KTĐT - Dân số đô thị đang tăng với tốc độ cao. Một trong những nguyên nhân chính khiến dân số thành thị tăng nhanh được nhìn nhận là do sự mở rộng của thị trường lao động gây tác động tới lượng dân di cư. Thị trường nhà ở đã, đang và sẽ chịu tác động không nhỏ của "làn sóng" di cư từ nông thôn ra thành thị.
Cường độ di cư tăng mạnh
Theo số liệu của cuộc Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009, ở tất cả các tình trạng di cư, cường độ di cư của thời kỳ 2004 - 2009 lớn hơn so với thời kỳ 1994 - 1999. Trong giai đoạn 2004 - 2009, tổng số người di cư là 9,09 triệu người, tăng hơn 3,2 triệu người so với giai đoạn 1994 - 1999. Luồng di cư giữa các tỉnh và di cư từ nông thôn vào thành thị chiếm tỷ trọng lớn. Nguyên nhân di cư chủ yếu là để tìm việc làm và sinh sống. Với góc độ quản lý xã hội, việc nhập cư ồ ạt vào các thành phố không phải là hiện tượng đáng khuyến khích. Ngoài nguy cơ làm mất cân đối cơ cấu lao động xã hội, dân cư thành thị tăng nhanh chóng đang gây áp lực cho việc đảm bảo các điều kiện sống cho người nhập cư như nhà ở, việc làm, giáo dục, y tế, quy hoạch đô thị và môi trường.
Trong báo cáo mới đây về Phân tích số liệu Tổng điều tra dân số và nhà ở Việt Nam 2009 phục vụ việc hoạch định chính sách phát triển lĩnh vực nhà ở và một số lĩnh vực khác, Bộ Xây dựng đánh giá, loại hình nhà ở phù hợp với thu nhập và điều kiện sống cho người dân nhập cư nói riêng và dân đô thị nói chung cần phải nghiên cứu trong thời gian tiếp theo, bởi khi chuyển đến nơi cư trú mới, người nhập cư có một số nhu cầu cần được đáp ứng, trước hết là nhà ở, việc làm và các dịch vụ cơ bản khác.
Từ thực tế trên, Bộ Xây dựng cho rằng cần xây dựng chính sách vừa bảo đảm phát triển kinh tế, vừa có khả năng khắc phục được những vấn đề xã hội từ việc di cư như các giải pháp khuyến khích trách nhiệm của người sử dụng lao động nhập cư tự đảm bảo được yêu cầu về nhà ở cho người lao động và một số dịch vụ cơ bản khác. Nhanh chóng hoàn thành quy hoạch xây dựng nông thôn mới để làm cơ sở đầu tư, phát triển đồng bộ kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn; xây dựng nông thôn mới bền vững, giàu đẹp…
Nhu cầu, chất lượng nhà ở đều bị tác động
Nhu cầu về nhà ở cho những người thu nhập thấp và những người mới di cư về các khu đô thị trong tương lai dự báo sẽ ở mức cao cùng với việc đô thị hóa và việc phát triển kinh tế của đất nước. Nhu cầu về nhà ở cho thuê đối với các đối tượng là công nhân vẫn sẽ tiếp tục tăng do chủ trương chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa và hiện đại hóa của nước ta. Sẽ có một số lượng lớn nhà ở cần nâng cấp và cải tạo lại do thời gian xây dựng đã lâu và chất lượng nhà ở cần cải thiện (số lượng nhà ở xây dựng giai đoạn cách đây từ 10 - 20 năm chiếm trên 50%, tỷ lệ nhà kiên cố mới chỉ có 46,7%).
Xét về chất lượng nhà ở, thì tỷ lệ nhà kiên cố ở nông thôn cao hơn ở thành thị. Tỷ lệ nhà bán kiên cố ở thành thị cao hơn ở nông thôn. Theo Bộ Xây dựng, nguyên nhân của tình trạng này là do tốc độ xây dựng nhà tạm, nhà cho thuê với kết cấu mái không bền vững ở khu vực thành thị tăng lên đáng kể trong những năm gần đây. Điều này có thể xuất phát từ lý do giúp người di cư nông thôn ra thành thị có được chỗ ở phù hợp với điều kiện của họ, nhưng lại làm tăng tỷ trọng hộ sống trong nhà bán kiên cố ở khu vực thành thị khiến tỷ trọng này cao hơn ở khu vực nông thôn. Bên cạnh đó, hiện tại trong các hình thức sở hữu nhà ở thì sở hữu riêng là phổ biến. Điều này khiến cho đại bộ phận người dân với thu nhập như hiện nay khó có cơ hội tiếp cận được nhà ở do giá nhà cao hơn so với các hình thức sở hữu khác.
