Ngày 30/6, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành đã đi kiểm tra thực địa một số đoạn cao tốc trên tuyến cao tốc Bắc-Nam phía Đông và chủ trì Hội nghị trực tuyến tại trụ sở UBND tỉnh Ninh Bình, với 13 địa phương mà tuyến cao tốc đi qua để tháo gỡ các vướng mắc, khó khăn nhằm thúc đẩy tiến độ dự án.
Đến nay, Bộ Giao thông vận tải, các Ban Quản lý dự án đã triển khai, thực hiện đầy đủ các thủ tục để lựa chọn xong các nhà thầu, nhà đầu tư đối với toàn bộ 11 đoạn tuyến với tổng chiều dài 654 km (gồm 8 đoạn tuyến đầu tư công và 3 đoạn tuyến thực hiện theo hình thức BOT).
Đối với 7 đoạn tuyến đang triển khai thi công, khối lượng thực hiện hoàn thành đạt 16,6% tính theo giá trị hợp đồng.
Hóa giải “nghịch lý”
Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể nhấn mạnh, đây là dự án trọng điểm quốc gia, “hoàn thành sớm ngày nào tốt ngày đó cho nền kinh tế, nhất là trong bối cảnh COVID-19”. Cho rằng hội nghị hôm nay thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Chính phủ đối với dự án, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể đề nghị hằng tháng Phó Thủ tướng chủ trì một hội nghị như thế này để xem xét, xử lý cụ thể trong 1 tháng cơ quan nào làm tốt, chưa làm tốt để rút kinh nghiệm. Bộ GTVT cam kết coi đây là nhiệm vụ quan trọng nhất của ngành giao thông hiện nay, sẽ tập trung toàn lực chỉ đạo quyết liệt. Với các cơ quan thuộc Bộ, các ban quản lý dự án, nếu để chậm tiến độ thì sẽ xử lý ngay. Bộ trưởng cho biết, vừa qua, đã xử lý một giám đốc ban quản lý dự án.
Theo Bộ trưởng, còn 2,2% chiều dài tuyến chưa bàn giao mặt bằng, đây là phần rất khó khăn, nếu các địa phương không tập trung giải quyết cụ thể từng vụ việc thì sẽ không xong.
Về nguồn vật liệu đắp nền đường phục vụ thi công Dự án, Chính phủ đã có Nghị quyết số 60/NQ-CP ngày 16/6/2021 về việc áp dụng cơ chế đặc thù trong cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường cung cấp cho Dự án. Bộ trưởng đề nghị các địa phương tập trung nghiên cứu, triển khai. Về giá vật liệu, sắt thép, các sở, ngành ở địa phương có trách nhiệm ban hành bảng giá cụ thể, kịp thời hàng tháng cho các công trình.
Ghi nhận ý kiến của Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, trả lời ngay tại hội nghị, Phó Thủ tướng khẳng định, một tháng sẽ giao ban một lần để nghe, xử lý, còn đối với Bộ GTVT cần giao ban, họp hằng tuần để xử lý, tháo gỡ vướng mắc cho dự án.
Phó Thủ tướng cho rằng, đang có một “nghịch lý” là nguồn vốn có, công trình mang tầm quốc gia, được nhân dân mong chờ nhưng tiến độ lại chậm. Chính phủ rất quan tâm đến dự án nên đã ban hành Nghị quyết 60, ít có dự án nào mà Chính phủ có một nghị quyết đặc thù. Cần làm rõ trách nhiệm chậm trễ là do đâu, Phó Thủ tướng nêu rõ và đốc thúc Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì lập 5 đoàn kiểm tra công tác quản lý, cấp phép mỏ vật liệu phục vụ dự án, tháo gỡ kịp thời các vướng mắc cũng như xử lý ngay các vi phạm. Nếu không xử lý sớm, sẽ không có vật tư cho các công trình.
Phải đáp ứng đủ vật liệu
Tại cuộc họp, các nhà thầu chủ yếu phản ánh 2 nhóm vướng mắc về giải phóng mặt bằng và vật liệu xây dựng (nguồn cung, giá cả).
Nhu cầu về vật liệu đất đắp nền đường tại 10/11 dự án thành phần (trừ đoạn Cao Bồ - Mai Sơn đã hoàn thành đắp nền đường) khoảng 53,2 triệu m3, các mỏ đã cấp phép khai thác hiện nay (79 mỏ) mới đáp ứng được 57,2% nhu cầu. Khối lượng đất đắp còn thiếu nằm tại 116 mỏ chưa được cấp phép khai thác.
Các ý kiến phản ánh, thủ tục cấp giấy phép khai thác các mỏ vật liệu xây lực còn kéo dài (phải lập dự án, cấp phép thăm dò, phê duyệt trữ lượng, lập báo cáo đánh giá tác động môi trường...). Trong thời gian gần đây, giá cả một số loại vật liệu xây dựng chủ yếu trên thị trường tăng cao, đặc biệt là giá thép xây dựng tăng đột biến đã gây nhiều khó khăn cho các nhà thầu thi công xây dựng.
Về vấn đề mặt bằng, các tồn tại, vướng mắc hiện nay chủ yếu là do chậm trễ trong công tác di dời hạ tầng kỹ thuật (đường điện, đường ống nước, cáp viễn thông), xây dựng các khu tái định cư, một số ít vị trí người dân chưa đồng thuận về đơn giá đền bù.
Đại diện Tập đoàn Đèo Cả kiến nghị, trước sự biến động nhanh của giá vật liệu, các địa phương cần công bố kịp thời giá vật liệu xây dựng, chỉ số giá xây dựng theo tháng, phù hợp giá cả thực tế thị trường nơi xây dựng công trình làm cơ sở cho chủ đầu tư, nhà thầu thực hiện việc điều chỉnh giá hợp đồng khi đủ điều kiện theo quy định.
Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình Phạm Quang Ngọc cho biết, tỉnh tạo mọi điều kiện thuận lợi trong việc cấp phép khai thác mỏ vật liệu xây dựng phục vụ dự án và khi hoàn thành dự án, đóng cửa mỏ thì tỉnh sẽ hỗ trợ kinh phí.
Theo đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ đã gửi công văn tới 7 bộ để cử cán bộ tham gia đoàn kiểm tra liên ngành về quản lý, cấp phép mỏ, dự kiến ngày 10/7 bắt đầu tiến hành kiểm tra và báo cáo Thủ tướng theo đúng quy định của Nghị quyết 60.
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Quang Hùng cho rằng, giá áp dụng cho dự án đầu tư công phải do cơ quan quản lý nhà nước công bố. Hiện nhiều địa phương đã công bố giá hàng tháng, sát với thị trường.
Về vấn đề khan hiếm vật liệu cho các dự án, Thứ trưởng Lê Quang Hùng góp ý ngành giao thông nên đa dạng hóa vật liệu xây dựng, như dùng tro sỉ của các nhà máy thủy điện để đắp nền đường.
Dứt điểm giải phóng mặt bằng
Kết luận Hội nghị sau 1 ngày làm việc, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành đánh giá cao tinh thần làm việc thiết thực, cụ thể, có trọng tâm, trọng điểm vào những vướng mắc của các nhà đầu tư, nhà thầu để tập trung tháo gỡ. Phó Thủ tướng biểu dương nỗ lực của các bộ, ngành, địa phương, các nhà thầu, đơn vị thi công với khối lượng giải phóng mặt bằng hơn 10.000 ha, gần 30.000 hộ dân đã di dời.
Hiện nay trên cả nước đang triển khai 17 đoạn tuyến cao tốc với tổng chiều dài 916 km, trong đó 11 đoạn tuyến cao tốc Bắc-Nam có chiều dài 654 km. Khi hoàn thành, hệ thống đường cao tốc của đất nước sẽ có chiều dài trên 2.000 km, góp phần kết nối đồng bộ các vùng miền, các trung tâm kinh tế lớn, tạo động lực quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội từng địa phương, mỗi vùng và cả nước.
Theo Phó Thủ tướng, nhìn tổng thể, việc triển khai dự án tuyến cao tốc Bắc-Nam dài 654 km đang rất thuận lợi. Thứ nhất là kinh phí ngân sách đã bố trí đủ, cân đối đủ cho 654 km đường cao tốc. Thứ hai là hồ sơ thiết kế xây dựng, triển khai các thủ tục đầu tư,... hiện nay đã cơ bản hoàn thiện. Thứ ba nữa là giải phóng mặt bằng cho 654 km cao tốc này cơ bản xong (hiện đã giải phóng mặt bằng với tổng diện tích là 4.824 ha/tổng số 4.927 ha cần giải tỏa; đạt 97,9%).
Bên cạnh đó, cũng xuất hiện một số khó khăn từ tình hình thực tiễn, ảnh hưởng của dịch COVID-19, giá cả vật liệu xây dựng tăng; việc cấp phép, khai thác các mỏ cung cấp vật liệu xây dựng còn bất cập chưa đáp ứng như cầu;...
"Thuận lợi lớn nhưng khó khăn không phải nhỏ, không giải quyết khó khăn thì thời cơ cũng mất, nếu bỏ lỡ cơ hội thì rất lãng phí các điều kiện thuận lợi", Phó Thủ tướng nêu vấn đề và nhấn mạnh: "những khó khăn đó là trong tầm tay các bộ, ngành, địa phương có thể giải quyết được".
Một lần nữa Phó Thủ tướng nhấn mạnh, sẽ thực hiện giao ban định kỳ hằng tháng để xử lý các vấn đề đối với tuyến cao tốc.
Phó Thủ tướng đánh giá cao Bộ GTVT, các ban quản lý dự án, các địa phương, tuy khối lượng phải giải phóng mặt bằng lớn nhưng hiện đã cơ bản hoàn thành trên toàn tuyến cao tốc (đạt 97,9%).
Phó Thủ tướng giao, đến ngày 30/7, các địa phương tập trung, hoàn thành dứt điểm giải phóng mặt bằng để bàn giao cho các nhà thầu, đơn vị thi công.
Để thường xuyên rà soát, cập nhật tình hình triển khai các đoạn cao tốc; có giải pháp cụ thể trong phối hợp, giải quyết vướng mắc, Phó Thủ tướng thống nhất sẽ chủ trì giao ban 1 lần/1 tháng; Bộ Giao thông vận tải giao ban 1 lần/1 tuần để có báo cáo với Chính phủ.
Phó Thủ tướng yêu cầu thực hiện nghiêm Nghị quyết số 60/NQ-CP của Chính phủ “về việc áp dụng cơ chế đặc thù trong cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường cung cấp cho Dự án đầu tư xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc-Nam phía Đông, giai đoạn 2017-2020” và thanh, kiểm tra việc thực hiện.
Các địa phương rà soát việc cấp phép và khai thác mỏ vật liệu trên địa bàn, yêu cầu xử lý thật nghiêm minh nếu phát hiện sai phạm, trục lợi, găm hàng, ép giá. “Đề nghị các đồng chí Chủ tịch, Phó Chủ tịch về cho rà soát và bằng giờ này tháng sau báo cáo lại xem đã rà soát lại bao nhiêu mỏ”, Phó Thủ tướng nói. Chúng ta có mỏ mà để công trình trọng điểm quốc gia thiếu vật liệu xây dựng thì không thể chấp nhận được.
