Thảo luận tại phiên họp, nhiều ý kiến lo ngại trước thực trạng có địa phương chạy theo thành tích, nên huy động quá sức dân, nợ đọng xây dựng cơ bản không có khả năng thanh toán. Lo vì nợ xây dựng cơ bản Báo cáo kết quả triển khai giám sát do Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đưa ra cho thấy, tính đến tháng 3/2016, cả nước có 1.761 xã (19,7%) đạt tiêu chí NTM; có 1.223 xã (13,7%) đạt từ 15 - 18 tiêu chí, 3.155 xã (37,5%) đạt từ 10 - 14 tiêu chí, 2.123 xã (25,4%) đạt từ 5 - 9 tiêu chí và chỉ còn 326 xã (3,9%) dưới 5 tiêu chí. Về nguồn vốn thực hiện Chương trình, trong 5 năm, cả nước đã huy động khoảng 851.380 tỷ đồng. Trong đó, ngân sách Nhà nước bao gồm các chương trình, dự án khác là 266.785 tỷ đồng chiếm 31,34%, vốn tín dụng là 434.950 tỷ đồng chiếm 51%, huy động từ DN là 42.198 tỷ đồng chiếm 4,9%, người dân đóng góp là 107.447 tỷ đồng chiếm 12,62%.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu thẳng thắn cho biết: Qua giám sát, ngân sách Nhà nước và nguồn lực xã hội huy động cho Chương trình còn thấp nhiều so với thực tế. Theo đó, một số địa phương có biểu hiện chạy theo thành tích, nên huy động quá sức dân, nợ đọng xây dựng cơ bản không có khả năng thanh toán, để lại hậu quả lớn và ảnh hưởng đến chủ trương xây dựng nông thôn mới của Đảng và Nhà nước. “Các địa phương mới tập trung vào đầu tư kết cấu hạ tầng, nhất là đường giao thông, chưa chú trọng phát triển sản xuất gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp và xây dựng đời sống văn hóa, bảo vệ môi trường; vệ sinh môi trường nông thôn vẫn đang là vấn đề bức xúc của xã hội, tiêu chí môi trường đang là tiêu chí đạt thấp nhất” - Chủ nhiệm Nguyễn Văn Giàu nêu. Với số nợ đọng của 35/41 tỉnh, TP mà kết quả giám sát đưa ra khoảng 8.600 tỷ đồng và lại “rơi” vào những địa phương có nhiều khó khăn…, nhiều ý kiến bày tỏ sự lo ngại vì khả năng thanh toán. Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc băn khoăn: Lo nhất là địa phương lại chuyển đổi mục đích sử dụng, bán đất nông nghiệp trả nợ. Không khéo được cái này thì mất cái kia. Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính ngân sách Nguyễn Đức Hải cũng cho rằng: “Cần chỉ đạo quyết liệt hơn nếu không nợ đọng xây dựng quá đà không kiểm soát được. Nợ đọng xây dựng ở xã cũng giống như nợ công của quốc gia vậy, xử lý không khéo sẽ phát sinh các vấn đề xã hội. Cho nên cần đánh giá lại chúng ta có chạy theo hình thức không? Bởi khi kiểm tra thì thấy không đạt như mong muốn. Ngân sách đã được phân công, tỉnh, huyện chỉ đạo nhưng xã thì lại nợ”. Làm sao bảo vệ thành quả?
Đó là câu hỏi được đặt ra tại phiên họp. Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ đề nghị Đoàn giám sát trong thời gian tới đánh giá kỹ hơn về tái cơ cấu nông nghiệp; đưa ra giải pháp cho những vấn đề như quá trình xây dựng NTM phải gắn với đô thị hóa như thế nào, liệu có phải các địa phương đã quá chú trọng đầu tư nguồn lực cho những xã đã được đăng ký xây dựng NTM mà “bỏ quên” những xã khó khăn hơn hay không… Đồng thời, Phó Thủ tướng cũng bày tỏ đặc biệt quan tâm đến tiêu chí và phương hướng phấn đấu cho các xã, huyện sau khi đã hoàn thành xây dựng NTM. “Có lẽ phải nghĩ đến việc thiết lập những tiêu chí cho NTM kiểu mẫu, NTM điển hình, không để cho những thành quả đã đạt được bị mai một” - Phó Thủ tướng nói. Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ cũng cho rằng, tồn tại lớn là mới có 19,7% xã đạt NTM trong khi mục tiêu mà Quốc hội đề ra là 50% vào năm 2020. Hiện có 9 địa phương chưa ban hành đề án tái cơ cấu nông nghiệp. Vì vậy cần đánh giá lại tiêu chí nào phù hợp? tiêu chí nào cần sửa đổi bổ sung. Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị: “Không thể không lưu ý đến những tồn tại trong nông thôn trước khi là NTM, nhất là sự tồn tại kém hiệu quả của các HTX nông nghiệp. 5 năm tới mới là giai đoạn khó khăn, khi những xã, huyện còn lại có điều kiện khó khăn hơn”. Chủ tịch Quốc hội cũng nhắc nhở Đoàn giám sát lưu ý đánh giá tình hợp lý trong phân bổ nguồn lực tính đến đặc thù vùng miền. Liên quan đến nợ đọng xây dựng cơ bản, cập nhật con số mới là 10.200 tỷ đồng, Chủ tịch Quốc hội cho rằng nếu tính chung thì tỷ lệ này không cao nếu tính trên tổng ngân sách Nhà nước được phân bổ, nhưng trường hợp nợ cao lại rơi vào 11 tỉnh phía Bắc, đều là những tỉnh khó khăn thì chắc sẽ rất cao. Và, đây là điều cần được làm rõ tại báo cáo. “Đồng thời, cần đánh giá cho thực chất hơn, những xã đã được công nhận NTM thì sắp tới cần làm gì để phát triển. Nếu không có những giải pháp bền vững để bảo vệ thành quả của chương trình xây dựng NTM, thì được một vài năm lại đi tụt trở lại nông thôn cũ là không được” - Chủ tịch Quốc hội nhắc.
 Hà Nội là một trong những địa phương thực hiện tốt xây dựng nông thôn mới. Trong ảnh: Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh (ngoài cùng bên phái) trao Chứng nhận huyện đạt chuẩn nông thôn mới đầu tiên của Hà Nội cho Đan Phượng vào tháng 10/2015. Ảnh: Công Hùng |
| Giám sát tối cao cần chỉ ra địa chỉ làm tốt cũng như làm chưa tốt, và trách nhiệm thuộc về ai. Nếu cứ nói có nơi, có lúc, có địa phương, có bộ, có ngành… thì chả có ai “sợ” giám sát tối cao của Quốc hội cả. Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga |
| Thông qua 2 Nghị quyết quy định về phân loại đơn vị hành chính; đô thị Chiều cùng ngày, UBTV Quốc hội đã thảo luận và thông qua Nghị quyết về tiêu chuẩn và phân loại đơn vị hành chính và Nghị quyết quy định về phân loại đô thị. Nghị quyết về tiêu chuẩn và phân loại đơn vị hành chính quy định chi tiết thi hành Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Theo đó, việc phân loại đơn vị hành chính dựa trên các tiêu chí: Quy mô dân số, diện tích tự nhiên, số đơn vị hành chính trực thuộc, trình độ phát triển kinh tế - xã hội và các yếu tố đặc thù. Nghị quyết về phân loại đô thị quy định chi tiết thi hành Điều 140, Luật Chính quyền địa phương; sửa đổi, bổ sung Điều 4 về phân loại đô thị của Luật Quy hoạch đô thị. Trong đó, cụ thể hóa 5 tiêu chí phân loại đô thị theo hướng quy định rõ các tiêu chuẩn của tiêu chí về trình độ phát triển kinh tế - xã hội; trình độ phát triển cơ sở hạ tầng và kiến trúc cảnh quan, hình thành nhóm các tiêu chuẩn đánh giá về hệ thống hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật thiết yếu và nhóm tiêu chuẩn về vệ sinh môi trường, trong đó trọng tâm xem xét, đánh giá về việc xử lý nước thải, chất thải sinh hoạt trong khu công nghiệp; giải pháp chống ngập, phát triển cây xanh đô thị. Phụ lục tiêu chuẩn của các tiêu chí về phân loại đô thị cũng quy định một số tiêu chuẩn đánh giá về kiến trúc cảnh quan đô thị, nhấn mạnh các tiêu chuẩn về tuyến phố văn minh đô thị; không gian xanh, công viên, không gian cộng cộng được xây dựng, hoàn chỉnh phục vụ đời sống tinh thần nhân dân; có các công trình lịch sử được trùng tu, tôn tạo; có các tổ hợp công trình kiến trúc hoặc công trình kiến trúc tiêu biểu. Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu khẳng định: Đây là 2 Nghị quyết quan trọng, cơ sở pháp lý để xác định đơn vị hành chính, phân loại đơn vị hành chính và phân loại đô thị. Việc phân loại liên quan đến mục tiêu rất lớn để quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội và khắc phục được cơ bản việc chia tách, sáp nhập và thành lập mới đơn vị hành chính như tình trạng trước đây. Trước khi bế mạc Phiên họp thứ 48, UBTV Quốc hội đã nghe Hội đồng bầu cử Quốc gia báo cáo sơ bộ kết quả bầu cử ĐB Quốc hội Khóa XIV và ĐB HĐND các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021. |
