Quyền dân sự được quy định thế nào?
Kinhtedothi - Trong Hiến pháp năm 2013, nội dung về quyền con người, quyền công dân được quy định chủ yếu tại Chương II “Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân” đã thể hiện định hướng đối với vấn đề quyền con người, quyền công dân trong Hiến pháp.
Theo đó, giá trị của những nội dung về quyền công dân, quyền con người đã được quan tâm đúng mức hơn. Do vậy, trong quá trình sửa đổi Bộ luật Dân sự (BLDS), các quyền dân sự được quy định trong Dự thảo luôn cần đảm bảo yếu tố thể chế hóa các quyền con người, quyền công dân đã được khẳng định trong Hiến pháp năm 2013.
Với góc độ là bộ luật nền của hệ thống luật tư, sự thể chế hóa này cần được thể hiện một cách có chọn lọc, vừa đảm bảo sự thống nhất với định hướng chỉ đạo của Hiến pháp đối với toàn bộ hệ thống pháp luật nói chung, vừa đảm bảo được bản chất dân sự của các quy định được thể hiện trong BLDS nói riêng. Dự thảo BLDS sửa đổi đã thể hiện rõ yêu cầu thể chế hóa các quy định về quyền con người, quyền công dân trong Hiến pháp năm 2013 vào các quy định của Dự thảo, đặc biệt là trong các quy định về quyền nhân thân của cá nhân.
Tại Chương 2, Hiến pháp năm 2013 đã thừa nhận các quyền của công dân bao gồm: Quyền sống, quyền bất khả xâm phạm về thân thể, quyền được bảo vệ sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, quyền hiến mô, bộ phận cơ thể người và hiến xác, quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình, quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở, quyền tự do tín ngưỡng tôn giáo, quyền tự do ngôn luận, quyền lao động, quyền tự do kinh doanh, quyền kết hôn, ly hôn, quyền nghiên cứu khoa học, sáng tạo văn học nghệ thuật, quyền xác định dân tộc. Toàn bộ những quyền này đã được Dự thảo thể chế hóa và ghi nhận trong nội dung quy định về quyền nhân thân. Cụ thể là: Quyền xác định dân tộc (Điều 33), quyền sống, quyền được bảo đảm an toàn về tính mạng, sức khỏe, thân thể (Điều 37), quyền được bảo vệ danh dự, nhân phẩm, uy tín (Điều 38), quyền hiến, nhận mô, bộ phận cơ thể và hiến xác (Điều 39), quyền được bảo đảm an toàn về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân (Điều 41), quyền nhân thân trong hôn nhân và gia đình (Điều 42), quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở (Điều 43), quyền tự do tín ngưỡng tôn giáo (Điều 44), quyền tự do đi lại và cư trú (Điều 45), quyền lao động (Điều 46), quyền tự do kinh doanh (Điều 47), quyền tiếp cận thông tin (Điều 48), quyền lập hội (Điều 49), quyền tự do nghiên cứu sáng tạo (Điều 50).
Có thể thấy, sự thể chế hóa các quy định trong Hiến pháp đang được thực hiện theo con đường tái thể hiện đầy đủ, đảm bảo không thiếu các quyền con người, quyền công dân được quy định, thông qua việc nhắc lại tên hoặc liệt kê lại các quyền đã được Hiến pháp năm 2013 ghi nhận. Tuy nhiên, yêu cầu về sự thể chế hóa này nên được xem xét một cách hợp lý hơn. Với vị trí là luật gốc, luật nền tảng của hệ thống luật tư, các quy định của BLDS cần đảm bảo các yếu tố: Thể hiện đúng tính chất, đặc trưng của các quan hệ dân sự; tạo cơ sở pháp lý cho các quy định trong các văn bản luật chuyên ngành trong lĩnh vực luật. Nói cách khác, các văn bản luật chuyên ngành sẽ quy định những nội dung trong lĩnh vực chuyên ngành nhất quán theo kim chỉ nam đã định hướng từ BLDS.
Theo quan điểm của tôi, xuất phát từ vị trí và bản chất khác nhau giữa Hiến pháp (luật cơ bản của toàn bộ hệ thống pháp luật Nhà nước) và BLDS (bộ luật cơ bản của hệ thống luật tư), các quyền nhân thân được ghi nhận và bảo đảm thực hiện tại BLDS nên được quy định theo hướng chọn lọc và cần phân biệt rõ ràng hơn giữa những quyền mang tính dân sự, có ý nghĩa trong quan hệ dân sự (cần được ghi nhận trong BLDS) và những quyền mang tính chính trị, thể hiện quan hệ giữa Nhà nước và công dân (được nêu trong Hiến pháp).
Chẳng hạn như nơi cư trú là một chế định quan trọng, cần thiết được quy định trong BLDS nhưng quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở, quyền tự do đi lại và cư trú thể hiện bản chất chính trị và có ý nghĩa trong quan hệ giữa Nhà nước và công dân hơn là trong quan hệ mang tính chất dân sự giữa các chủ thể. Hoặc quyền lập hội là một trong những quyền nhân thân được quy định trong Dự thảo nhưng về bản chất, quyền này không thể hiện được bản chất dân sự và không nên được quy định thành một quyền dân sự trong BLDS.
Do đó, sự thể chế hóa các quy định của Hiến pháp cần được xác định theo hướng: Trước tiên cần lựa chọn một cách hợp lý những quyền con người, quyền công dân mang bản chất dân sự để quy định trong Dự thảo BLDS sửa đổi. Sau khi đã xác định chính xác các quyền cần được thể chế hóa trong Dự thảo thì nội dung của các quyền này cần được Dự thảo quy định chi tiết, mang rõ tính chất dân sự. Từ đó, làm nền tảng định hướng cho các quan hệ cụ thể trong lĩnh vực luật tư.
![]() Chi hội Luật gia Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh góp ý kiến xây dựng Bộ luật Dân sự sửa đổi. Ảnh: Đỗ Dung
|
TIN CÙNG CHUYÊN MỤC
- Hà Nội: Xử lý nghiêm nam thanh niên phóng xe máy vượt đoàn xe phục vụ Đại hội Đảng
- Triển khai thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính
- Cảnh báo trang web giả mạo Công an Hà Nội có gắn mã độc
- Thừa Thiên Huế: Khởi tố đối tượng cướp tài sản của người lái xe ôm 74 tuổi
TAG:
-
Công an TP Hồ Chí Minh truy tìm đối tượng lừa đảo bằng công nghệ thông tin
Kinhtedothi - Cơ quan công an khẳng định đối tượng sử dụng công nghệ cao để chiếm đoạt tài sản người khác, nên phát t...XEM THÊM -
Quảng Nam: Triệt phá đường dây tổ chức đánh bạc, đánh bạc 20 tỷ đồng
Kinhtedothi - Ngày 27/1, Phòng Cảnh sát Hình sự Công an tỉnh Quảng Nam cho biết vừa phối hợp với Công an huyện Tây Gi...XEM THÊM -
Xây dựng văn bản quy phạm pháp luật: Nâng chất lượng, chú trọng thẩm định
Kinhtedothi - Một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong công tác Tư pháp năm 2021 trên địa bàn Hà Nội được UBND TP Hà ...XEM THÊM -
Hải Dương: Bắt giữ đối tượng vận chuyển hơn 1 tạ pháo và mang súng tự chế
Kinhtedothi - Ngày 26/1, Công an tỉnh Hải Dương cho biết vừa bắt giữ Vũ Văn Phương (SN 1988, trú tại 79A đường An Nin...XEM THÊM -
Nam thanh niên dắt xe máy lang thang trong đêm, lộ chân tướng là kẻ trộm cắp
Kinhtedothi - Đối tượng Nguyễn Gia Đức phát hiện 1 chiếc xe máy Honda Airblade để tại ngõ gần cổng làng Mễ Trì Thượng...XEM THÊM -
Quảng Ngãi: "Ma men" dương tính ma túy táo tợn cướp xe taxi
Kinhtedothi - Không chấp hành hiệu lệnh dừng phương tiện của lực lượng chức năng, đối tượng còn cố thủ trong xe và ch...XEM THÊM
-
Hà Tĩnh: Gây ra hàng chục vụ trộm chó trên địa bàn, 4 đối tượng bị bắt giữ
Kinhtedothi - Sử dụng xe máy mang biển giả, di chuyển trên các tuyến đường để dùng súng tự chế gắn với dụng cụ có điện áp cao làm tê liệt các con chó, rồi ôm chúng tẩu thoát.26-01-2021 16:21
-
[Hỏi-đáp] Nghỉ việc có phải báo trước không?
Kinhtedothi - "Tôi ký hợp đồng lao động không xác định thời hạn, công ty chỉ hướng dẫn việc, không đào tạo nghề, học nâng cao gì. Nay tôi tự nghỉ việc thì có phải báo trước không?" - Mai Hồng Phươn...26-01-2021 09:47
-
Quảng Ngãi: Làm rõ nhóm người xưng “phóng viên” xin tiền doanh nghiệp để làm tất niên
Kinhtedothi - Nhóm người xưng "phóng viên" đòi 10 triệu đồng để lo tất niên cho tạp chí. Bị vòi vĩnh, nhũng nhiễu thái quá, doanh nghiệp đã điện thoại báo cơ quan chức năng.25-01-2021 22:55
-
Quảng Trị: Hàng chục nam nữ thanh niên dương tính với ma túy trong nhà nghỉ
Kinhtedothi - Chiều 25/1, Công an thị xã Quảng Trị (tỉnh Quảng Trị) xác nhận, đơn vị đang lập hồ sơ xử lý đối với 22 đối tượng bị phát hiện dương tính với ma túy.25-01-2021 17:38
-
“Dính” cả nồng độ cồn và ma túy, tài xế bị phạt 70 triệu đồng
Kinhtedothi - Nam tài xế dính 2 lỗi: “Điều khiển phương tiện khi có nồng độ cồn” và “điều khiển phương tiện có sử dụng ma túy” ở Đà Nẵng sẽ bị phạt 70 triệu đồng, tước bằng 23 tháng.25-01-2021 17:35
- Thủ tướng yêu cầu: Kiểm soát lạm phát năm 2021 một cách thận trọng, linh hoạt, chủ động
- Hình ảnh các đại biểu thảo luận Văn kiện Đại hội XIII tại hội trường
- Thông cáo báo chí về ngày làm việc chính thức thứ hai tại Đại hội XIII của Đảng
- Nhà hàng Thủy Tạ: Sợi dây gắn kết người Hà Nội nay với nét thanh lịch Hà Thành
- Chất lượng không khí Hà Nội ngày 27/1: Đã có sự cải thiện
- Chủ tịch LĐLĐ TP Hà Nội Nguyễn Phi Thường: Giai cấp công nhân “áo xanh” thế hệ 4.0 là nguồn lực vô giá
- Bắc Bộ đón không khí lạnh, Hà Nội giảm 10 độ C
- Hải Dương: Nữ công nhân dương tính SARS-CoV-2 khi đến Nhật Bản
- Đoàn đại biểu TP Hà Nội nhất trí cao với các bài học kinh nghiệm, giải pháp, tầm nhìn chiến lược trong văn kiện Đại hội XIII của Đảng