Bản đồ hàng không thế giới sẽ như thế nào?

Các chuyến bay đến Đông Á bị thay đổi

Hôm 28/2, Nga đóng cửa không phận 36 quốc gia khác. Cho đến nay, Anh và Nga đã cấm máy bay của nhau bay ngang hoặc hạ cánh trên lãnh thổ của họ. Các lệnh cấm khác đã bắt đầu được thực hiện, với Ba Lan và Cộng hòa Séc đều hạn chế tiếp cận máy bay Nga… Mới đây nhất, tiếp nối Canada và châu Âu, Tổng thống Joe Biden vào tối ngày 1/3 đã tuyên bố rằng Mỹ sẽ cấm máy bay Nga bay vào không phận của nước mình.

Bản đồ giao thông hàng không của Đông Âu sẽ thay đổi nhưng việc gián đoạn giao thông đường dài là rất ít. Các hãng hàng không Nga sử dụng không phận quốc tế trên Đại Tây Dương cũng không bị ảnh hưởng, mặc dù khu vực này được quản lý bởi các dịch vụ không lưu có trụ sở tại Anh.

Nhưng các chuyến bay đến Đông Á thì sao? Mikael Robertsson, người đồng sáng lập dịch vụ theo dõi máy bay Flightradar24, nói với CNN: "Do quy mô địa lý của Nga, các chuyến bay của các hãng hàng không trên toàn thế giới đi qua không phận Nga mỗi ngày. Từ Vương quốc Anh, thông thường khoảng một chục chuyến bay mỗi ngày đi qua Nga trên đường đến những nơi như Hongkong và Ấn Độ.

"Từ EU, hàng trăm chuyến bay mỗi chuyến quá cảnh qua Nga trên đường đến các điểm đến ở châu Á. Và từ Mỹ, hầu hết lưu lượng hàng hóa giữa Mỹ và châu Á đều đi qua ít nhất một phần nhỏ không phận của Nga. Thời trước khi Covid -19 xảy ra, con số thậm chí còn lớn hơn, đặc biệt là từ Anh, nhưng các chuyến bay chở khách đường dài vẫn chưa thực sự phục hồi".

Về dịch vụ bay, hãng hàng không chở khách duy nhất của Nga phục vụ Anh là Aeroflot. Hãng hàng không lớn nhất của Anh, British Airways - BA, đã phục vụ Moscow trước chiến tranh. Công ty mẹ của BA, International Airlines Group, đã thông báo rằng các hãng hàng không của họ sẽ không bay qua không phận Nga.

Khi bắt đầu xung đột, Cục Hàng không Liên bang Mỹ đã ban hành lệnh NOTAM (thông báo cho các nhiệm vụ hàng không) cho các hãng hàng không Mỹ tránh hoạt động ở các khu vực bao gồm toàn bộ Ukraine, Belarus và các vùng phía Tây của Nga. Một số hãng hàng không chở khách của Mỹ vượt qua Nga, với các chuyến bay thẳng đến Ấn Độ chậm khởi động lại sau khi hãng hàng không ngừng hoạt động vì Covid.

Trong khi đó, mạng lưới châu Á của British Airways và Virgin Atlantic phần lớn vẫn chưa được khôi phục sau khi bị đình chỉ vì đại dịch Covid-19. Biên giới tương đối khép kín của Nhật Bản, Trung Quốc và các quốc gia khác đối với lượng khách quốc tế vì lý do sức khỏe cộng đồng có nghĩa là dịch vụ hành khách của các hãng hàng không Anh vẫn còn hạn chế.

Chuyển hướng Bắc - Nam

Hầu hết các chuyến bay chở khách giữa châu Âu và Đông hoặc Đông Nam Á đều bay qua Nga. Ví dụ, từ London đến Tokyo, có chuyến bay kéo dài từ 11 - 12 giờ, thường bay qua Nga và các nước Bắc Âu.

Lựa chọn đầu tiên cho các hãng hàng không tránh Nga là bay về phía Nam, bao quanh Biển Đen và Caucasus trước khi bay qua Trung Á. Đây sẽ là phiên bản được sửa đổi một chút, hậu Liên Xô của các tuyến London - Ấn Độ - Hongkong bay trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh.

Tùy thuộc vào khoảng cách về phía Nam của máy bay Biển Đen, điều này sẽ kéo dài thêm khoảng 2 - 3 giờ so với thời gian bay thẳng London - Tokyo, nhưng ngắn hơn 1 giờ so với lựa chọn thứ hai so với Alaska.

Lựa chọn thứ hai là bay về phía Bắc, qua Greenland và xa phía Bắc Canada đến Alaska và eo biển Bering, tránh miền Đông nước Nga. Đây là tình huống mặc định đối với các chuyến bay Anh - Nhật trong phần lớn thời Chiến tranh Lạnh, khi nhiều hãng hàng không bổ sung một điểm dừng tiếp nhiên liệu ở Anchorage, Alaska, cho các chuyến bay giữa châu Âu và Đông Á.

Theo thuật ngữ hiện đại, tuyến đường Alaska này sẽ thêm khoảng 1.500 - 2.000 hải lý vào tuyến đường Great Circle ngắn nhất giữa London và Tokyo, hoặc khoảng 3 - 4 giờ.

Nhưng máy bay hiện đại thậm chí có thể không cần dừng lại ở Anchorage. Một tuyến đường tương đối rộng rãi từ London đến Tokyo qua phía Bắc Alaska, quần đảo Aleutian và xung quanh quần đảo Kuril nằm trong khoảng từ 6.500 - 7.000 hải lý. Đây là loại máy bay hiện đại, với khoảng 20 đường bay, bao gồm Dubai đến Houston, San Francisco, Los Angeles và Auckland hoặc Hongkong đến Boston và New York.

Các chuyến bay này thường xuyên được thực hiện bằng các loại máy bay như Airbus A380 hoặc Boeing 777-300ER, có niên đại khoảng 20 năm về mặt công nghệ. Các máy bay mới hơn một thập kỷ, chẳng hạn như Boeing 787 và Airbus A350 hoặc A330neo, tất cả hiện đang được khai thác rộng rãi, thậm chí sẽ có khả năng bay các tuyến đường này cao hơn.

Các lệnh cấm bay leo thang có thể bao gồm các quốc gia châu Âu khác tham gia cùng Vương quốc Anh trong việc cấm các hãng hàng không và máy bay quá cảnh của Nga. Nếu hành động này ở cấp độ NATO, nó sẽ bao gồm Na Uy (thành viên NATO) chứ không phải Thụy Điển và Phần Lan. Nếu ở cấp độ EU, điều ngược lại có thể đúng: Thụy Điển và Phần Lan là thành viên EU nhưng Na Uy thì không, mặc dù nước này đã tham gia EU trong một số lệnh trừng phạt hiện có đối với Nga. Trong trường hợp có bất kỳ hành động nào, Nga có thể sẽ trả đũa, nghĩa là sẽ đi nhiều đường vòng hơn về phía Bắc hoặc phía Nam.

Chi phí, tiền bạc tăng

Lệnh cấm bay sẽ có tác động về tài chính đối với các hãng hàng không, trong đó có Nga, quốc gia thu phí các hãng hàng không quốc tế hàng trăm triệu đô la mỗi năm cho quyền bay quá cảnh.

Addison Schonland, công ty tư vấn AirInsight Group, giải thích: “Có hàng chục chuyến bay từ EU đến châu Á quá cảnh không phận Nga mỗi ngày. Tất cả đều là máy bay chở khách hai lối đi hoặc máy bay vận tải lớn. Điều đó có nghĩa là chúng tạo ra doanh thu hàng ngày khá cao cho Nga".

Trong trường hợp chuyển hướng, Schonland nói: "Các nhà khai thác sẽ phải chịu nhiều chi phí hơn do bay các tuyến kém hiệu quả kinh tế hơn và do đó, cũng có thể phải trả phí hàng không cao hơn".

Bản đồ bay thế giới thay đổi do ảnh hưởng xung đột Nga và Ukraine mang lại. Nó có trở về trạng thái cũ như trước xung đột còn phải chờ thêm thời gian, thậm chí rất lâu, mới có câu trả lời.