010, ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam - chi nhánh Đồng Nai - phòng giao dịch Hố Nai (VIB Hố Nai - PV) ký hợp đồng tín dụng số 021/HĐTD2-VIB90/10, với DNTN Hoàng Dung (do bà Lâm Cẩm Bé làm giám đốc, ngụ xã Bình Lộc, thị xã Long Khánh).
Theo đó, VIB Hố Nai cho DNTN Hoàng Dung vay 4,5 tỷ đồng để “bổ sung vốn lưu động kinh doanh hạt điều”. Thời hạn vay theo thời hạn của từng khế ước nhận nợ, thời hạn tối đa của mỗi khế ước nhận nợ là 4 tháng.
Để được vay, DNTN Hoàng Dung dùng nhiều quyền sử dụng đất và tài sản khác gắn liền với đất (QSDĐ&TSKGLVĐ) đứng tên ông Võ Minh Hoàng và vợ Lâm Cẩm Bé làm tài sản đảm bảo khoản vay theo hợp đồng thế chấp số 10/2010/HD9TC1-VIBHN/BĐ ngày 28/4/2010.
Đến ngày 24/8/2011, VIB Hố Nai giải ngân 4,5 tỷ đồng. Do kinh doanh thua lỗ, nên DNTN Hoàng Dung phá sản, không thể trả tiền vay. Năm 2012, ngân hàng và bà Bé có nhiều buổi làm việc, bà Bé xin được trả 150 triệu đồng/tháng, nhưng không được chấp nhận.
Đến thời ngày 13/7/2012, bà Bé nợ VIB Hố Nai trên 5,1 tỷ (gồm dư nợ gốc, lãi chậm trả và lãi phạt). Đầu năm 2013, ngân hàng kiện bà Bé ra tòa, nhưng đến ngày 28/2/2019 TAND thị xã Long Khánh mới đưa vụ kiện “Tranh chấp Hợp đồng tín dụng và yêu cầu tuyên bố vô hiệu Hợp đồng thế chấp QSDĐ” ra xử sơ thẩm.
Theo tính toán của nguyên đơn VIB Hố Nai đến thời điểm ngày 13/11/2018, DNTN Hoàng Dung nợ tiền gốc trên 3,399 tỷ đồng, nợ lãi và lãi vay quá hạn trên 8 tỷ đồng (tổng cộng vốn, lãi trên 11,4 tỷ đồng).
Tại tòa, VIB Hố Nai yêu cầu HĐXX tuyên cho phát mãi các tài sản thế chấp tại hợp đồng thế chấp tài sản số 10/2010/HD9TC1-VIBHN/BĐ ngày 28/4/2010, nếu bà Bé không trả được nợ.
Theo đó, 4 tài sản mang tên ông Hoàng, bà Bé thế chấp, gồm: QSDĐ&TSKGLVĐ - Giấy chứng nhận QSDĐ số AE 470308 cấp ngày 24/8/2007; QSDĐ&TSKGLVĐ - Giấy chứng nhận QSDĐ số AE 470309 cấp ngày 24/8/2007 (cả 2 tài sản tại ấp 1, xã Bình Lộc, thị xã Long Khánh); QSDĐ&TSKGLVĐ - Giấy chứng nhận QSDĐ số Y 532614 cấp ngày 2/2/2004 tại thị trấn Xuân Lộc, thị xã Long Khánh; QSDĐ&TSKGLVĐ - Giấy chứng nhận QSDĐ số Y 902032 cấp ngày 2/2/2004 tại phường Xuân Bình, thị xã Long Khánh.
Tòa tuyên hủy 1 phần hợp đồng thế chấp tài sản
Đại diện bị đơn Lâm Cẩm Bé trình bày: Do kinh doanh thua lỗ nên ngừng hoạt động năm 2012. VIB Hố Nai buộc doanh nghiệp phải trả hết vốn gốc, lãi vay nên bà Bé không có khả năng thanh toán. Đến thời điểm xét xử sơ thẩm, bà Bé được gia đình hỗ trợ và đề nghị được trả cho VIB Hố Nai 4,3 tỷ đồng (nợ gốc, lãi), đồng thời yêu cầu được giải chấp 4 QSDĐ đã thế chấp, không trả thêm lãi vì không còn khả năng.
Còn đại diện của bà Võ Thị Sẵng (SN 1936, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan, mẹ ông Hoàng), yêu cầu tòa tuyên hủy một phần hợp đồng thế chấp số 10/2010/HD9TC1-VIBHN/BĐ nêu trên đối với diện tích 796m2 tại thửa đất số 182, tờ bản đồ số 26, ấp 1 xã Bình Lộc, thị xã Long Khánh theo giấy chứng nhận QSDĐ số AE 470308 cấp ngày 24/8/2007 do ông Hoàng, bà Bé đứng tên. Lý do đại diện bà Sẵng đưa ra là bà Sẵng cho vợ chồng bà Bé diện tích nêu trên để ở, để chăm sóc vợ chồng bà Sẵng đến cuối đời và để thờ tự tổ tiên, chứ không cho sang nhượng hay cầm cố.
Việc vợ chồng bà Bé thế chấp ngân hàng giấy chứng nhận QSDĐ số AE 470308 cấp ngày 24/8/2007 để vay tiền, bà Sẵng hoàn toàn không biết vì không có cán bộ tín dụng nào đến xác minh hay định giá tài sản cũng như hỏi về nguồn gốc tài sản. Ngân hàng kiện đòi nợ thì vợ chồng bà Bé có nghĩa vụ trả, bà Sẵng không có nghĩa vụ giao mảnh đất nói trên để ngân hàng phát mãi thanh toán nợ của DNTN Hoàng Dung.
HĐXX nhận định nguồn gốc 796m2 đất nêu trên do bà Sẵng cùng chồng tạo lập, năm 1999 xây dựng nhà với các công trình trên đất để ở, bà Sẵng là chủ hộ sống chung với gia đình. Việc VIB Hố Nai thẩm định tài sản vay là QSDĐ, trong khi hợp đồng thế chấp hoàn toàn không thể hiện người thứ ba đang sống trên đất là sai.
Đồng thời, bà Sẵng cung cấp tài liệu chứng minh vợ chồng bà cho vợ chồng ông Hoàng, bà Bé thửa đất trên là có điều kiện, đã được UBND xã Bình Lộc xác nhận ngày 10/11/2004, với mục đích để ở và nuôi dưỡng vợ chồng bà Sẵng đến cuối đời.
Vợ chồng bà Bé tự ý thế chấp thửa đất trên cho VIB Hố Nai là trái với điều kiện ban đầu vợ chồng bà Sẵng giao đất. Việc ngân hàng VIB yêu cầu phát mãi toàn bộ tài sản thế chấp là QSDĐ của ông Hoàng, bà Bé đối với diện tích 796m2 theo giấy chứng nhận QSDĐ số AE 470308 cấp ngày 24/8/2007 do ông Hoàng, bà Bé đứng tên là không có cơ sở.
Sau khi tuyên bà Lâm Cẩm Bé phải trả cho VIB Hố Nai trên 11,4 tỷ đồng (gồm nợ gốc trên 3,339 tỷ, tiền lãi trong hạn và tiền lãi quá hạn trên 8 tỷ) và lãi quá hạn của nợ gốc kể từ ngày 14/11/2018.
HĐXX cũng tuyên: “Hủy một phần hợp đồng thế chấp tài sản số 10/2010/HD9TC1-VIBHN/BĐ ngày 28/4/2010 giữa ông Võ Minh Hoàng và bà Lâm Cẩm Bé với ngân hàng VIB và DNTN Hoàng Dung đối với tài sản thế chấp là diện tích đất 796m2, thửa đất 182 tờ bản đồ số 26, xã Bình Lộc, thị xã Long Khánh theo giấy chứng nhận QSDĐ số AE 470308 cấp ngày 24/8/2007 cho ông Hoàng, bà Bé, không đưa vào tài sản đảm bảo thanh toán nợ”.
Do chưa thể thi hành án, vì vậy ngày 31/10 Chi cục THADS TP Long Khánh gửi công văn đến TAND tỉnh Đồng Nai để đề nghị giải thích bản án, quyết định để từ đó có cơ sở tổ chức thi hành án theo quy định của pháp luật. Chi cục THADS TP Long Khánh nhận định tại khoản 2 điều 131 Bộ luật Dân sự năm 2015, quy định hậu quả pháp lý của giao dịch dân sự vô hiệu, như sau: “Khi giao dịch dân sự bị vô hiệu, thì các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận”. |
Ngân hàng VIB không trả lại giấy chứng nhận QSDĐ là sai
Đến ngày 16/8/2019 TAND tỉnh Đồng Nai xử phúc thẩm. HĐXX phúc thẩm cũng tuyên như án sơ thẩm về phần bà Lâm Cẩm Bé trả nợ và tuyên hủy một phần hợp đồng thế chấp tài sản số 10/2010/HD9TC1-VIBHN/BĐ ngày 28/4/2010 nêu trên như án sơ thẩm.
Ngay sau khi án phúc thẩm tuyên, bà Sẵng làm đơn xin được thi hành án với yêu cầu VIB Hố Nai trả lại cho bà Sẵng giấy chứng nhận QSDĐ số AE 470308 cấp ngày 24/8/2007 do ông Hoàng, bà Bé đứng tên.
Ngày 10/10, Chi cục Thi hành án Dân sự (THADS) TP Long Khánh tống đạt quyết định thi hành án đến VIB Hố Nai để yêu cầu ngân hàng trả sổ cho bà Sẵng. Nhưng đại diện ngân hàng đã không đồng ý trả sổ, với lý do: “Bản án tuyên không buộc trả sổ cho bà Võ Thị Sẵng. Khi nào bà Bé trả hết nợ cho ngân hàng lúc đó mới trả sổ”.
Luật sư Trần Thị Ánh (Đoàn Luật sư TP Hồ Chí Minh), khẳng định: “2 cấp tòa sơ thẩm và phúc thẩm đã tuyên hủy hợp đồng thế chấp tài sản giữa ông Võ Minh Hoàng, bà Lâm Cẩm Bé với ngân hàng VIB và DNTN Hoàng Dung đối với tài sản thế chấp là diện tích đất 796m2 theo giấy chứng nhận QSDĐ số AE 470308 cấp ngày 24/8/2007. Vì vậy, ngân hàng cho rằng do bà Bé chưa thanh toán hết nợ nên không đồng ý trả giấy chứng nhận QSDĐ đối với phần đất trên là sai.
Bởi lẽ tài sản trên đã được tòa tuyên không đưa vào tài sản đảm bảo thanh toán nợ. Mặc dù bản án không nêu việc giao trả giấy chứng nhận QSDĐ, nhưng tại khoản 3 điều 321 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về quyền của bên thế chấp: Nhận lại tài sản thế chấp do người thứ ba giữ và giấy tờ liên quan đến tài sản thế chấp do bên nhận thế chấp giữ khi nghĩa vụ được bảo đảm bằng thế chấp chấm dứt hoặc được thay thế bằng biện pháp bảo đảm khác”.
Cũng theo luật sư Ánh, thực tế hợp đồng thế chấp liên quan đến việc bảo đảm bằng QSDĐ nêu trên đã được tòa các cấp hủy bỏ, có nghĩa Ngân hàng VIB phải trả các giấy tờ cho bên thế chấp sau khi chấm dứt thế chấp đối với trường hợp các bên thỏa thuận bên nhận thế chấp giữ giấy tờ liên quan đến tài sản thế chấp, đã được quy định tại khoản 1 điều 322 Bộ luật Dân sự năm 2015.
