Có tâm lý trì hoãn việc thanh toán trái phiếu càng lâu càng tốt
Báo cáo về Thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) 6 tháng cuối năm 2023 của Công ty Chứng khoán SSI vừa công bố cho thấy, sau sự cố Vạn Thịnh Phát cuối năm 2022, hoạt động mua lại trái phiếu của các doanh nghiệp BĐS diễn ra khá mạnh mẽ, nhưng đã chậm lại kể từ khi Nghị định 08/2023 về trái phiếu phát hành riêng lẻ được ban hành.
Cụ thể, hoạt động mua lại trái phiếu của doanh nghiệp BĐS đã giảm xuống còn 24,7 nghìn tỷ đồng trong quý 2 năm 2023, từ mức cao nhất là 34,8 nghìn tỷ đồng trong quý 4 năm 2022. Ngược lại, các doanh nghiệp BĐS hiện đang có xu hướng lựa chọn phương án hoãn thanh toán trả lãi trái phiếu hoặc trả nợ gốc.
Trên thực tế, Nghị định 08/2023 về trái phiếu phát hành riêng lẻ đã tạo ra hành lang pháp lý để tổ chức phát hành có thể hoãn trái phiếu hiện tại lên đến 2 năm hoặc chuyển đổi trái phiếu thành tài sản khác. Tuy nhiên, Nghị định này cũng tạo ra tâm lý trì hoãn việc thanh toán trái phiếu càng lâu càng tốt từ phía nhà phát hành.
Theo ước tính của SSI, số tiền gốc trái phiếu đã thành công thực hiện điều chỉnh hoãn nợ gốc/điều chỉnh lãi suất hoặc chuyển đổi trái phiếu lên tới 66 nghìn tỷ đồng. Các công ty trong tập đoàn Nova là những doanh nghiệp tích cực nhất trong việc đàm phán gia hạn nợ với nhà đầu tư trong nửa đầu năm 2023.
“Có thể thấy, thị trường TPDN Việt Nam dường như đã trải qua giai đoạn khó khăn nhất, ít nhất trong ngắn hạn nhờ những động thái từ Chính phủ. Nhưng các giải pháp hiện tại mang tính ngắn hạn, thiên về hỗ trợ cho các tổ chức phát hành sẽ khó có thể ngay lập tức khôi phục được niềm tin của nhà đầu tư” - báo cáo SSI viết.
Một doanh nghiệp khác, cũng được xem là “ông lớn” trong lĩnh vực BĐS đã rất tích cực trong gia hạn nợ trái phiếu 6 tháng đầu năm 2023. Tháng 5/2023 doanh nghiệp này công bố thông tin về việc chậm thanh toán lãi trái phiếu của 4 mã trái phiếu. Tổng số tiền lãi, lãi phạt phải thanh toán đến 29/3/2023 hơn 24 tỷ đồng, doanh nghiệp này cho biết công ty chưa thu xếp được nguồn để thanh toán lãi trái phiếu.
Thông tin từ HNX ghi nhận, doanh nghiệp này còn lưu hành rất nhiều lô trái phiếu, trong đó có những lô trái phiếu phát hành trong năm 2018. Còn lại chủ yếu phát hành vào giai đoạn cuối năm 2021. Về kỳ hạn, các lô trái phiếu này đều có kỳ hạn khá xa, chủ yếu năm 2025, 2026 mới đáo hạn. Chỉ có 1 lô trái phiếu đến ngày đáo hạn vào cuối năm 2024 trị giá khoảng 320 tỷ đồng.
Phần lớn các lô trái phiếu phát hành năm 2021 đều được thế chấp bằng quyền tài sản phát sinh từ một số lô đất thấp tầng của Dự án Khu đô thị mới tại huyện Hoài Đức; quyền tài sản gắn liền với hợp đồng ký kết với đối tác; quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất hình thành trong tương lai tại Dự án Khu đô thị mới trên địa bàn huyện Hoài Đức hoặc không công bố đầy đủ thông tin.
Theo công văn của doanh nghiệp này về việc công bố thông tin định kỳ về tình hình tài chính cho kỳ báo cáo từ 1/1/2022 đến 31/12/2022, công ty lãi sau thuế 453 tỷ đồng, tăng 43,1% so với năm 2021. Tuy vậy tỷ suất lợi nhuận sau thuế/vốn chủ sở hữu (ROE) vẫn rất thấp, chỉ khoảng 3%. Trong khi đó, doanh nghiệp đã cập nhật thay đổi lần thứ 14 giấy phép đăng ký kinh doanh vào tháng 2/2022. Hiện, công ty có vốn điều lệ hơn 12.510 tỷ đồng.
Vốn chủ sở hữu đến 31/12/2022 đạt 14.437 tỷ đồng, tăng 460 tỷ đồng so với đầu năm. Đáng chú ý, tổng nợ phải trả của doanh nghiệp tăng đột biến trong năm 2022, từ gần 29.500 tỷ đồng đầu năm lên 36.659 tỷ đồng, tăng 34,4%, tương ứng tăng hơn 6.100 tỷ đồng trong năm. Trong số nợ phải trả, riêng nợ trái phiếu đã khoảng 7.070 tỷ đồng, giảm được 480 tỷ đồng so với thời điểm đầu năm.
Cần thêm giải pháp khôi phục niềm tin thị trường
Các chuyên gia SSI khuyến nghị, đối với các giải pháp khôi phục niềm tin trên thị trường TPDN, cần lưu ý một số vấn đề.
Thứ nhất, trong ngắn hạn, Chính phủ tiếp tục nghiên cứu thêm các giải pháp để giải quyết các vấn đề đang tồn tại, chẳng hạn như xếp hạng TPDN dựa trên khả năng thanh toán do Bộ Tài chính đánh giá hoặc ban hành các nghị định, thông tư đối với những vấn đề Thông tư 02 chưa quy định cho TPDN hoặc sửa đổi Nghị định 155/2020 để rút ngắn quy trình phê duyệt phát hành ra công chúng. Việc nhanh chóng đưa ra danh sách xếp hạng TPDN dựa trên khả năng thanh toán sẽ là một cách tiếp cận hợp lý nhằm phân loại các tổ chức phát hành theo rủi ro và từ đó có các cách hỗ trợ khác nhau.
Thứ hai, để khôi phục nhu cầu trái phiếu và niềm tin của nhà đầu tư cá nhân, SSI cho rằng việc định hình lại cấu trúc thị trường, giảm thiểu tỷ lệ tham gia trực tiếp của các nhà đâu tư cá nhân sẽ cần được xem xét. Trong đó, các bên tổ chức trung gian (ngân hàng, công ty chứng khoán, quỹ trái phiếu) sẽ cần tuân thủ các tiêu chuẩn và trách nhiệm cao hơn phân phối. Việc điều phối dòng vốn từ các nhà đầu tư cá nhân sang một kênh bảo vệ và chuyên nghiệp hơn, thay vì chỉ dựa vào một kênh phân phối đơn giản và trực tiếp như hiện tại.
Cuối cùng, cần ban hành thêm các chính sách và văn bản quy phạm pháp luật để hoàn thiện khuôn khổ về việc xử lý tài sản đảm bảo và các quy đinh về công bố vỡ nợ, cũng như các biện pháp xử lý tiếp theo.
